نقد وهابیت در مبحث توسل

تعریف توسل

توسل در لغت : توسّل از خانواده وسيله است و به معني واسطه قرار دادن چيزي براي تقرّب به خداوند متعال است. ابن منظور افریقی می نویسد : «وسیله چیزی است که انسان به سبب آن به مقصود خود رهنمون می شود.»[1]

با دقت در اقوال لغويان چنين به دست مي آيد که «وسيله» لفظ عربي اصيلي است که در قرآن و سنت و کلام عرب وارد شده و به معاني ذيل آمده است:

1. قرب و نزديکي به مطلوب (خدا)

2. مقام و منزلت نزد سلطان

3. درجه و رتبه

4. تمسّک به چيزي با ميل و رغبت

5. انجام هر عملي که باعث نزديکي و تقرّب به خدا شود که در اين صورت، در مقام آلت و ابزار توسّل خواهد بود.

توسل در اصطلاح : توسّل به معنای واسطه قرار دادن پيامبران و امامان و اولياء خدا در درگاه الهي است. يعني ما خود را در پيشگاه الهي، حقير و گنهکار مي‏دانيم از اين رو خود را لايق نمي‏دانيم که به طور مستقيم، با ذات پاک الهي تماس بگيريم، بلکه يکي از آبرومندان درگاهش را که يکتاپرست کامل و حقيقي است و در درياي توحيد غرق است واسطه قرار مي‏دهيم، تا خداوند به آبروي او به ما لطف کند .

دو ديدگاه درباره توسل

درباره توسل اختلاف نظر وجود دارد، ولي به طور عمده دو ديدگاه در اين رابطه مطرح است:

1. اغلب مسلمانان، به ويژه شيعيان، توسّل به انبيا و اولياي الهي را يکي از مصاديق روشن وسيله مي دانند; زيرا آن انوار مقدّسه و نفوس مطهره، اشرف و افضل مخلوقاتند که به اعلي درجه انسانيت رسيـده و نزديـک ترين فرد به درگـاه خدا هـستند و پس از مرگشـان نيـز در جوار رحمتـش زنـده و متنعم اند. بنابراين، توسّل به پيامبر و اهل بيت (عليهم السلام) در نظر اين افراد از جمله اسباب و وسايلي است که باعث نزديکي بندگان به خدايشان مي شود و همان گونه که در روايات متعددي آمده، اين عمل موجب قبولي طاعات و سرعت بخشيدن به اجابت دعا خواهد بود و مهم ترين راه نجات و رستگاري. از اين رو، دعا و نيايش بايد با توسّل به معصومان (عليهم السلام) همراه باشد.

2. برخي از مسلمانان درخواست حاجت از ائمّه (عليهم السلام) و استغاثه به آن عزيزان را مورد اعتراض قرار داده و دو اشکال عمده بر آن وارد مي کنند:

الف. بدعت: مخالفان توسّل، اين عمل را نوعي بدعت مي دانند که در دين اسلام نبوده و مسلمانان صدر اسلام نيز چنين عملي را انجام نمي دادند.

ب. شرک: برخي از اين مخالفان، که وهابيون [2] مي باشند، با اين قضيه به شکل افراطي برخورد کرده، آن را شرک و عبادت مخلوق مي دانند. در بخش هاي بعدي عقايد اين دو گروه را مورد بررسي قرار خواهيم داد.