اشتباهات رسانه ای درباره منجی(عج)/از آینده پژوهی و هنر در مهدویت غافلیم

به گزارش گروه مهدویت خبرگزاری شبستان، برنامه «فردایی دیگر» از جمله برنامه های مهدوی رسانه ملی است که با رویکردی متفاوت و جدید درباره مباحث مهدوی و آخرالزمان از شبکه سوم سیما (یکی از پربیننده ترین شبکه های تلویزیون) پخش می شود.

تاکنون قریب به 30 قسمت از این برنامه مستند گونه، با حضور کارشناسان و صاحبنظران مباحث آینده پژوهی و آخرالزمان پخش شده و در همین مدت نیز بازتاب قابل توجهی در فضای علمی و نخبگانی و دانشگاهی کشور داشته است.  

آنچه که در ادامه می خوانید بخش دوم گفت گوی شبستان با حامد  پورحامدی، پژوهشگر و تهیه کننده این برنامه است که قسمت اول آن را می توانید اینجا http://www.shabestan.ir/detail/News/576528  بخوانید:

آقای پورحامدی تا کنون نزدیک به 30 قسمت از این برنامه از رسانه ملی پخش شده، بازخوردها و برآیندی که به دنبال داشته چگونه بوده است؟  

مخاطبان این برنامه بیشتر قشر جوان بوده اند و برنامه در جامعه نخبگانی و علمی کشور و در میان قشر دانشگاهی بازخورد خوبی داشته است. اساتید دانشگاه، صاحبنظران و اهل فن این مسیر را تایید کرده اند اما با توجه به این که هنوز آینده پژوهی در فضای علمی کشور ما کاملا تبیین نشده و از سوی دیگر مباحث مهدویت نیز هنوز به روز نشده، مشکلاتی در این زمینه وجود دارد و آسیب ها به مرور زمان مشخص می شود.

اگر در مقام مقایسه بخواهیم رسانه ملی یا حتی سینمای ایران را با رسانه ها و شبکه های رقیب در این رابطه مقایسه کنیم! به نظر شما صدا و سیما و سینمای ما چه جایگاهی دارد ؟    

رسانه های ما درباره آینده پژوهی و همچنین جایگاه رسانه در مباحث آخرالزمان چندان قوی نبوده و نیستند. به عنوان کسی که در این فضا و حداقل دو سال به صورت جدی درگیر این ماجرا بوده ام، بیان می کنم که ما به شدت در این رابطه ضعف داریم. در حالی که دنیای غرب در این زمینه بسیار پیشرفته است.

آیتم هایی که به سری جدید برنامه «فردایی دیگر» اضافه شد با همین رویکرد بوده است. به عنوان مثال ما در رابطه با بحث «امید» که هسته اصلی مهدویت را تشکیل می دهد هیچ کاری انجام نداده ایم. یکی از سرفصل های اصلی که برای رسانه ملی از سوی مقام معظم رهبری مورد تاکید قرار گرفت، موضوع «امید» و «آگاهی» است و ما در این زمینه هیچ فعالیتی نداشته ایم. حتی سینمای ما در این رابطه به شدت ضعف دارد و ما هنر آینده نگر و آینده گرا در کشور نداریم البته امروز توسط برخی از محققان و دوستان آینده پژوه، تلاش هایی در حال انجام است اما متاسفانه به صورت خاص در سینما به عنوان هنر هفتم در این عرصه مشکل وجود دارد و حتی گاه خطاهای راهبردی در این زمینه داشته ایم.

منظور شما از خطاهای راهبردی چیست؟ اگر ممکن است با مثال و مصداق بیان بفرمایید؟

یعنی ما تصور کردیم که برای اصلاح وضع جامعه، بهتر است مشکلات را در سینما نشان دهیم و 30 سال نیز به همین روند ادامه دادیم و بر آن تاکید داشتیم. غافل از اینکه اصولا نباید به سینما این گونه نگاه کرد. یعنی ما باید از دید «برنامه ریزی از پایان» (عبارتی در علم آینده پژوهی) به سینما می نگریستیم، کاری که هالیوود انجام می دهد. به همین دلیل ما در برنامه فردایی دیگر در بخش نقد فیلم، فیلم هایی را که در ژانر «امید» ساخته می شوند، نقد می کنیم و تلنگرهایی نیز به سینمای ایران می زنیم.

به عنوان یک تهیه کننده  فکر می کنید مشکل رسانه ما برای نپرداختن به مباحث آخرالزمانی چیست؟

بزرگترین مشکل و ضعف ما به روز نبودن است، ما از ابزارهایی که آینده پژوهی و آینده نگری می تواند در اختیار هنر قرار دهد استفاده نکرده ایم. در حالی که در غرب این گونه نیست. شما اگر امروز فیلم هایی را که در ژانر آخرالزمان در غرب ساخته می شوند را ببینید به شدت قوی بوده و مخاطبان خود را نیز داشته و دارند. به عنوان نمونه میزان تاثیرگذاری این فیلم ها به قدری است که وقتی سال 2012 میلادی از راه رسید، غربی ها بنا بر پیش بینی هایی که داشتند همه نگران بودند که نکند به واقع دنیا کن فیکون شود و حال که چند سال از آن زمان عبور کرده ایم آنها به آرامش رسیده اند.

آیا ما تاکنون یک نمونه فیلم آخرالزمانی یا منجی گرایی داشه ایم؟

من در ایران فیلمی که در رابطه با مهدویت یا به شکل کلی سینمای منجی گرایانه باشد، ندیده ام. کارگردانان بزرگ ما هم به این مسئله اذعان دارند به عنوان مثال آقای شهریار بحرانی، کارگردان «مُلک سلیمان» در مصاحبه ای اعلام کرده بود که «ما اصولا درباره منجی ای که قرار است نجات بخش ما و همه بشریت باشد و امام نیز است و در دین ما به آن پرداخته شده، چیزی نداریم و چیزی نساخته ایم» در صورتی که غرب با قدرت هرچه تمام تر انواع فیلم، کارتون، انیمیشن و بازی های رایانه ا ی و ...با رویکرد آخرالزمانی تولید می کنند. و این در حالی است که می دانیم که مسئله مهدویت، آموزه ای به شدت حرکت بخش است و اگر مهدویت را از تشیع بگیریم در واقع تشیع اصل و ریشه خود را از دست می دهد. چون اصل شیعه همین اعتقاد به مهدویت است.

چه ظرفیت ها و پتانسیل هایی وجود دارد که می توان در این رابطه به کار گرفت و راهکار پیشنهادی شما چیست؟

بدون تعارف باید تصریح کنم که ما از هیچ یک از پتانسیل ها و ظرفیت های خود در این عرصه استفاده نکرده ایم. در رابطه با راهکار ابتدا باید همانطور که رهبر انقلاب تصریح کردند «گفتمان ناظر بر رفع آسیب ها» در کشور ما رایج و فعال شود به خصوص در حوزه مهدویت و راهبرد مهدویت؛ چون انگاره مهدویت برای ما راهبردی است و شرط ورود ما به جامعه آرمانی گذشتن از مسیر مهدویت است. ما باید «هنرآینده نگر» را مطرح کنیم، در این رابطه گفتمان سازی داشته باشیم؛ علم و آنچه که در حوزه و دانشگاه متداول شده و در رابطه با مهدویت است را به روز کنیم؛ به مخاطب بیشتر بها دهیم و نیاز جامعه امروز را مطرح کنیم.

شما به عنوان تهیه کننده یک برنامه مهدوی و آخرالزمانی نیاز مخاطب امروز در عرصه مهدویت را در چه می دانید؟

برخی مباحث مانند موضوع رجعت و .. تا حدودی دور از ذهن مخاطب امروزی هستند بنابراین، با توجه به مجموعه ای از انواع رسانه ها و سطح ارتباطاتی که جامعه امروز با آن مواجه است، باید این مفاهیم را ساده تر، همه فهم تر و متناسب با فکر و ذهن جوان و مخاطبی که در قرن 20 زندگی می کند، ارائه کرد و اولین گام نیز به نظر آسیب شناسی در مبادی تولید علم است. یعنی بتوانیم در حوزه و دانشگاه به عنوان مبادی تولید علم در کشور، رشته های مستقل «مهدویت شناسی» راه اندازی کرده و آنها را نهادینه کنیم.

آسیب ها و چالش های این مسیر را در چه مواردی می بینید و راه مواجهه با آنها چیست؟

به نظر من برای راحت تر گام برداشتن در این مسیر باید دو آسیب را برطرف کرد: نخست این که باید گفتمان سازی در فضای علمی کشور ایجاد شود و مباحث «به روز مهدویت» را مطرح کرد. دوم این که به حالت «میان رشته ای» در این زمینه کار شود. یعنی مباحث میان رشته ای مهدویت را مطرح کنیم و از اینکه آن را با علوم رایج پیوند دهیم، بیم نداشته باشیم.