چهل حدیث قرآنی

نام كتاب : چهل حديث ، قرآن

مولف : محمود شريفى

مقدمه

در مقدمه ((چهل حديث قرآن )) بجاست كه اندكى درباره قرآن سخن گفته شود، اما دشوارترين كار، همين است كه بشر خاكى و قلمها و بيابانهاى ناتوان بشرى ، بخواهد درباره كلام آسمانى خداوند، سخن بگويد.

راستى قرآن چيست ؟

حتى اگر آنچه را در آيات خود قرآن ، درباره ((كلام الله )) مى خوانيم ، بر شماريم ، مقاله اى مبسوط خواهد شد. تا چه رسد به دريايى مواج از احاديث رسول خدا و اهل بيت عليه السلام كه درباره قرآن و حقيقت و ابعاد گوناگون آن بيان فرموده اند.

براستى كه انتخاب يك آيه و چهل حديث ، از اين گنجينه ژرف و بى پايان دشوار است .

تعبيراتى كه در متن احاديث درباره وحى الهى و قرآن به كار رفته ، بسيار ژرف و زيبا و دلنشين و جامع است .

آنچه در زير مى آيد، توصيفاتى است كه از متن روايات قرآنى برگرفته شده است . به فرموده اولياء دين ، قرآن ، كلام خدا و كتاب خداست ، نور درخشنده الهى و تجليگاه خداست ، نشان دهنده راه خدا، ريسمان محكم الهى ، قانون پروردگار، نسخه شفابخش و نشانه لطف خداوند به بشر است .

قرآن ، آيتى از عظمت و بزرگوارى خدا و معجزه جاويد اوست .

قرآن ، پرچم نجاتبخش ، كتاب عبرت و آموزش و بيان و تبيان است .

قرآن ، كتاب هدايت و ارشاد است .

كتاب بشارت انذار، توحيد و موعظه ، آگاهى و اخلاق است .

نورى است بى ظلمت ، هدايتى است بى گمراهى و گنجى است بى پايان

قرآن ، كتاب علم و احكام و تاريخ و تحليل تاريخى است .

كتاب سياست و حكومت ، شعور و تدبر و تفكر است .

كتاب صلح و جهاد، كتاب مبداء و معاد، كتاب ايمان و اعتقاد است .

مونس انسان در تاريكيهاى جهل و هادى انسان در بيراهه هاى زندگى است .

كتاب ميزان ، قسط، عدل ، حق ، يقين ، راه راست و صراط مستقيم است .

حالات گذشتگان را براى عبرت آيندگان باز مى گويد.

به عمل كنندگان ((مؤ من )) و ((صالح ))، وعده فلاح و رستگارى و عزت و سربلندى مى دهد.

كتاب دعوت و رشد، تقوا و صلاح ، حيات و خلود است .

كتاب ظاهر و باطن ،

كتاب دنيا و آخرت ،

كتاب طبيعت و ماوراء طبيعت ، غيبت و شهود خدا و مردم است .

اسوه و الگوى خصال نيك و اعمال شايسته و امر به معروف و نهى از منكر و عبرت و اعتبار است .

راه به سوى بهشت را مى نمايد و از راه دوزخ باز مى دارد.

استوارترين راه و صراطى است كه خداوند به آن دعوت نموده است .

كتاب دين و سنت هاى جاودان الهى است .

كتاب اخلاق و عرفان و فقه و قانون است .

كتاب فصاحت و بلاغت و حكمت و حكومت است .

كتاب ((انسان )) است .

و راهى به سوى جبروت و ملكوت نشان مى دهد.

انيس تنهاييها و مونس وحشتهاى انسان است .

آرى ... دهها عنوان ديگر مى توان بر شمرد، كه هر يك گوشه اى از عظمت و عمق و تعاليم و مفاهيم اين كتاب مقدس و معجزه ماندگار حضرت رسالت صلى الله عليه و آله را نشان مى دهد.

اميد است كه توفيق خدايى شامل شود، تا با ((قرائت ))، ((آموزش ))، ((شناخت ))، ((فهم )) و ((عمل )) به اين كتاب آسمانى ، در مسير سعادت و كمال قرار گيريم .

محمودى شريفى

دى 1371

قرآن در قرآن

((هذا بيان للناس و هدى و موعظة للمتقين ))

آل عمران / 138

اين (كتاب خدا و آيات قرآنى ) حجت و بيانى است براى عموم مردم و راهنما و پندى براى پرهيزگاران .

فصل اول : اهميت و جايگاه قرآن

حديث اول : هدايت و قرآن

قال رسول الله عليه السلام :

((انى تركت فيكم امرين لن تضلوا ما ان تمسكتم بهما: كتاب الله و اهل بيتى .)) (1)

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:

من دو چيز در ميان شما باقى گذاشتم ، تا وقتى كه به آن دو چنگ زنيد هرگز گمراه نخواهيد شد: يكى قرآن ، ديگرى خاندانم .

حديث دوم : برترى قرآن

قال رسول الله صلى الله عليه و آله :

((فضل القرآن على سائر الكلام كفضل الله على خلقه .)) (2)

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

برترى قرآن بر ساير سخنها همانند برترى خدا بر مخلوقات اوست .

حديث سوم : احترام قرآن

قال رسول الله صلى الله عليه و آله :

((القرآن افضل شى ء دون الله ، فمن وقر القرآن فقد وقر الله و من لم يوقر القرآن فقد استخف بحرمة الله ، حرمة القرآن على الله كحرمة الوالد على ولده .)) (3)

رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:

قرآن جز خدا بهترين و برترين چيزهاست ، كسى كه احترام قرآن را نگهدارد به خدا احترام كرده است ، و كسى كه حرمت قرآن را نگه ندارد نسبت به خدا بى احترامى كرده است ، احترام به قرآن در پيشگاه الهى همانند احترام پدر بر فرزند است .

حديث چهارم : رمز جاودانگى قرآن

((عن الرضا عن ابيه عليهما السلام ان رجلا ساءل ابا عبدالله عليه السلام ما بال القرآن لايزداد عند النشر و الدراسة الا غضاضة ؟))

((فقال : لاءن الله تبارك و تعالى لم يجعله لزمان دون زمان ولا لناس دون ناس ، فهو فى كل زمان جديد، و عند كل قوم غض الى يوم القيامة .)) (4)

امام هشتم عليه السلام از امام كاظم عليه السلام نقل مى كند كه فرمود: مردى از امام صادق عليه السلام پرسيد چگونه است كه قرآن هر چه خوانده و منتشر مى شود جز بر تازگى و طراوتش افزوده نمى شود؟

امام صادق عليه السلام فرمود: زيرا خداوند آنرا براى زمان و مردم خاصى قرار نداده است ، بنابراين در هر عصرى نو، پيش هر ملتى تا روز قيامت تازه و شاداب است .

حديث پنجم : رهبرى قرآن

قال رسول الله صلى الله عليه و آله :

((عليكم بالقرآن فاتخذوه اماما و قاتدا، فانه كلام رب العالمين الذى هو منه و اليه يعود، فآمنوا بمتشابهه و اعتبروا بامثاله .)) (5)

پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:

بر شما باد قرآن ، پس آنرا رهبر و پيشواى خود قرار دهيد، زيرا آن ، سخن پروردگار جهانيان است . از طرف اوست و به سوى او بر مى گردد، بنابراين به متشابهات آنها هم ايمان آوريد و از ضرب المثلهاى آن پند گيريد.

حديث ششم : محتواى قرآن

قال على عليه السلام :

((فى القرآن نباء ما قبلكم ، و خبر ما بعد كم ، و حكم ما بينكم )). (6)

امام على عليه السلام فرمود:

تاريخ گذشتگان و آيندگان و برنامه زندگى شما در قرآن است .

حديث هفتم : شفاى قرآن

قال رسول الله صلى الله عليه و آله :

((عليكم بالقرآن فانه الشفاء النافع ، و الدواء المبارك و عصمة لمن تمسك به ، و نجاة لمن تبعه .)) .(7)

پيامبر بزرگوار صلى الله عليه و آله فرمود:

بر شما باد به قرآن ، چون قرآن ، شفاى سودمند، و داروى پربركت است و نگهبان كسى است كه به آن چنگ مى زند، و نجاتبخش كسى است كه از آن پيروى كند.

حديث هشتم : نور قرآن

قال الحسن بن على عليه السلام :

((ان هذا القرآن فيه مصابيح النور و شفاء للصدور)).(8)

امام حسن مجتبى عليه السلام فرمود:

در اين قرآن چراغهاى روشن (هدايت ) و داروى شفابخش دلهاست .

حديث نهم : ميزان بودن قرآن

قال رسول الله صلى الله عليه و آله :

((ايها الناس ما جاءكم عنى يوافق كتاب الله فانا قلته و ما جاءكم بخلاف القرآن فلم اقله )).(9)

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

اى مردم آنچه از من براى شما نقل مى شود چنانچه هماهنگ با قرآن بود بدانيد گفتار من است و اگر مخالف با محتواى قرآن گفته من نيست .

فصل دوم : حاملان قرآن و مسئوليت آنان

حديث دهم : شرافت قرآنيان

قال رسول الله صلى الله عليه و آله :

((اشراف امتى حملة القرآن و اصحاب الليل )).(10)

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله :

قرآنيان و شب زنده داران ، بزرگواران امت من هستند.

حديث يازدهم : حامل قرآن

قال رسول الله عليه و آله :

((حامل القرآن حامل راية الاسلام و من اءكرامه فقد اكرم الله و من اهانه عليه لعنة الله )) (11)

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

حامل و حافظ قرآن پرچمدار اسلام است ، كسى كه او را احترام كند خدا را گرامى داشته است ، كسى كه به او اهانت كند مورد لعن و نفرين خدا خواهد بود.

حديث دوازدهم : مقام قرآن دانان

قال النبى صلى الله عليه و آله

((ان اهل القرآن فى اعلا درجة من الادميين ما خلا النبيين و المرسلين فلا تستضعفوا اهل القران حقوقهم ، فان لهم من الله لمكانا)) (12)

پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود:

قرآنيان بالاترين مقام انسانى بعد از پيامبران و فرستادگان الهى را دارند، پس ‍ حقوق آنان را كم ندانيد، زيرا در پيشگاه الهى داراى منزلتى هستند.

حديث سيزدهم : حاملان و آموزگاران قرآن

عن رسول الله صلى الله عليه و آله :

((حملة القرآن هم المعلمون كلام الله و المتلبسون بنور الله . من والاهم فقد والى الله ، من عاداهم فقد عاد الله .)) (13)

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

حاملان قرآن همان آموزگاران سخن خدا و در بر كنندگان نور خدايند، كسى كه آنان را دوست بدارد، خدا را دوست داشته و كسى كه نسبت به آنان دشمنى كند با خدا دشمنى كرده است .

حديث چهاردهم : مسئوليت قرآن خوان

قال رسول الله صلى الله عليه و آله :

((يا معاشر قراء القرآن ، اتقوا الله عز و جل فيما حملكم من كتابه ، فانى مسئول و انكم مسئولون ، انى مسئوول عن تبليغ الرسالة ، و اما انتم فتساءلون عما حملتم من كتاب الله و سنتى .))(14)

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

اى جامعه قرآن خوانان ! در مورد آنچه از قرآن خداوند بر دوش شما نهاده تقواى الهى را پيشه كنيد، زيرا من و شما مسئوليم ، من مسئول ابلاغ رسالتم و از شما درباره آنچه از كتاب خدا و سنت من داريد سؤ ال خواهد شد.

حديث پانزدهم : قرآن و وظائف ما

قال النبى صلى الله عليه و آله :

((تعلموا القرآن ، و تعلموا غرائبه و غرائبه فرائضه و حدوده ، فان القرآن نزل على خمسة وجوه : حلال و حرام و محكم و متشابه و امثال ، فاعملوا بالحلال ، و دعوا الحرام ، و اعملوا بالمحكم ، و دعوا المتشابه ، و اعتبروا بالامثال .)) .(15)

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:

قرآن و شگفتيهاى قرآن و مفاهيم آن را بياموزيد. مفاهيم قرآن همان واجبات و حدود آن است ، زيرا قرآن بر پنج وجه نازل شده است : حلال و حرام و محكم و متشابه و ضرب المثلها، به حلال قرآن عمل كنيد، و حرام را رها كنيد، به محكمات عمل كنيد و متشابه آن را واگذاريد و از ضرب المثلها پند گيريد.

حديث شانزدهم : قرآن براى عمل

قال رسول الله صلى الله عليه و آله :

((من تعلم القرآن فلم يعمل به و آثر عليه حب الدنيا و زينتها، استوجب سخط الله تعالى و كان فى الدرجة مع اليهود و النصارى الذين ينبذون كتاب الله وراء ظهورهم .)) (16)

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

كسى كه قرآن را بياموزد و به آن عمل نكند و دنيا دوستى و زينت آن را بر قرآن ترجيح دهد سزاوار خشم خداوند است ، و در رديف يهود و نصارى قرار خواهد داشت كه كتاب خدا را پشت سر انداختند.

حديث هفدهم : قاريان و اميران

عن الصادق عن ابائه عليه السلام قال :

((صنفان اذا صلحا صلحت امتى ، و اذا فسدا فسدت امتى : الامراء والقراء)). (17)

امام صادق عليه السلام به نقل از پدرانش فرمود:

دو گروهند كه اگر اصلاح بشوند امت من اصلاح خواهند شد و چنانچه فاسد شوند امت را فاسد خواهند كرد: حاكمان و قاريان قرآن .

حديث هيجدهم : قرائت بدون عمل

قال رسول الله صلى الله عليه و آله :

((و من قرء القرآن و لم يعمل به حشرة الله يوم القيمة اعمى .)).(18)

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

كسى كه قرآن بخواند و به آن عمل نكند خداوند او را روز قيامت كور محشور خواهد كرد.

حديث نوزدهم : قرائت قرآن و گناه

قال النبى صلى الله عليه و آله :

((من قراء القرآن ثم شرب عليه حراما و آثر عليه حبا للدنيا و زينتها استوجب عليه سخط الله الا ان يتوب الا و انه ان مات على غير توبة حاجه القرآن يوم القيمة ، فلا يزايله الا مدحوضا)). (19)

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:

كسى كه قرآن بخواند و بعد حرام بخورد و بنوشد يا محبت و زينت دنيا را بر آن برترى دهد مستوجب خشم الهى مى شود مگر اينكه توبه كند، و اگر بدون توبه بميرد، روز قيامت قرآن با او به محاجه برمى خيزد و تا او را محكوم نكند دست برنمى دارد.