معرفی استان ها(زنجان)

ابهر

شهر ابهر دومین شهر بزرگ بعد از زنجان می باشد . ابهر با وسعتی برابر 277هزار هکتار در85 کیلومتری مرکزی استان واقع شده است . این شهرستان به علت قرار داشتن در کنار جاده بین المللی تهران – بازرگانان از نظر شاخص های اقتصادی " اجتماعی و فرهنگی در بهترین و مطلوبترین موقعیت استان قرار دارد .

وجود کارخانه های متعدد / کشاورزی پر رونق / باغ های سرسبزو پر محصول / طبیعت زیبا و بکر / وجود منابع / شن و ماسه / آثر تاریخی منحصر به فرد از جمله گنبد سلطانیه / آب و هوای مناسب / قرار گرفتن در مسیر جاده ترانزیت / نزدیکی با مرکز استان / همجواری با استان سر سبز گیلان و قزوین و شهرهای خرمدره و تاکستان / دارا بودن امکانات حمل ونقل همچون آزاد راه وایستگاه راه آهن خرمدره / دلیل بر رونق وشهرت ابهر می باشد .

راه ها و دروازه های ابهر

ابهر دارای حصار عظیم در زمان ساسانیان بوده و دو دروازه شرقی و غربی داشته که دروازه ی شرقی آن جنب قلعه تپه به نام درب المذوق نامیده می شده و دروازه ی غربی آن به نام فلاج آباد یا خلج آباد مشهور بوده است .

کاروانیان عازم شهر های قزوین و همدان و ری از دروازه ی شرقی ابهر عبور می کردند در ابهر محلاتی به نام های ایشیگی و درمذقان معروف است .

از راه های قدیم که از جنوب ابهر عبور می کرده : جاده ابریشمی بود که ار چین آغاز و پس از طی سمرقند و بخارا _ مرو _ گرگان _ ری _ قزوین _ وارد ابهر می شده وه به سمت زنجان  _ تبریز _ ایروان ادامه داشته . راهی نیز از تبریز آغاز وه به ابهر می رسید و ابهر را از طریق ساوه وقم به اصفهان و بغداد مربوط می ساخت و در این منطقه به جاده اصفهان معروف بود . راه ابهر به ری نیز وجود داشت .

جغرافیای شهر ابهر

ابهر در قدیم  اوهر نامیده می شد است.مردم محلی به آن ابر می گویند . نام ابهر از آب + هر تشکیل شده و در زبان تاتی به معنی آب آسیا است . ریزابه های ابهر رود از قدیم آسیاب های زیادی را به چرخش در آورده که امروزه نیز چنین است .

در دوره ی  ساسانیان هنگامی که  خسرو اول انوشیروان  ایران را به چهار قسمت تقسیم کرد ابهر در منطقه دوم یعنی استا ن جبال قرار داشت در این دوره منطقه ابهر رود تحت تسلط خاندان مهران یکی از هفت خاندان مهم حکومت گر ایران قرار داشت .

تاریخچه ی ابهر

منطقه ابهر و مناطق ابهر رود (ابهر چای) از نخستین زیستگا ه های انسانی در ایران است و از پیشینه ی تاریخی طولانی برخوردار است . در هزاره دوم پیش از میلاد دره ابهر رود از رونق قابل توجهی برخوردار بوده است در قرن نهم پیش از میلاد مادها در این منطقه اتحادیه ای از قبیله های گوناگون را به وجود آوردند که مقر آن در ابهر چای بوده است.

در زمان روی کار آمدن حکومت ایلخانان و انتخاب سلطانیه به عنوان پایتخت این منطقه به علت برخوردار شدن از شبکه های جاده ای اهمیت ارتباطی قابل توجهی به دست آورد. وجه تسمیه این شهر از واژه پهلوی (اوهر) گرفته شده است . این واژه به معنی محل بستن آبهاست . جایگاه نخستین  خانه های ابهر  تپه ای باستانی به نام تپه قلعه است و در کنار راست ابهر رود جای دارد . 

ابهردر قدیم

ابهر از قدیم الایام به دو قسمت بزرگ به نام محله بالا و محله پایین تقسیم شده که در حال حاضر این تقسیم بندی به قوت خود باقی است .

البته محله پایین ابهر به مرکزیت مسجد جامع و قلعه تپه قدیمی ترین  محله ابهر و محله بالا نسبت به آن جدید است .ساکنین دو محله بزرگ ابهر آداب و رسوم مشترکی  دارند از نظر گویش و لهجه اختلاف بسیار اندکی  در میان ایشان مشاهده می شود .

مسجد کبیرا بهر که امروزه به نام مسجد نورالنبی  نامیده میشود در اوایل صفویه دارای گنبد و گلدسته  بوده و یکی از سه مسجد بزرگ ابهر به شمار می رفت  مسجد جامع ابهر که از سابقه ی بیشتری برخوردار است  در محله ی پایین قرار گرفته به طوری که در تواریخ ذکر شده قدیمی ترین محل سکونت در ابهر محله پایین و اطراف قلعه تپه بوده و شهر یکپارچه ابهر را تشکیل می داده و دارای حصار و دروازه بوده است .

محلات ابهر

محله ملک قصاب : که زمانی این محله درب اختصاصی داشته و مانند قلعه ای حفاظت می شده از قدیمیترین محلات ابهر محسوب میشود ساکنان آن غالبا مردان متدین و ریش سفیدان زراعت پیشه بودند .

محله اکبر آباد : نو بنیاد است و بنیان گذارش حاج علی اکبر فخیمی است  که برای اولین بار در این محل که آنجا را قبلا توپخانه مبارکه می نامیدند ساختمان احداث کرد و به نام اکبر آباد نامید .

محله دهک :محله ایست به قدمت تاریخ ابهر زیرا که این محله از اصطلاحات رایخ قبل از زمان ساسانی زردشتی است :

محله حاج محمد خان : که از ملاکین ابهر بوده است .

محله خلج آباد : که عموما به محله بالا اطلاق می شده و مسجد نور النبی در این محله قرار دارد .

محله شیخ آباد : نشیمنگاه شیوخ معتبر ابهر .

محله آقا صدرا : که در ابهر مسجدی هم به نام او هست .

محله سید ساجدین : که از افاظل سادات محترم ابهر بوده .

محله جانقورداش : که محله مسکونی همان جهانگیر تاش بانی کاروانسرای جنب مسجد جامع ابهر بوده است

محله قلعه تپه : قدیمیترین محل استقرار انسانی در ابهر بود .

محله شناط یا چینات : یکی از قدیمیترین محلات ابهر بوده که در شمال ابهر واقع شده است.

محله زرکوبان و محله نعلبندان و محله درب المذوق(درمذقان)

مسجد جامع ابهر

ای مسجد در سنه 888 ه. ق . ساخته شده است و دو در دارد : یکی طرف مشرق و دیگری طرف مغرب . صحن آن هشت ذرع ، عرض و دوازده ذرع طول دارد و حوض عمیقی دارد که مخروبه است. مقصوره و ایوان سمت جنوب مسجد واقع و دو مناره کاشی در دو گوشه ایوان ساخته شده و دو شبستان آن در سمت مشرق و مغرب ایوان واقع شده است .

تاریخ بنا و بانی اولی مسجد در سنگ مرمری نوشته شده ولی نام بانی و تاریخ بنا محو شده است. گویند یکی از امراء صفویه آن را تعمیر کرده و عبد الله میرزا پسر فتحعلی شاه نیز آن را تعمیر کرده است . این مسجد دو محله ً ابهر را از هم جدا می کند و خود آن در محلهً قدیم در مشرق قصبه واقع شده است .

شاردن می نویسد : ابهر در دوره شاه عباس دوم صفوی دارای 2500خانه و باغچه بوده است . چنانچه سواره نیم ساعت وقت لازم داشته تا از آن عبور کند . ابهر در این زمان دارای اماکن عمومی بسیار و سه مسجد بزرگ بوده و در وسط شهر بقایای گلین قلعه مخروبه ای مشاهده می شود .

 بخشی از اماکن مذهبی , تاریخی  ابهر

آرامگاه پیر احمد زهر نوش

آرامگاه پیر احمد زهرنوش در منتهی الیه جنوبی ابهر قرار گرفته و شامل بقعه و چند واحد الحاقی در شمال غربی آن است . بنای اصلی آرامگاه از دو طبقه تشکیل یافته که طبقه زیرین محل آرامگاه و تالار بالایی محل خانقاه و جایگاه ذکر و بحث بوده است . البته این آرامگاه به اداره میراث فرهنگی (موزه ) شهرستان ابهر تبدیل شده است تا شاید مسوً لین اهمیت بیشتری به این آرامگاه بدهند.

نکته جالب در مورد این آرامگاه ورود و خروجش به شهر ابهر بوده افراد مسن تر میگویند : که در دوره های مختلف تاریخی به علت وسعت شهر ابهر این آرامگاه 5 بار در محدوده شهر قرار گرفته و در دوره های دیگر به علل مختلف از محدوده شهر خارج شده است . دیوار خارجی بنا که از آجر و با نقش ساده ساخته شده است ، دارای پیش و پس سازهایی است که جلوه خاصی به مجموعه بخشیده است پلان این اثر تاریخی هشت ضلعی می باشد که گنبد یک پوش آن با هنر مندی تمام  اجرا گردیده است .