روستای کنگ ، روستایی با قدمتی هزار ساله

روستای کنگ در انتهای جاده طرقبه و در پای کوه‌های بینالود قرار دارد. این روستا با قدمتی بیش  از ۱۰۰۰ سال همچنان مقصدی برای گردشگران ایرانی و خارجی محسوب می‌شود.

ایران سرشار از جاذبه عالی توریستی و گردشگری است و شاید بتوان گفت اکثر شهرها یا حتی برخی از مناطق روستایی واقع در مناطق بیابانی، نیمه بیابانی، دارای آثار فرهنگی یا جاذبه‌های تاریخی و طبیعی منحصربه‌فرد هستند، اهمیت وجود برخی روستاها و اماکن گردشگری در جذب توریست به قدری است که باید با معرفی این مکان‌ها، علاوه بر ثبت مکان‌های مهم گردشگری بومی، زمینه را برای حضور بیشتر گردشگران در این مناطق فراهم آورد؛ از جمله این مناطق، شهرستان طرقبه شاندیز است که علاوه بر همجواری با مشهد مقدس، خود نیز دارای جاذبه‌های گردشگری و مذهبی است که تأثیر به سزایی در جذب گردشگر دارد. از جمله این ظرفیت‌های بالقوه، روستای کنگ است. این روستای تاریخی با معماری پلکانی و چهره‌ای شکست خورده و تکیده در آینه صاف و بی‌آلایش سرزمین آفتاب رخ می‌نماید. روستای تاریخی کنگ در پهنه سبزگون باغ‌های گیلاس و کوه‌های سربه‌فلک کشیده خودنمایی می‌کند و هنوز هم ردپای تاریخ در دل این روستای کهنسال چشم‌ها را خیره و درون متلاطم آدمی را آرام و آسوده می‌سازد.

روستای کنگ یک از سکونتگاه‌هایی است که با الهام گرفتن از طبیعت و با تسلیم و ستیز با آن در طی قرن‌ها و برای نیاز مردمان این سکونتگاه رشد و هر گام بازی‌های زیبایی‌ را در تعامل با فضا و مقتضیات زیستی و جغرافیایی خود ارائه کرده است.

موقیعت روستای کنگ

روستای کنگ که روستایی پلکانی است در ۱۹ کیلومتری غرب طرقبه و حدود سی کیلومتری مشهد قرار گرفته و آخرین روستا در محور دره‌ رودخانه کنگ است که از طریق یک جاده‌ آسفالتی به روستای نغندر و شهر طرقبه و از آنجا به شهر مشهد مرتبط می‌شود. این روستا را ماسوله‌ای دیگر دانسته‌اند که به دوران پیش از اسلام تعلق دارد. به قول ساکنان این منطقه «آفتاب عمر» کنگ «بر لب بام است»...، اما با اینکه پیری و فرسودگی بر پیکره این روستا زخمه فراموشی زده، باز هم می‌توان به کوچه پس کوچه‌ها و معماری با اصالتش، عاشقانه دلسپرد. این روستا از سطح دریا ۱۷۰۰ متر ارتفاع دارد و به دلیل وجود کوه‌های مرتفع درختان فراوان و نوزیدن بادهای خشک از آب و هوای معتدل برخوردار است. مردم این روستا به زبان فارسی و با لهجه‌ محلی سخن می‌گویند.

نام کنگ در اوستا

نام کنگ در کتاب مقدس زرتشتیان یعنی اوستا نیز آمده است:

«توس پهلوان جنگاور… از وی خواستار شد:

ای ارِدْویسوَر آناهیتا! ای نیک! ای تواناترین!

مرا این کام‌یابی ارزانی دار که من بر پسران دلیر خاندان «ویسه» در گذرگاه «خْشَتْروسوک»، بر فراز «کنگ» بلند و اَشَوَن، پیروز شوم...»( یشت‌ها - کرده چهاردهم- بند ۵۴)

وجه تسمیه کنگ

کنگ در لغت به معانی متفاوتی آمده است. برخی آن را به معنای پرنده‌ای قوی‌پنجه دانسته‌اند که در مناطق کوهستانی زندگی می‌کند. در لغت‌نامه‌ دهخدا معنای مختلفی برای واژه‌ی «کنگ» ذکر شده که از آن جمله است بال پرندگان، شاخه‌ درختان، دست انسان. در معنایی که سینه به سینه برای این واژه نقل شده است، «دژ مستحکم» است که به دلیل موقعیت استراتژیک تپه‌های این منطقه یا برگرفته از دژ باستانی روستا به نام «قلعه حصار» است.

زندگی در کنگ

شغل و پیشه‌ مردم این روستای تاریخی بیشتر باغ‌داری، دام‌داری و کشاورزی است. فرش‌بافی نیز در این روستا صورت می‌گیرد. این روستا به دلیل داشتن پوشش سبز و متنوع گیاهی در دامنه‌های کوهستانی و وجود دو رودخانه‌، مناظر زیبایی را ایجاد کرده است که به‌عنوان استراحتگاهی ییلاقی گردشگران بسیاری را به سوی خود می‌کشد. سقف خانه‌های این روستا قدیمی، مسطح و دیواره‌های آن گِلی است و بیشتر از سنگ و خشت و چوب در ساخت خانه‌ها استفاده شده است. باغ‌های گیلاس فراوان و کوه‌های سر به فلک‌کشیده و مرتفع و درختان فراوان، زیبایی منحصربه‌فردی به این روستا بخشیده است. این روستا در دامنه‌ی کوه بینالود قرار گرفته است. کوه بینالود معروف‌ترین کوه استان خراسان و به بلندی ۳۲۱۱ متر است. این کوه بخشی از رشته‌کوه البرز است که به بام خراسان نیز شهره است.

کنگ با دره‌های سرسبز و آب‌وهوایی مطلوب و قرار گرفتن سکونتگاه‌ها بر روی کوهپایه‌ شباهت بسیاری به شهر ماسوله دارد. سقف خانه‌های این روستای قدیمی، مسطح و دیوارهای آن گلی است و اغلب از سنگ، خشت و چوب برای ساخت این خانه‌ها استفاده شده است. اغلب بناهای روستای کنگ بیش از دو یا سه طبقه است و این بناها از پایین به بالا با اتصال محکم کف ساختمان به زمین توسط پی‌های سنگی برآمده از زمین ساخته شده و در بدنه شامل سطوح کاهگلی دیوارهایی است که در ترکیب با پنجره‌های مربع شکل و ایوان‌های چوبی زیبا، منظره چشم‌نواز را به‌وجود آورده و در حقیقت شاخص‌ترین عنصر معماری در بافت روستای کنگ، ایوان‌های منازل است که اصطلاحا پیشگاه خوانده می‌شوند.

از سویی قدمت این روستا و وجود گورستان قدیمی، مسجد، تکیه و رباط شاه‌عباسی، جلوه‌ این روستا را در نظر بیننده بیشتر نشان می‌دهد. «قلعه‌ی تیغ‌میان» از بناهای کهنی است که در این روستا قرار گرفته است. این قلعه که به گویش کنگی «تِغ میو» گفته می‌شود به دلیل قرار گرفتن بین دو رودخانه کوچک و بزرگ به این نام خوانده می‌شود و آثاری از یک قلعه‌ تاریخی را بر فراز خود جای داده که گویا زمانی جنبه‌ دیدبانی داشته است. از جاذبه‌های دیگر گردشگری در این روستا می‌توان به «رباط پای کوه کنگ» یا «رباط شاه‌عباسی» در انتهای دره کنگ و بر دامنه‌ای مشرف به رودخانه‌ کنگ اشاره کرد. فاصله‌ این رباط تا روستای کنگ و با پای پیاده حدود یک ساعت و نیم است.

مسجد و تکیه روستا با قدمتی ۱۵۰ ساله از جمله جاذبه‌های تاریخی روستای کنگ است. این روستا دو تکیه داشته که یکی از آنها در آتش‌سوزی سال‌های اخیر از بین رفته و تکیه باقیمانده از دیگر بناهای قدیمی روستاست که قبری قدیمی به نام خانم آمنه در آن به چشم می‌خورد.

قبرستان تاریخی روستا

قبرستان کنگ یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری این روستای تاریخی و دیدنی است. این قبرستان روی تپه‌ای بنا شده است و سنگ قبرهای با ارزشی دارد. اکثر سنگ قبرها از جنس شیست است و روی هر قبر، دو سنگ قبر قلوه‌ای ‌شکل قرار داده شده است. تاریخ قبرها نیز بیشتر به هجری قمری است و علامت مخصوصی برای هر فرد فوت ‌شده به اشکال گوناگون از حمله شانه و صورت و... حک شده است.

مزار شیخ عبدالله

یکی از رسوم و عقاید ساکنان کنگ روشن کردن شمع در زیر درختی در کنار چشمه است که به روایات اهالی محل دفن امامزاده‌ای است که حاجت مردم را روا می‌دارد و مردم هم نذر و نیاز خو را در پای این درخت انجام می‌دهند.

از مکان‌های مهم مذهبی این روستا مزار شیخ عبدالله‌است که یکی از عرفای این دیار بوده و در سال ۱۲۶۶ ه.ق متولد و به تحصیل علم و دانش در مشهد، قم و عتبات عالیات پرداخت و در کنگ چشم از دنیا فروبست

سوغات کنگ

با سفر به این روستا هزار ساله آنچه می‌توانید برای دیگران سوغات بیاورید زرشک، زعفران، نبات و میوه‌‌ است. از غذاهای سنتی و محلی این منطقه می‌توان به آش شله قلم‌کار، شله ماش، بلغور و آش مخصوص با سبزی کوهی اشاره کرد. نان محلی روستای کنگ که در پخت آن سبزیجات تازه نیز استفاده می‌شود نیز برای هر گردشگری تجربه‌ای تازه است.

گردشگری در روستای کنگ

بافت تاریخی و فرهنگی روستای کنگ و معماری پلکانی آن موجب شده تا از دوران پیش از اسلام تاکنون این روستا در نقش یکی از پرجاذبه ترین مناطق ییلاقی خراسان مورد توجه گردشگران و مسافران باشد. این روستا به دلیل استقرار سکونتگاه‌های آن بر روی کوهپایه با عنوان روستایی پلکانی و ماسوله‌ای خراسان شناخته شده و این موضوع نقش بسزایی در جذب توریسم خارجی داشته است.

روستای کنگ در کنار تمامی جاذبه های فراوان، دارای درختان میوه و داروهای گیاهی است. از جاذبه‌های طبیعی روستای کنگ، باغ‌های انبوه و سرسبز میوه آن است. مهم‌ترین درخت میوه در این روستا درخت گیلاس و آلبالو است و همچنین در ارتفاعات این منطقه گیاهان دارویی نظیر پر سیاووشان، خاکشیر، گل گاوزبان، گیاهان بالشتکی گل سفید و صورتی که به زبان محلی به آن ها «خارکوله» و نوعی گیاه شبیه به گل گلایل که در زبان محلی به آن ها «سرشک» می‌گویند یافت می‌شود.