وب‌سایت کیدز پرشیا: با اینکه اشکان کوچولو هنوز خواندن و نوشتن یاد نگرفته است اما وقت زیادی را هر روز صرف نگاه کردن به کتاب‌ها، ورق زدن آنها و تماشای عکس‌های مختلف می‌کند. خطوطی از کتاب را که با خواندن هزار باره والدینش حفظ کرده است را برای خود بلند می‌خواند. حتی برای خود داستان‌سازی هم می‌کند و اینها فقط نشاندهنده یک چیز است: او کم‌کم به یک کتاب‌خوان تبدیل می‌شود.
رفتن به مدرسه – و کتاب خواندن
بچه های پیش دبستانی چیزهای خیلی زیادی نسبت به زمانی که نوپا بودند بلد هستند. البته نمی‌توانند به تنهایی از پس خواندن کتاب برآیند اما اگر زیاد برای آنها کتاب خوانده شده باشد، چند نکته درمورد کتاب خواندن می‌دانند:
• آنها می‌دانند که کتاب از اول به آخر خوانده می‌شود.
• عکس‌ها باید سمت چپ و بالا باشند.
• خواندن از راست به چپ است.
• زبان کتاب‌ها ممکن است فرق کند.
• کلمات صداهای مختلفی در خود دارند.
• بعضی از کلمات آشنا و بعضی ناآشنا هستند.
همه اینها مهارت‌های فوری زبان هستند—پایه و اساسی که برای خواندن مستقل به آنها نیاز دارند. چطور می‌توانید پرورش بیشتر این مهارت‌ها را در فرزندتان تشویق کنید؟ فقط باید بلند‌بلند کتاب بخوانید.
اینکه کتاب‌های مختلفی را برای بلند خواندن انتخاب کنید، دایره لغات فرزندتان را گسترده‌تر خواهد کرد و به او کمک می‌کند درمورد موضوعات مختلف یاد بگیرد و بفهمد که داستان‌ها ساختاربندی دارند و شخصیت‌های داستان در آن چه نقشی دارند. فرزندتان این چیزها را هم یاد خواهد گرفت:
• متن کلماتی نوشته شده هستند.
• حروف با یک ترتیب خاص کلمات را به وجود می‌آورند.
• بین کلمات فاصله وجود دارد.
فهمیدن این نکات پایه به بچه‌ها موقع شروع دروس خواندن اصلی در مدرسه کمک خواهد کرد.
چه زمان و چطور بخوانید
بچه‌های زیادی در این سن فراتر از دنیای کوچک خانه، مهدکودک یا پیش‌دبستانی خود می‌روند. ممکن است حتی در کلاس‌ها و درس‌های مختلف شرکت کنند. زمانی که صرف بلند خواندن کتاب می‌شود میتواند فرصتی برای با هم بودن باشد.
سعی کنید هر روز زمانی را برای با هم کتاب خواندن اختصاص دهید. قبل از خواب زمان بسیار مناسبی است، همینطور اوقات بیکاری دیگر مثل اول صبح یا بعد از غذا. فرزندتان از خوابیدن در آغوش شما و شنیدن صدایتان لذت خواهد برد.
بچه‌های بین 3 تا 5 سال خیلی دوست دارند چیزهایی که می‌دانند را نشان دهند و تحسین شوند. سعی کنید کتابهایی با داستان‌هایی ساده و متن‌های تکرارشونده که فرزندتان قادر به درک و یادگیری و حفظ آنها باشد انتخاب کنید. فرزندتان را تشویق کنید که برایتان بخواند و تلاش او را تحسین کنید.
در زیر به چند نکته دیگر اشاره می‌کنیم:
• بله، باید یک کتاب را میلیون‌ها بار بخوانید—و سعی کنید صدایتان خسته‌کننده نباشد. فرزندتان با هر بار خواندن در مهارت‌های زیادی استاد می‌شود.
• وقتی به یک کتاب جدید نگاه می‌کنید، اول آن را معرفی کنید. به جلد کتاب نگاه کنید و بگویید که موضوع آن چه میتواند باشد. اسم نویسنده را هم بگویید.
• از فرزندتان سوال کنید که یک شخصیت خاص چرا آن عمل خاص را انجام داده است.
• از فرزندتان بپرسید که از کدام قسمت کتاب بیشتر خوشش آمده است و چرا.
• درمورد قسمت‌های مختلف کتاب با او حرف بزنید—اینکه کتاب چطور شروع شده است؟ در وسط داستان چه اتفاقی افتاده است؟ نظر فرزندتان درمورد پایان کتاب چه بوده است؟
• انگشتتان را موقع خواندن زیر کلمات بکشید تا بین آنچه می‌خوانید و متن ارتباط ایجاد کنید.
• وقتی به خط‌های تکراری و آشنای کتاب عادت کردید، اجازه بدهید که فرزندتان آنها را تمام کند.
• از فرزندتان بخواهید که به سمت حروف و کلماتی که می‌شناسد اشاره کند. شما هم می‌توانید به سمت کلمات اشاره کنید و به‌آرامی آنها را بخوانید.
اما حتی وقتی از فرزندتان سوالات پیچیده‌تری می‌پرسید هم هدف اصلیتان باید لذت بردن و تفریح کردن با کتاب‌خوانی باشد. کتاب خواندن را برای فرزندتان تبدیل به یک امتحانی که باید در آن قبول شود نکنید. به تصاویر کتاب نگاه کنید، با هم کلمات جایگزین بسازید و تا می‌توانید تفریح کنید.
همچنین یادتان باشد که برای بچه‌های مختلف کتاب خواندن زمان متفاوتی دارد. بعضی از بچه‌ها زودتر از بقیه عاشق کتاب می‌شوند. پس اگر به نظر می‌رسد فرزندتان چندان به کتاب علاقه‌ای نشان نمی‌دهد، باز هم به خواندن برای او ادامه دهید و به او نشان دهید که چقدر کار جالبی میتواند باشد.
بهترین کتاب‌های مخصوص کودکان این سن
بچه های پیش‌دبستانی عاشق کتابهایی هستند که داستان داشته باشد؛ همچنین آنها از ورق زدن کتاب‌های عکس‌دار واقعاً لذت می‌برند، به همین دلیل هرچه کتابی عکس‌های بیشتری داشته باشد برای این سن مناسب‌تر است. به خواندن کتابهایی که متن‌های قابل‌پیش‌بینی و کلمات آشنا دارند ادامه دهید اما کتابهایی که لغات سخت‌تر و داستان‌های پیچیده‌تری دارند را هم در برنامه کتاب‌خوانی خود قرار دهید. سعی کنید کتاب‌های چندفصلی تهیه کنید که خواندن یک کتاب بیشتر از چند جلسه طول بکشد.
بچه‌ها بسیار کنجکاو هستند و دوست دارند کتابهایی درمورد بچه‌های دیگر که شبیه آنها هستند و مثل آنها رفتار می‌کنند را بخوانند اما داستان‌هایی درمورد بچه‌هایی که در محل‌های متفاوت زندگی می‌کنند و کارهای متفاوت‌تری نسبت به آنها انجام می‌دهند هم بشنوند. حیوانات سخن‌گو و پری‌ها هم برای گسترده‌تر کردن تخیلات آنها خوب است.
با خواندن کتابی درمورد کاری که فرزندتان یاد گرفته است (مثل شوت کردن توپ فوتبال، کشیدن یک نقاشی)، حس مثبت را در او تقویت کنید. و کتابهایی انتخاب کنید که کودکتان را به چالش می‌کشاند و به پیشرفت بیشتر مهارت‌های او کمک می‌کند. کتاب‌های الفبا، کتاب‌های شمارش اعداد یا کتابهایی که لغات جدید آموزش می‌دهند هم خوب است.
کتابهایی درمورد رفتن به مدرسه—مخصوصاً وقتی بچه‌ها وارد مهدکودک یا پیش‌دبستانی شده‌اند—انتخاب‌های عالی هستند، همینطور کتابهایی درمورد دوستیابی.
کتاب‌های غیرداستانی درمورد یک موضوع خاص که موردعلاقه فرزندتان باشد انتخاب کنید—مثلاً جغدها، اقیانوس، ماه—مخصوصاً اگر تصاویر زیبایی داشته باشند. و شعر را فراموش نکنید—بچه‌های پیش‌دبستانی عاشق شعرهای قافیه‌دار هستند. این گروه سنی شروع به فهمیدن و لذت بردن از لطیفه‌ها کرده است، از اینرو شعرهای احمقانه و خنده‌دار انتخاب خوبی برای آنها به شمار می‌رود.
کتاب‌های تصویری بدون متن که از طریق عکس مفاهیم را می رساند نیز لازم است. وقتی هر دو شما چندین بار یک کتاب بی‌متن را مرور کردید، فرزندتان دیگر میتواند کم‌کم برای آن داستان بگوید—حتی ممکن است متوجه شوید که برای عروسک‌ها یا حیواناتش آن داستان را تعریف می‌کند.
می‌توانید کتاب‌های ساخت خودتان را هم امتحان کنید—آلبوم‌های عکس برای بچه‌ها خیلی جالب هستند. وقتی فرزندتان نقاشی می‌کشد از او بپرسید که نقاشی او چیست، برای آنها اسم بگذارید و بعد آنها را در یک کتاب جمع کنید و به همراه هم بخوانید. حتی می‌توانید با هم جلد هم برای کتاب‌هایتان درست کنید تا عمر بیشتری داشته باشند.
کتاب تنها چیزی نیست که فرزندتان از خواندن آن لذت می‌برد—مجلات یا کاتالوگ‌های پُرعکس هم میتواند برای او جالب باشد. همچنین می‌توانید از کسانیکه فرزندتان دوستشان دارد بخواهید که برای او نامه بنویسند یا کارت‌پستال بفرستند. آنها را درکنار هم بخوانید و بعد در یک جعبه مخصوص نگه دارید تا بعدها دوباره آنها را نگاه کند.
راه های دیگر برای تشویق بچه‌ها به کتاب‌خوانی
زمان کتاب‌خوانی تنها فرصت برای فرزندتان برای وقت‌گذراندن با کتاب‌ها نیست—بچه‌های پیش‌دبستانی دوست دارند خودشان کتاب‌هایشان را انتخاب کنند و به آنها نگاه کنند. کتاب‌ها را برایشان در یک سبد مخصوص روی زمین یا یک طبقه کوتاه بگذارید تا بتواند به راحتی به آنها دسترسی داشته باشد و خودش به تنهایی به آنها نگاه کند. در ماشین هم همیشه چند کتاب داشته باشید و در کیفتان هم همیشه کتاب داشته باشید تا در جاهایی مثل سالن‌انتظار دکترها یا ایستادن در صف از آنها استفاده کند.
با قرار دادن یک چراغ مطالعه کنار تخت فرزندتان می‌توانید کتاب‌خواندن به تنهایی را در او ترغیب کنید تا فرزندتان قبل از خواب نگاهی به کتاب‌های موردعلاقه‌اش بیندازد.
از همه اینها مهمتر: یادتان باشد که فرزندتان باشد شما را مشغول کتاب‌خواندن ببیند تا او هم به کتاب‌خواندن علاقه‌مند شود. تلویزیون را خاموش کنید، یک کتاب بردارید و بخوانید تا فرزندتان ببیند و دوست داشته باشد به شما ملحق شود.
