پلکان نادری ، یادگاری از پادشاه بزرگ ایرانی در کوه های الله اکبر

نادرشاه افشار، یکی از بزرگ‌ترین پادشاهان ایران، مقر خود را در دل کوه‌های الله اکبر برقرار کرده بود و برای اینکه بتواند راحت این مسیر صعب‌العبور را طی کند دستور به ساخت جاده‌ای در روی کوه را داد که امروز به هزار پله نادری معروف است.

موقعیت جغرافیایی

در فاصله ۸۸ کیلومتری جاده قدیم قوچان به درگز در ۴ کیلومتری شرق روستان کپکان در دامنه جنوبی کوه الله اکبر عارضه سنگی به چشم می‌خورد که در بین اهالی موسوم به هزار پله نادری است. الله اکبر با ارتفاع ۲۸۰۴ متر بلندترین قله هزار مسجد محسوب می‌شود. در دامنه جنوبی الله اکبر دره‌ایی باریک از کماس جدا می‌شود. در این دره روستاهایی قرار دارد. راه از میان این دره می‌گذرد. از دو راهی امام قلی تا ابتدای گردنه و پلکان نادری، روستاهای اینچه ساوبلاغ، اینچه کیکانلو، آق مزار، خارانلو، گپی و کپکان و تأسیسات پایگاه نظامی بر سر راه قرار دارد. در جنوب کپکان دره ای حاصلخیز قرار دارد که با امتداد به سمت جنوب و قوچان راه مالرو قوچان به درگز را پس از بریدن کوه های هزار مسجد، در کپکان بر گردنه الله اکبر متصل می‌کند و هم اکنون روستاهای کلاته گلستان، دربند قشلاق و دربند ییلاق در میان این دره قرار دارد. دامنه شمالی کوه الله اکبر به دشت درگز منتهی می‌شود.

پلکان نادری عارضه‌ایی سنگی است که از ارتفاع ۵۰۰ متری کوه‌های الله اکبر آغاز شده و به طول تقریبی یک کیلومتر پس از چند پیج و تاب در امتداد جاده به فاصله ۸۰۰ متر ی خط الرأس کوه پایان می‌یابد. این راه در گویش محلی به نردبان یولی (راه نردبانی) معروف است و در گویش کرمانجی زینه نادری گفته می‌شود.

این پلکان حدود ۱۰۰۰ متر طول دارد و عرض هر پله بین ۲ تا ۳ متر در نوسان است. ارتفاع هر پله در حدود ۱۰ تا ۲۰ سانتی‌متر و و کف آن ۷۰ تا ۱۰۰ سانتی متر است. تعداد پله‌ها با شمارشی از بالا به پایین ۱۱۰۰ عدد بود. پلکان بر روی یک تخته سنگ یک پارچه از جنس سنگ‌های کف رودخانه‌ایی به صورت ممتد و بدون بریدگی شکل گرفته است. عارضه طبیعی دیگر در امتداد غرب و شرقی پلکان را محصور کرده است. یک آبرفت باریک در جبهه شرقی دیوار با ارتفاع متوسط دو متر واقع شده که در پشت این دیواره سنگی دره‌ایی عمیق قرار دارد . کاربرد این پلکان دقیقا مشخص نشده است، ولی راجع به آن نظرات مختلفی ابراز شده است. برخی می‌گویند، این پلکان برای چابک‌سازی و تمرین اسب‌های سواره نظام نادر ساخته شده و برخی آن را راهی برای ارتباط به دشت درگز از طریق گردنه الله اکبر می‌دانند که در زمستان‌ها بسیار صعب العبور بوده و این پلکان از لغزش سواران سپاه در یخبندان جلوگیری می‌کرده است.

از بالا به پایین که پله‌ها طی می‌شوند پس از پیمودن حدود ۵۰۰ متر در سمت راست پلکان که نوعی حصار سنگ سراسری در موازات پلکان را تشکیل می‌دهد. در داخل سه قاب متصل به هم شامل یک قاب میانی نسبتا بزرگ که به شکل محراب است و دو قاب کوچک در طرفین کتیبه‌ایی به چشم می‌خورد که نوشته‌های آن بر اثر فرسایش محو شده‌اند، اما با این حال با اندکی دقت می‌توان بعضی از کلمات متن را قرائت کرد، ولی قرائت کل متن کتیبه نیاز به شیوه‌های خاص کتیبه خوانی دارد. این کتیبه‌ها امروزه دیگر وجود ندارد و به عبارتی به سرقت رفته‌اند.