در كازرون همچون ساير بلاد باستانی، بازار دربرگيرنده اصالت و ريشه فرهنگ ملی و فرهنگ مذهبی است. بازار کازرون متشکل از قسمت‌های مختلفی است.

بازار کازرون حد فاصل میدان شهدا یا سر خیرات (میدان مرکزی شهر)، خیابان شهدای شمالی، خیابان ابواسحاق، خیابان حضرتی و خیابان ابوذر است. بازار کازرون از دوره گذشته دارای رونق خاصی بوده و از بازارهای مهم ایران محسوب می‌شده است. اکنون نیز این بازار وسیع از رونق خوبی برخوردار است و قلب اقتصادی کازرون به شمار می‌رود. در بازار كازرون هم‌ كارهای توليدی و هم كار تجارت و بازگانی (صادرات و واردات) صورت می‌گرفت و نيز محل داد و ستد اهالی شهر و روستاهای اطراف بوده است. توليداتی همچون صنعت ساخت ظروف فلزی (رويگری و مسگری و آهنگری)، ابزار و يراق كشاورزی و دامداری و قاليبافی و بنّايی و حفاری، صنايع ساختمانی، توليد كفش (گيوه و شيوه و مَلكی و اُرسی‌دوزی)، توليد فرش (نمدمالی)، توليد كلاه‌های نمدی (كلاه مالی)،‌ رنگ‌رزی،‌ صنايع تبديلی همچون قنادی (توليد انواع شيرينی‌ها و نبات و حلوا و مسقطی و پشمك و...) و علاقه‌بندی (ريسمان‌تابی) و ندّافی (لحاف و تشك‌دوزی) و آسياب و عصّاری و خياطی وجود داشته‌اند. در نقاط مختلف بازار، دكان‌هایی پخت غذاهای متنوع مانند آشپزی و كله‌پزی و كبابی و آش‌كارده‌ای و ... از معامله‌گران داخلی و خارجی پذيرایی می‌كرده‌اند. در بخش تجارت، مشاغلی چون بزّازی، خرّازی، بقّالی، بدالی، سقط‌فروشی (خرده‌فروشی)، عطّاری، زرگری و ... حضور داشته‌اند.

پیشینه

در متون قدیمی مربوط به قرون چهارم و پنجم نام محله بازار آمده است. هسته اولیه این بازارها به دوره صفویه باز می‌گردد اگرچه بنای بخش‌های قدیمی بازار کازرون که اکنون رونق دارد مربوط به دوران قاجار است، طی دوره‌های مختلف تاریخی این بازارها تخریب و بازسازی شده‌اند. بازارهای تاریخی کازرون مانند دیگر بازارهای تاریخی فارس دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد هستند و هنوز هم می‌توان با گذر در این بازارهای بومی اصالت و قدمت و حجره‌های سنتی را دید. مجموعه بازار کازرون به «بازار نو» معروف است و مصالح به کار رفته در آن از سنگ و گچ است و به خاطر معماری تاریخی آن ثبت ملی شده است.

موقعیت بازار

بازار کازرون دارای ورودی‌های متعددی است. سه ورودی بازار از میدان شهدا، چند ورودی از خیابان شهدای شمالی، یک ورودی از خیابان ابواسحق، یک ورودی از کنار مسجد بازار، یک ورودی از خیابان حضرتی، چند ورودی از خیابان ابوذر همگی مشتریان را بازار می‌کشانند.

بازار کازرون دربرگیرنده راسته‌ها یا بازارهای کوچکی است که به صورت تخصصی فعالیت می‌کنند. بازار مسگرها، بازار شاه حمزه، بازار امام خمینی، بازار مخی (نخل)، بازار نمدمال‌ها و راسته طلافروشان، راسته لباس‌فروشان، راسته کفش‌فروشان از بازارهای زیر مجموعه بازار بزرگ کازرون است.

 بازار بزرگ

بازار بزرگ نو (بازار امام خمینی) از شمال از مدرسه علميه صالحيه (ميدان مسجد مدرسه) شروع و از جنوب به وسيله خيابان ابواسحق قطع می‌شود. در گذشته‌ای نه چندان دور كه هنوز خيابان مذكور احداث نشده بود محل اتصال اين قسمت بازار نو و قسمت جنوبی آن، رشته بازاری وسيع متقاطع می‌شد و تا محل فعلی چهارراه مخابرات ادامه داشت كه در واقع قسمتی از همان بازار نو محسوب می‌شد.

بازار شاه حمزه

بازار شاه حمزه از قسمت جنوبی امامزاده شاه حمزه و متصل به آن شروع شده و در راستای شرقی غربی به ميدان نسبتا وسيعی به نام ميدان (بازار) رنگرزی منتهی می‌شود. بخشی از بازار شاه حمزه دارای سقف قديمی و طاق مانند است كه نورگيرهايی به نام خُورَك (سوراخ‌های گشاد) در سقف آن تعبيه شده است. با احداث خيابان‌ حضرتی (ولی عصر) و بازسازی امامزاده شاه حمزه، بخشی از بازار و مغازه‌های ابتدای اين بازار تخريب يا تبديل شد. بازار مجاور بقعه‌ و مسجد شاه حمزه قرار دارد. عملیات مرمت بازار تاریخی شاه حمزه شامل سنگ‌فرش، مقاوم‌سازی ستون‌ها و سفیدکاری سقف و دیوار است که در مدت سه ماه اجرا شده است . بازار تاریخی شاه حمزه مربوط به دوره صفویه است که در سال ۱۳۸۵ به شماره ۱۵۵۳۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

بازار مسگری و ابافتح

میدان یا بازار مسگری، محوطه‌ای به وسعت حدود پانصد مترمربع است که مستطیل شکل و درازی آن در راستای شرق غرب است.گوشه جنوب‌شرقی این میدان توسط بازار طاقی و قدیمی کوچکی به بازار شاه حمزه راه دارد که در همین زاویه میدان، مسجد حاج تاج قرار دارد. این مسجد کوچک توسط فرد خیری به نام حاج زین‌العابدین تاج‌الذاکرین در حدود سال ۱۳۰۰ قمری تأسیس شده است. درون مسجد، مدفن یکی از بزرگان است و مغازه‌های اطراف مسجد متعلق به همین بنا و وقف آن است.

گوشه شمال‌شرقی میدان به کوچه‌ای راه دارد که با انشعاب‌هایی میدان حاج تاج را به خیابان حضرتی و بازار ابافتح و میدان حسینیه مسجد بازار متصل می‌کند. در گوشه شمال‌غربی میدان، بازار کوتاه و قدیمی و طاقی شکلی است که میدان مسگری را به بازار ابالفتح متصل می‌کند. بافت مغازه‌های این بازار کوچک و کوتاه به گونه‌ای است که جزء میدان مسگری محسوب می‌شود. بازار ابا فتح در ۱۷ خرداد ماه سال ۱۳۸۵ به شماره ۱۵۶۱۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بخشی از مغازه‌های میدان مسگری طاق مانند و بنای قدیمی دارد که متأسفانه برخی از آنها در حال فرسودگی کامل و در شرف تخریب هستند.

بازار نمدمالی

بازار نمدمالی در راستای شرق به غرب واقع در خیابان شهدای شمالی (جنوب ساختمان مخابرات) قرار دارد. مغازه‌های این بازار دو در هستند که یک درِ آنها به کوچه‌های شمالی و جنوبی بازار باز می‌شود. در قدیم دو کارخانه آسیاب به نام‌های آسیاب محسنی ( متعلق به حاج ماشااله محسنی ) و آسیاب شاکر (متعلق به کربلایی جواد شاکری) در شمال و جنوب این بازار وجود داشت، در حال حاضر فقط کارخانه شاکر باقی مانده که آن هم به کارخانه یخ‌سازی تبدیل شده است. قبل از تأسیس خیابان شهدای شمالی، بازار نمدمالی در قسمت شرقی به بازار آهنگری متصل می‌شد. وجه تسمیه نام این بازار (نمدمالی) به جهت وجود کارگاه‌های تولید نمد است که در حال حاضر فقط یک کارگاه باقی‌مانده است.

روزگاری در بازار شهرستان کازرون «راسته‌های» مختلفی از صنایع دستی چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کرد، اما اکنون این راسته‌ها جای خود را به مشاغل دیگری داده‌اند و هنرمندان کازرون نیز در پی رکود فروش صنایع دستی، دست از کار کشیده‌اند. راسته آهنگری و بازار نمدمال‌ها از جمله همین فضاهای خالی شده هستند.

بازار معين

اين بازار كه در امتداد بازار نو قرار دارد تا ميدان شهدا (سرخيرات قديم) ادامه داشته است. قسمت انتهای جنوبی آن اكنون به فضای ميدان بزرگ شهدای فعلی الحاق و تغيير يافته است. اين بازار قبل از انقلاب به بازار معين (معين التُجار) معروف و يكی از بازارهای بزرگ و پر رونق و شلوغ شهر بود كه البته نام فعلی آن، بازار امام خمينی (ره) است، چون تا قبل از دهه‌ ۱۳۵۰، شهربانی شهر (نيروی انتظامی فعلی) در وسط اين بازار قرار داشت به بازار شهربانی هم مشهور بود.

در کنار بازار مساجد متعددی وجود دارد، اما مسجد جامع بازار که بنای نخستین آن مربوط به قرن هفتم هجری است و از مساجد مهم کازرون محسوب می‌شود، به همت بازاریان همچنان پابرجاست. در بازار رسم بر اين بود كه مقارن اذان ظهر، كسبه با كشيدن پارچه‌ای در جلو مغازه خود، برای ادای نماز اول وقت عازم مساجد جنب بازار (مسجد بازار، امامزاده ابوالفتح، مسجد حاج تاج، مسجد شهدا (نو)، مسجد مدرسه) می‌شدند.