همه مادرها از روزی که قرار است به نوزادشان غذا بدهند، نگران می شوند و استرس می گیرند که مبادا نتوانند همه نیازهای فرزندشان را تامین کنند. به همین بهانه در این مطلب ما پله پله و هفته به هفته بهترین غذای کمکی نوزادان با طرز تهیه آن را به شما آموزش می دهیم. تغذیه کمکی در پایان ۶ ماهگی (۱۸۰ روزگی) شروع می شود. همزمان با شروع غذای کمکی تغذیه با شیر مادر باید همچنان مکرر و برحسب میل و تقاضای شیرخوار ادامه داشته و حتی دفعات تغذیه با شیر مادر افزایش می یابد. همچنین در این زمان باید براساس نیاز کودک به او آب جوشیده سردشده داد.
هفته اول ماه هفتم
شروع غذای کمکی با فرنی آرد برنج است که روز اول از یک قاشق مرباخوری یک بار در روز (مثلا ظهر) شروع شده و کم کم به مقدار و دفعات آن متناسب با اشتهای کودک اضافه می شود. نهایتا در پایان یک هفته مقدار آن بادی به حدود ۱۲ قاشق مرباخوری برسد. بخاطر بسپارید همچنان شیر مادر غذای اصلی شیرخوار شما است.
هفته دوم ماه هفتم
در این هفته می توان حریره بادام را به رژیم غذایی کودک اضافه کرد. شروع آن نیز مانند فرنی از یک قاشق مرباخوری یک بار در روز است تا روز ششم و هفتم به ۱۲ قاشق مرباخوری در روز برسد. فراموش نشود که در این هفته به تدریج که مقدار و دفعات تغذیه با حریره بادام افزایش می یابد مقدار و دفعات تغذیه با فرنی کم می شود بنابراین در هر وعده و یا در تمام دفعات می توان حریره بادام را جایگزین فرنی نمود، یا یک وعده فرنی و وعده بعد حریره بادام داد.
دو هفته آخر ماه هفتم
ضمن ادامه تغذیه با شیر مادر در این دو هفته شیرخوار با غذای جدید آشنا شده و سوپ به رژیم غذایی او اضافه می شود. بدین ترتیب که روز اول، صبح و عصر و شب از فرنی یا حریره بادام استفاده می کند و ظهر علاوه بر فرنی یا حریره بادام، یک قاشق مرباخوری سوپ هم می خورد. به این ترتیب، هر روز بر مقدار سوپ افزوده شده و از مقدار حریره بادام یا فرنی کم می شود تا برحسب اشتهای کودک مقدار سوپ به ۳ تا ۶ قاشق مرباخوری در هر وعده برسد.
بهترین سوپ برای کودک:
۱- در ابتدای شروع سوپ برای کودک آن را از گوشت بدون چربی (گوشت گوسفند، مرغ یا گوساله) به اندازه یک تکه خورشی، برنج و هویج تهیه کنید.
۲-هر سه روز یک بار یک نوع سبزی به سوپ اضافه کنید مانند جعفری، گشنیز، لوبیا سبز، کدو سبز، کرفس، گوجه فرنگ، کدو حلوایی.
۳- به سوپ کودک نباید نمک، شکر یا چاشنی اضافه کرد.
۴-بهتر است کدو، کرفس، لوبیا سبز را اول پخته و بعد به سوپ کودک اضافه نمود.
۵-سبزی ها باید در آخرین لحظات پخت سوپ اضافه شود. در ظرف نیز باید بسته باشد تا ویتامین های آن از بین نرود.
۶-استفاده از اسفناج تا پایان یک سالگی مجاز نبوده و نباید به سوپ شیرخوار اضافه شود.
دو هفته اول ماه هشتم
در این دو هفته ضمن دادن سوپ، فرنی یا حریره بادام، زرده تخم مرغ هم به رژیم غذایی شیرخوار اضافه می شود. بنابراین در این سن باید به کودک ۵ وعده غذا داده شود. بدین ترتیب که صبح زرده تخم مرغ، ساعت ۱۰ صبح (بین صبحانه و ناهار) فرنی یا حریره بادام، ظهر سوپ، عصر مجددا فرنی یا حریره بادام و در شب دوباره سوپ به کودک داده می شود. در این زمان می توانید کم کم از سبزی های نشاسته ای مثل سیب زمینی، کدو حلوایی و نخودفرنگی (نخود سبز) به فاصله هر ۳ روز به سوپ اضافه کنید. ضمنا غلظت سوپ باید مانند حلیم باشد.
برای اضافه کردن سیب زمینی به سوپ ابتدا آن را بشویید و با پوست بپزید. سپس پوست آن را جدا کرده و سیب زمینی پخته شده را به سوپ کودک اضافه کنید. دقت کنید اگر بعد از پوست کندن سیب زمینی، بخشی از آن سبز رنگ بود باید آن را جدا کرده و دور بریزید. در این زمان همراه با سوپ می توانید به کودک ماست بدهید. بهتر است ماست با سوپ مخلوط نشود تا کودک با طعم ماست آشنا شود. ولی اگر کودک مخلوط ماست با سوپ را دوست دارد این کار بلامانع است.
دو هفته دوم ماه هشتم
برای تنوع بخشیدن به غذای کودک باید هر چند روز یک بار مواد تشکیل دهنده سوپ را تغییر داد. هر سه روز یکبار می توان جو، بلغور گندم، رشته فرنگی را که قبلا پخته و نرم شده است به اندازه یک قاشق مرباخوری به سوپ اضافه کرد. بعد از اضافه کردن جو، گندم و... بهتر است به اندازه یک قاشق مرباخوری کره یا روغن مایع به سوپ اضافه نمود. افزودن کره یا روغن مایع به غذاش شیرخوار به ویژه شیرخوارانی که رشد کافی ندارند به رشد آنان کمک می کند.
دو هفته اول ماه نهم
از ۹ ماهگی می توان حبوبات را نیز به سوپ کودک اضافه کرد. معمولا از عدس و ماش که هضم آسان تری دارند شروع کنید. در صورت امکان می توان از جوانه عدس یا ماش در تهیه سوپ استفاده کرد. در مورد سایر حبوبات مثل لوبیا چیتی، لوبیا قرمز و... بهتر است قبلا آن ها را خیس کرده و پوستشان را جدا نموده و بعد از پختن به سوپ کودک اضافه کرد. اگر از آرد حبوبات استفاده می شود یک قاشق مرباخوری سر صاف کافی است.
دو هفته ماه نهم
در این سن با استفاده از میوه های فصل آب میوه تازه تهیه کنید و به کودک بدهید. ابتدا از یک قاشق مرباخوری در روز همراه با یک قاشق مرباخوری آب جوشیده سرد شده شروع کنید تا کم کم به ۶ قاشق مرباخوری آب میوه خالص برسد. آب میوه را می توان بعد از فرنی یا حریره ساعت ۱۰ صبح داد.
دو هفته اول ماه دهم
از ماه دهم می توان به جای آب میوه، خود میوه را به کودک داد. برای این کار باید از یک قاشق مرباخوری میوه های فصل (هلو، سیب، موز، گلابی،...) شروع نمود و مقدار آن را به سه قاشق مرباخوری رساند. میوه مورد نظر باید کاملا رسیده و شسته شده باشد و بعد از جداکردن پوست و هسته آن، میوه را بتدریج زیاد کرده و به ۵ تا ۶ قاشق مرباخوری در روز برسانید. در این زمان کم کم برحسب اشتهای کودک بر مقدار سوپ او به میزان حداکثر ۱۰- ۶ قاشق مرباخوری در ظهر و شب بیافزایید. همچنین کودک را با غذاهایی که خود می تواند به دهان ببرد مانند نان، بیسکوئیت ساده، ماکارونی پخته، تکه های سیب زمینی پخته، کوفته قلقلی و... آشنا کنید. به خاطر داشته باشید نیاز کودک به میوه در این سن کم است اگرچه دادن میوه و آبمیوه لازم است ولی بیش از حد دادن آن سبب پرشدن معده کودک می شود.
دو هفته دوم ماه دهم
در این زمان علاوه بر تنوع بخشیدن بر سوپ کودک می توان از کته نرم که در آب گوشت یا آب مرغ پخته می شود همراه با خود گوشت استفاده کرد. همچنین از گوشت ماهی که تیغ های آن کاملا گرفته شده باشد و همراه با کته نرم و سبزی پخته شده باشد می توان به کودک داد.
ماه یازدهم و دوازدهم
تنوع غذای کودک را رعایت کنید. با توجه به اشتهای کودک بر مقدار غذای هر وعده او اضافه نمایید. همچنان برای کودک غذای جداگانه تهیه کنید و از دادن غذای سفره خانواده به کودک به دلیل داشتن نمک و چاشنی اجتناب نمایید.
نکته مهم در تغذیه کودک زیر یکسال:
از پایان ۶ ماهگی و همزمان با شروع غذای کمکی تا پایان ۱۲ ماهگی غذای اصلی شیرخوار هنوز شیر مادر است لذا به تغذیه با شیر مادر بطور مکرر و برحسب تقاضا و تمایل شیرخوار در تمام مدت شب و روز باید توجه شود. معده کوچک کودک را با غذاها پر نکنید. چه این امر سبب می شود که کودک برای مدت طولانی تر سیر بماند و در نتیجه کمتر سینه مادر را بمکد. در نتیجه هم شیر کمتری به او می رسد و هم حجم کلی شیری که مادر تولید می کند کاهش خواهدیافت.
در تغذیه کودکان زیر یکسال همواره به این نکات توجه کنید:
۱- همزمان با شروع تغذیه تکمیلی نیاز کودک به آب افزایش می یابد و این نیاز با خوردن شیر مادر به تنهایی تامین نمی شود و باید برحسب نیاز و تمایل کودک آب جوشیده سردشده به او داده شود.
۲- دادن آب میوه به مقدار زیاد و یا شیرینی قبل از غذا، سبب کم شدن اشتها می شود و رشد کودک را به خطر می اندازد. بنابراین آب میوه و یا میوه رسیده و نرم را که با پشت قاشق له کرده اید، دو بار در روز بعد از غذای وسط روز و با حجم کم به کودم بدهید، ویتامین های مورد نیاز کودک به ویژه ویتامین C از راه شیر مادر تامین می شوند.
۳- از اضافه کردن نمک، شکر و ادویه غذای کودک زیر یکسال جدا خودداری کنید. زیرا ذائقه کودک در این زمان شکل می گیرد. در صورتی که کودک زیر یکسال دچار ایست یا افت وزنی است و غذای کاملا بی نمک خود را نمی خورد هنگام طبخ غذا از مقدار بسیار کمی نمک یددار استفاده کنید.
۴- برای بهتر کردن طعم غذای کودک به سوپ او آب لیموی تازه یا آب نارنج تازه اضافه نمایید.
۵- همزمان با شروع تغذیه کمکی (از پایان ماه ششم زندگی) قطره آهن به میزان ۱۰ تا ۱۵ قطره برای کودک شروع کنید قطره آهن تا پایان ۲ سالگی باید به کودک داده شود.
۶- قطره مولتی ویتامیل یا A+D را که از ۱۵ روزگی برای کودک خود شروع کرده اید تا پایان یکسالگی ادامه دهید در صورت صلاحدید پزشک این قطره را نیز تا پایان ۲ سالگی ادامه دهید.
۷- غذا خوردن کودک در سنین ۱۲-۶ ماهگی فقط به منظور تامین نیازهای غذایی او نیست بلکه برقراری یک ارتباط اجتماعی بین والدین و کودک است. کودک همیشه از این که چیز جدیدی را از فردی که دوستش دارد می گیرد، بسیار خوشحال می شود.
۸- غذای کمکی علاوه بر این که بخشی از انرژی مورد نیاز کودک را تامین می کند راهی برای آشنایی او با مزه و قوام غذاها و فراگیری و تکامل او برای استفاده از غذاهای سفره خانواده است.
دستور پخت حریره بادام
مواد لازم:
بادام: ۶ عدد
آرد برنج: ۲ قاشق سوپ خوری
شیر پاستوریزه: یک استکان (حدود ۶۰ میلی لیتر)
شکر: ۱ قاشق چای خوری
آب: نصف استکان (حدود ۳۰ میلی لیتر)
بادام ها را در آب بریزید و بگذارید آب به جوش بیاید، ۳۰ ثانیه بیشتر لازم نیست بجوشد، بادام ها را آبکش کنید، رویشان آب سرد بگیرید و بلافاصله، به راحتی آنها را پوست بکنید. سپس بادام ها را با مقداری آب سرد و شکر در مخلوط کن بریزید تا در عرض چند ثانیه به مایعی سفیدرنگ و شیرمانند تبدیل شود. این مخلوط را روی شعله ملایم در حالی که به طور مرتب هم می زنید، به مدت حدود ۲۰ دقیقه بپزید. سپس آرد برنج را در شیر سرد حل کرده و به مخلوط فوق اضافه کنید و مجددا مرتب هم بزنید تا قوامی مانند ماست پیدا کند.
