آب انبار سردار، سازه‌ای تک‌گنبدی و نسبتا بزرگ است که در سال ۱۱۹۱ هجری شمسی در قزوین ساخته شد. این بنای بازمانده از دوران قاجار، نمونه‌ای جالب از خلاقیت و معماری گدشتگان برای ذخیره آب است.

کشور ایران از نظر آب و هوا در ناحیه‌ای خشک قرار دارد و میزان بارندگی آن بسیار اندک است. در ضمن از نظر شرایط اقلیمی همه مناطق کشور با یکدیگر بسیار متفاوت هستند. به استثناء شمال و غرب کشور، قسمت وسیعی‌ از ایران با کمبود آب مواجه است و آب به عنوان عنصری گرانقدر علاوه بر داشتن ارزش حیاتی عامل بسیار مهمی‌ در توسعه اقتصادی به‌ شمار می‌رود. از این‌ رو نیاز، زمینه را برای مبتکران ایرانی جهت ابداع مخازنی به منظور جمع‌آوری آب با توجه به شرایط هر منطقه فراهم نموده است. این مخازن در مناطق مختلف دارای عناوین متفاوتی‌ هستند. در منطقه مورد بررسی از آنها تحت عنوان آب‌انبار نام می‌برند. 

موقعیت و آدرس آب‌انبار سردار بزرگ روی نقشه 

تصویری از آب‌انبار سردار بزرگ 

آب‌انبار سردار بزرگ سازه‌ای دیدنی در محله راه ری و خیابان راه‌آهن قزوین است که توسط دو برادر به نام‌های محمدحسن خان و محمدحسین خان از سردمداران زمان فتحعلی‌شاه ساخته شده است.

تصویری از آب‌انبار سردار بزرگ 

اگر بخواهیم معماری آب‌انبار سردار را بررسی کنیم، این بنا دارای گنبدی بلند و آجری است که نورگیرهایی روی بدنه‌ی آن طراحی شده است. روی این قسمت، گنبد مخروطی کوچکی از کاشی فیروزه‌ای بنا شده است. ارتفاع بلندترین قسمت این سازه تا کف، چیزی حدود ۲۸٫۵ متر است. به جز بادگیر مرکزی، چهار روزن مشبک دیگر برای تهویه در گنبد آب‌انبار طراحی کرده‌اند.

تصویر قدیمی از پلکان سردار بزرگ 

در دو سمت ورودی آب‌انبار سردار بزرگ، با سکوی سنگی برای نشستن و استراحت روبرو می‌شوید. راه سنگی نیز روبرویتان خواهد بود که حدودا دارای پنجاه پله است و برای دسترسی به آب باید دوازده و نیم متر پایین بروید. این راه در نهایت به کانالی مشهور به راه شیر منتهی شده که دارای سقف قوسی شکل است.

تصویر قدیمی ازسردر آب‌انبار سردار بزرگ 

اگر در قزوین به تماشای این بنای قدیمی رفتید، در ورودی آن با یک طاق‌نمای عریض با قوس جناقی و دو پا طاق جانبی به صورت دو طبقه که با آجرکاری و کاشی‌کاری در طرح‌های هندسی مزین شده روبرو می‌شوید. سقف داخلی طاق‌نمای میانی دارای تزیینات آجرکاری، رسم‌بندی و پا باریک‌های تزیینی است که با کاشی جلوه‌ی بیشتری گرفته است.

تصویری از  تزئینات پلکان سردار بزرگ 

سیستم آبرسانی آب‌انبار سردار جالب و دارای حجم مخزنی بالغ بر سه‌هزار متر مکعب است. مصالح به کار گرفته شده در بنای آب‌انبار بزرگ، شفته آهک با روکش ساروج با قطری در حدود سه متر است. آب‌انبار سردار بزرگ در سال ۱۳۵۵ با شماره ۱۳۳۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

تصویر قدیمی از گنبد سردار بزرگ