پاسخ به:جنبشهای تکفیری.....(مبحث 120 صالحین راسخون)
چهارشنبه 1 اردیبهشت 1395 6:47 AM
بنام خدا
"جنبش تکفیری" به چه معناست؟
1- احمد بن حنبل:
برای بررسی عقاید تکفیری، ناچاریم، ابتدا بحث را از اولین خط سلفی شروع کنیم، مرحله ای که به احمد بن حنبل منسوب است. از رؤسا و احیا کنندگان سلفی گری را می توان احمد بن حنبل شیبانی صاحب کتاب حدیثی به نام المسند و مؤسس فقه حنبلی دانست. در واقع احمد بن حنبل به عنوان امام و پیشوای سلفیه نیز شناخته می شود، زیرا او اولین کسی بود که هنگامی که با هجوم فلسفه ها و فرهنگ های بیگانه از قبیل هند و یونان و ایران به حوزه های اسلامی و مخلوط شدن آن با عقاید اسلامی مواجه شد، به این فکر افتاد که حدیث را از این هجمه نجات دهد، ولی به تفریط شدیدی گرفتار شده و به طور کلی عقل گرایی و عقلانیت را انکار کرده و راه ورود آن را به احادیث بست. بنابراین اگر چه می خواست از برخی مشکلات رهایی یابد ولی در عوض به مشکلاتی بسیار دشوارتر گرفتار شد. تکیه ی اساسی احمد بن حنبل، به عنوان رئیس خط «سلفی گری» بر سماع و شنیدن است؛ یعنی توجه کردن به ظاهر آیات و احادیث نبوی در عقاید و عدم توجه به عقل.1 روش احمد بن حنبل درباره عقیده و کیفیت تبیین آن، این بود که از هرچه که صحابه و تابعین سخن می گفتند او نیز سخن می گفت. در هرچه آنان سکوت می کردند او نیز سکوت می کرد و بر ظاهر کتاب و سنت حکم می کرد، و هیچ حدیثی را تأویل نمی کرد و در مورد صفات خبریه نیز، بدون تاویل به ظاهرشان اعتقاد داشت. وی اشاره می کرد: «ما روایت را همان گونه که هست روایت می کینم و آن را تصدیق می نماییم.»2در قرن اول تا سوم هجری، اهل سنت از نظر فقهی به دو گروه «اهل رأی» و «اهل حدیث» تقسیم می شوند. اهل حدیث آن دسته از عالمان دینی بودند که در استنباط احکام شرعی به عقل اهمیت و جایگاهی نمی دادند و چنان چه مدعی بودند، فقط به کتاب و سنت بسنده می کردند. احمد بن حنبل از آن دسته از فقها و پیشوایان مذاهب اربعه اهل سنت است که با «رأی» و یا «استدلال عقلی» به شدت مخالف است. ابن تیمیه در قرن هفتم و هشتم هجری از مشرب فکری احمد بن حنبل تبعیت جسته و مشی آن را انتخاب کرده است. در واقع می توان گفت وی احیا کننده ی سنت احمد بن حنبل است.3 به طور کلی می توان گفت؛ احمد بن حنبل مذهب خود را بر چند اصل ذیل بنیاد نهاد: 1- نص قرآن و سنت 2- فتاوی صحابه ی پیغمبر(ص) 3- در صورت اختلاف قول آنها، هر کدام موافق کتاب و سنت باشد. 4- اعتبار دادن به تمام احادیث مرسل و ضعیف.
مذهب احمد بن حنبل بعد از او اندکی گسترش یافت و بار دیگر در قرن هفتم هجری توسط ابن تیمیه (661-728ق) تبلیغ و ترویج گردید.4 به طور کلی می توان سه ویژگی ذیل را به عنوان سرفصل تفکر احمد بن حنبل و شاگردش ابن تیمیه بیان کرد که شدیداً مورد استفاده ی گروه های تندرو و تکفیری قرار می گیرد و آن ها برای توجیه اعمال تند و رفتار خود و کسب مشروعیت بین افکار عمومی، آرا و عقاید وی را به عنوان مبانی فکری حرکت خود مورد استفاده قرار می دهند:
1- سنت گرایی شدید و افراطی.
2- منطق ناپذیری و خردستیزی.
3- انعطاف ناپذیری در برابر پدیده های نوین فکری و مدنی.5
به عبارتی می توان گفت موارد بالا جزء اصول محوری اندیشه های احمد بن حنبل است، که مورد استفاده ی گروه های تکفیری قرار می گیرد و باعث می شود که وی در ردیف رهبران فکری گروه های تندرو بالخصوص تکفیری ها قرار گیرد.
