نحوه کاشت و تکثیر گیاه قهوه روبوستا

    
دانستنی های علمی:

قهوه روبوستا همانطور که از نامش پیداست، روبوست تر از سایر قهوه ها مانند عربیکا است (روبوست در انگلیسی به معنای سخت و محکم می باشد). قهوه روبوستا طعم تلخی دارد.

قهوه روبوستا ارزان تر و دارای کافئین بیشتر است. دانه قهوه روبوستا را معمولاً به صورت مخلوط استفاده می کنند و این نوع قهوه را اگر بیشتر بو بدهند، قهوه اسپرسو که قهوه بهتری است به دست می آید.

قهوه روبوستا در  همه مناطق اعم از مناطق مرتفع و مناطق پست می تواند رشد کند. روبوستا  دارای بوته  و  بدنه ی  سخت و اسیدیته ی کمی  می باشد. قهوه روبوستا به طور وسیع در ویتنام، برزیل و اندونزی رشد می کند.
  
خصوصیات گیاهشناسی:

درخت قهوه، درختی همیشه سبز به نام Coffea است. گیاه کافِا (Coffea) از گونه گیاهان گلدار از خانواده روناسیان(Rubiaceae)  است که در نواحی گرمسیری رشد می کند. بلندی آن بین ۳ تا ۱۰ متر است و ۳ تا ۵ سال پس از کاشته شدن محصول می دهد. شکوفه های سفید رنگ و خوشبوی قهوه بسیار به گل یاس شباهت دارند. میوه های قهوه تخم مرغی‌ شکل اند و به صورت خوشه‌ آویزان می شوند. هر درخت قهوه حدود ۲۰۰۰ میوه می دهد. بین ۶ تا ۹ ماه زمان لازم است تا میوه قهوه از رنگ سبز به زرد و بعد قرمز یا بنفش بدل شود و کاملاً برسد. برگ های درخت قهوه به رنگ سبز تیره و براق هستند و ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر طول و 6 سانتیمتر پهنا دارند.

گیاه قهوه معمولاً سه تا چهار سال پس از کاشته شدن شروع به تولید گل می نماید و از این گلها، میوه ی گیاه قهوه نمایان می شود که معمولاً به عنوان گیلاس های قهوه (Coffee Berries) شناخته می شوند، اولین برداشت مفید از این گیاه، پنج سال پس از کشت امکان پذیر می باشد.

این گیلاس ها در حدود هشت ماه بعد از ظاهر شدن گل داده و با تغییر رنگ از سبز به قرمز رسیده می شوند و این زمانی است که محصول باید برداشت شود. میوه قهوه معمولاً حاوی دو عدد دانه قهوه است که از یک طرف محدب و از طرف دیگر صاف می باشند و در امتداد طولی دانه یک شیار دیده می شود. هر یک از دانه ها از یک پوست نازک و سفید پوشیده شده و هر دو دانه که در یک میوه قرار دارند از یک ماده نرم گوشتی شیرینی احاطه شده اند که روی آن را نیز یک غشای نازک به رنگ قرمز تیره پوشانیده است که همان غشای خارجی قرمز تیره میوه می باشد. اما ۵ تا ۱۰ درصد میوه های یک درخت فقط یک دانه در خود دارند.

شرایط محیط رشد:

گونه قهوه روبوستا با نزدیک به ۲۰ درصد مزارع زیر کشت قهوه در جهان، بعد از عربیکا قرار دارد. درخت قهوه روبوستا ریشه های کم عمقی دارند و ارتفاع آنها بین ۵ تا ۱۰ متر است. میزان بار‌دهی روبوستا از عربیکا بیشتر است و دانه هایی با ۲/۷ درصد کافیئن بیشتر نسبت به دیگر گونه ها دارد. اگر چه قهوه روبوستا در مقایسه با قهوه عربیکا از حساسیت کمتری نسبت به آفت ها برخوردار است، در آب و هوای گرم تر و ارتفاعات کمتری پرورش می یابد، در جایی که قهوه عربیکا نمی تواند در آن شرایط رشد کند. درخت قهوه روبوستا اولین بار در سال ۱۸۹۰ در حاشیه رودخانه لومانی که شعبه ای از رودخانه کنگو است پیدا شد. حدوداً در سال ۱۹۰۰ از زئیر به بروکسل و سپس جاوه (اندونزی) انتقال یافت و سپس نتیجه اصلاح شده آن در موسسه پرورش قهوه جاوه به بسیاری کشورها منتقل شد. در حالی که قهوه عربیکا طرفداران بیشتری داشت، آسیب پذیری آن، جاذبه قهوه روبوستا را بیشتر کرد و مشتریانش بیشر شد و امروزه عملاً در همه کشورهای تولیدکننده قهوه یافت می شود. با این حال با توجه به سلیقه مصرف کنندگان و کیفیت عطر و طعم بهتر عربیکا، گونه روبوستا سهم کمتری از مزارع جهان را نسبت به عربیکا به خود اختصاص داده است.
  
خواص درمانی و کاربردهای صنعتی:

قهوه از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است و چون جز دسته آلکالوئیدها می باشد بنابراین باید در مصرف آن احتیاط کرده و فقط آن را به عنوان دارو مصرف کردن کسانی که به آن معتاد هستند باید سعی در ترک آن داشته باشند .
قهوه محرک است و هضم را آسان می کند.

تب بر است مخصوصاً تب های نوبه ای را برطرف می کند.

به بدن نیروی کاذب می دهد.

سردرد را برطرف می کند.

مسمومیت های ناشی از مصرف الکل زیاد را درمان می کند.

برای برطرف کردن یرقان مفید است.

ادرار آور است.

در درمان سرفه ای که با بلغم همراه باشد مؤثر است.

دردهای عصبی را درمان می کند.

در درمان سیاه سرفه مفید است.

ضدعفونی کننده است.

گرد قهوه برای سوختگی ها مفید است.

قهوه ضد افسردگی است.

مقاومت ورزشکاران را زیاد می کند.

برونش ها را باز می کند برای مبتلا‌یان به بیماری آسم مفید است.

برای برطرف کردن تب یونجه مفید است.

از کرم خوردگی دندان جلوگیری می کند.
   
تکثیر:

در روش سنتی کاشت قهوه در آغاز فصل بارندگی ۲۰ دانه قهوه در هر حفره کاشته می شود. این روش باعث از بین رفتن ۵۰ درصد پتانسیل دانه ها شده و در نتیجه تقریباً نیمی از این تعداد موفق به جوانه زدن نمی شوند. روش مؤثر و کارآمد‌تر کاشت قهوه که در برزیل مورد استفاده قرار می گیرد، پرورش جوانه قهوه در گلخانه و انتقال و کاشت آنها در خارج از محوطه گلخانه بعد از ۶ تا ۱۲ ماه می باشد.

گیاه قهوه معمولاً سه تا چهار سال پس از کاشته شدن شروع به تولید گل می نماید و از این گل ها، میوه ی گیاه قهوه نمایان می شود (که معمولاً به عنوان گیلاس های قهوه شناخته می شوند)، اولین برداشت مفید از این گیاه، پنج سال پس از کشت امکان پذیر است. این گیلاس ها در حدود هشت ماه بعد از ظاهر شدن گل، با تغییر رنگ از سبز به قرمز یا بنفش رسیده می شوند و این زمانی است که محصول باید برداشت شود.
   
هشدار:

قهوه فشار خون را بالا‌ می برد و آنهایی که فشار خونشان بالا‌ست باید از نوشیدن قهوه خودداری کنند.

باعث تحریک و ضعیف شدن قلب می شود.

کلسترول خون را افزایش می دهد .

زنان باردار به هیچ وجه نباید قهوه مصرف کنند زیرا باعث عوارض خطرناک برای کودک می شود.

خوردن قهوه در خانم ها ممکن است باعث کیست در سینه شود.

ایجاد سردرد می کند.

قهوه بیخوابی می آورد.

ایجاد ناراحتی های روده ای و معده ای می کند.

لرزش و رعشه می آورد.

سو ‌هاضمه می آورد.

در برخی مصرف زیاد تولید اسهال می کند.

باعث تضعیف قوای جنسی می شود .

 

منبع : نارگيل