عكاسي از كودكان

لنزک: اگر قصد تدریس یا آموزش عکاسی و مفاهیم اولیه آن را دارید این مطلب برای شماست. همه ما به فرزندان خود و عکاسی عشق می ورزیم. پس به نظر منطقی می رسد که اگر بتوانیم برای گذراندن وقت با کودکانمان از عکاسی استفاده کنیم، در این صورت با یک تیر دو نشان زده ایم.

اگر بچه های شما نیز شبیه بچه های من باشند در یک چشم به هم زدن به محض شنیدن صدای باز شدن زیپ دوربین ناگهان غیب می شوند. پس چطور از این سرگرمی لذت ببریم بدون این که تا ساعت ها و یا حتی تا پایان روز از فرزندانمان دور باشیم؟ اگر آن ها تا این حد از قرار گرفتن در مقابل دوربین شما خسته شده اند پس نوبت آن است که دوربین را به آنها داده و ببینید که قادر به خلق چه چیزهای جادویی هستند.

شروع با مد اتوماتیک و ترکیب بندی

با این که می دانم مد عکسبرداری اتوماتیک از آن اصطلاحات مزخرفی است که در عکاسی حرفه ای جایی ندارد، اما بیایید برای یک لحظه احساسات را کنار بگذاریم. من پنج سال است که در یک کلاس عکاسی تدریس می کنم و تقریباً از این مسئله مطمئنم که اگر روش تدریس خود در کلاس را در مورد فرزند خودم اعمال کنم دیگر هرگز دوربین به دست نخواهد گرفت.

من همیشه هنگام شروع درس برای دانش آموزان تازه وارد یک نمایش انجام می دهم که در آن در حالی که در مورد سه عامل ایزو، دیافراگم و سرعت شاتر که مثلث نوردهی یک عکس را می سازند بحث می کنم، یک دوربین از سری Pentax Spotmatic ساخت ۱۹۷۲ را برداشته و کاری با آن می کنم که در دوربین های دیجیتال تک عدسی انعکاسی (DSLR) امروزی غیر ممکن است. ابتدا دوربین را باز کرده و سپس لنز آن را جدا می کنم و بعد پشت آن را باز می کنم طوری که دانش آموزان بتوانند از داخل آن ببینند که چطور شاتر در سرعت های پایین مدت طولانی تری باز می ماند.

همچنین به آن ها طرز کار حلقه دیافراگم در لنز های قدیمی را نشان می دهم و ارتباط این مفاهیم با یکدیگر را در تشکیل عکس توضیح می دهم. ما با هم از مرحله نوردهی عکس به مسائل مربوط به نورپردازی و ترکیب بندی عکس می رسیم و این یک پیشرفت منطقی است که معمولاً به خوبی جواب می دهد. اما در هر صورت روش درست در تدریس دلیلی بر جواب دادن آن روش روی فرزند خود نیست.

فرزندان ما فقط می خواهند زمان خود را با ما سپری کرده و عکس های خوبی بگیرند. در واقع آن ها در مدرسه به حد کافی روی مسائل آموزشی کار می کنند.

پس اگر شما می خواهید که آن ها به عکاسی همچنان علاقمند بمانند در این صورت باید روش خود را طوری اجرا کنید که حتی الامکان ساده و به دور از استرس باشد. هجوم مفاهیم فنی به آن ها ابدا راه خوبی نیست.

بنابراین با اینکه در کلاس روش من با توضیح مسائل فنی آغاز می شود اما در مورد فرزند خودم ابتدا شروع به توضیح ترکیب بندی کرده و مفاهیم فنی را به بعد موکول می کنم. همه ما می دانیم که ترکیب بندی یا کامپوزیشن (Composition)، شامل نحوه قرار گرفتن اشیاء در فریم تصویر است. اما با این حال در نظر داشته باشید که فرزند شما جهان اطراف را در سطح پایین تری از جزئیات می بیند.

بنابراین اولین مرحله این است که دید خود را با آن ها هم سطح کرده و محیط اطراف را از چشم آن ها ببینید. حتی برای شروع کار بهتر است که دوربین های حرفه ای SLR خود را کنار گذاشته و کار خور را با یک دوربین دیجیتال معمولی و یا حتی گوشی و تبلت آغاز کنید. دوربین گوشی یک وسیله عالی برای ترکیب بندی عکس است.

یک دید زنده از محیط اطراف که هر دو با هم بتوانید آن را ببینید خیلی در مسائلی از قبیل تنظیمات دقیق عکس، زوایای مختلف از یک تصویر و حرکت دادن محدوده فریم دوربین به سمت آن چه چشمشان می بیند کمک می کند. ترکیب بندی جایی است که خلاقیت آغاز می شود. دیدن این که آن ها چطور یک فریم را ترکیب بندی می کنند می تواند به شما دیدی از ذهن آن ها داده و حتی باعث شود که از خلاقیت آن ها چند نکته یاد بگیرید.

موضوع و موقعیت

ابتدا با مسائلی شروع کنید که بیشتر از همه ذهن شما را در عکاسی خراب کرده و یا می کنند. سپس آن ها را تا جایی که می توانید از ذهن خود پاک کنید تا بهتر و با دید بازتر به مسائل نگاه کنید. هر چه بتوانید محیط بهتری برای عکاسی آن ها فراهم کنید، شانس بیشتری برای ایجاد عشق به عکاسی در وجود آن ها به وجود می آورید.

یکی از موقعیت های عالی برای شروع، عکاسی از مناظر (Landscape) و یا هر چیز دیگری که در تصویر زیاد حرکت نکند می باشد. این چیزها شامل حیوانات خانگی، اسباب بازی ها، گل ها و گیاهان و حتی شکاف پیاده رو می شود! کمک برای انتخاب مسائل نسبتا بدون استرس از دید آن ها احتمال موفقیتشان را افزایش می دهد. همچنین در نظر داشته باشید که اگر شما خلاقیت دارید پس فرزندانتان نیز معمولا به خود شما شبیه هستند. مثل بحثی که در ترکیب بندی مطرح کردم، اگر دید خود از خلاقیت را کنار بگذارید آن ها می توانند دید خلاقانه بسیار جالبی در حد خود داشته باشند.
 

پس این دید ها را با آغوش باز پذیرفته و اجازه دهید در این سفر آن ها شما را همراه خود ببرند. زمانی که عکس هایی با دید خود از جهان اطراف گرفته و احساس راحتی بیشتری کردند، نوبت به معرفی بازی ها، چالش ها و تجارب جدید است. حالا که شما توانسته اید توجه و علاقمندی آن ها را به خود جلب کنید پس از این موقعیت به نحو احسن جهت سوق این بحث به سمت جذابیت و هیجان استفاده کنید. عکاسی از المان های خاص مانند خطوط، درها، فاصله ها، آسمان و … یک راه عالی جهت به کار گرفتن تصوراتشان و همچنین گسترش دید آن ها نسبت به محیط اطراف می باشد.

پس تکلیف نوردهی چه می شود؟

پس از این که بچه ها با بحث ترکیب بندی و انتخاب موضوع بیشتر آشنا شدند، نه تنها شروع به پرسیدن سوالاتی مانند چرا عکس هایشان خیلی تاریک و یا روشن است می کنند بلکه حتی خودشان برای این سوالات جواب هایی نیز دارند.

البته شما می توانید در اینجا بحث را فنی کرده و وارد بحث مثلث نوردهی عکس شوید اما زمانی که اصطلاحاتی مانند «عمق میدان»، «تغییر اندازه دیافراگم» و «عکسبرداری کاملاً باز» را بیان کنید خواهید دید که کودک ۸ ساله شما با نگاهی خسته کننده بزرگترین خمیازه دنیا را خواهد کشید! پس چطور باید این مباحث فنی را به شکلی غیر فنی برای کودک مطرح کرد؟ در ادامه خواهیم دید.

اتاقی را با یک پنجره ی بزرگ که با پرده ای پوشیده شده در نظر بگیرید. شما دقیقاً داخل یک دوربین شده اید! ترکیب پنجره و پرده درست مثل شاتر و دیافراگم است. حالا اگر فرزندتان با توضیح شما مسئله را فهمید که چه بهتر، ولی اگر در درک مسئله با مشکل مواجه شد او را به این اتاق وارد کرده و به صورت عملی نشان دهید.

اگر پرده را کمی باز کنم یک دیافراگم کوچک دارم. اگر پرده را خیلی باز کنم یک دیافراگم بزرگ تر دارم. اگر به صورت خیلی سریع پرده را باز و بسته کنم در این صورت سرعت شاتر من بالاست و در صورتی که آن را آرام باز و بسته کنم سرعت شاتر من پایین است. این مسائل را در حالت های زیادی مطرح کنید و به او نشان دهید که چطور انتخاب های مختلف باعث تغییر مقدار نور داخل اتاق می شود.

همچنین شما میتوانید مفهوم حساسیت سنسور به نور (ISO) را نیز با عینک آفتابی به او نشان دهید. از لحاظ فنی، ایزو مقدار نوری نیست که وارد دوربین شما می شود بلکه مقدار حساسیت دوربین شما به آن نور را نشان می دهد. پس عینک آفتابی را بگذارید و سپس بردارید که این به منزله افزایش ایزو است. شما نور اتاق را تغییر نداده اید اما مسلما زمانی که عینک را بر میدارید اتاق روشن تر می شود.

با فیلم عکاسی شروع کنید

در این بخش من تقریباً به هر دو نوع دوربین علاقه دارم. درست است که دوربین های دیجیتال با ذخیره کردن عکس در همان لحظه لذت زیادی را برایم به همراه دارند اما من همچنین طرفدار پر و پا قرص فیلم های عکاسی هستم چون چیزهای زیادی از نظم و محدودیت آن ها می توان یاد گرفت. وقتی دانش آموزان بدانند که محدودیت ۲۴ فریمی دارند دیگر عکاسی پی در پی و رگبارگونه انتخابشان نخواهد بود. در این صورت ترکیب بندی را با دقت بیشتری انجام می دهند. صبر را یاد می گیرند چون هر عکسی از تعدادشان کم می کند.
 

من نمی گویم که شما حتماً باید با فیلم عکاسی شروع کنید اما صادقانه معتقدم یک پایه ریزی قوی بر اساس فیلم عکاسی باعث ساخته شدن یک عکاس خوب می شود. همان طور که قبلاً گفتم کار با دوربین هایی که از فیلم عکاسی استفاده می کنند چیزهایی به انسان می آموزد که در دوربین های دیجیتال وجود ندارد. شاید عبارت «از فیلم عکاسی نیز استفاده کنید» برای سر خط این مطلب مناسب تر باشد. یک مزیت دیگر در استفاده از فیلم عکاسی این است که شما به این مسئله اهمیت می دهید که عکس مهم است نه دوربین. اگر می خواهید به دانش آموزانتان عکاسی با فیلم را یاد بدهید یک راه خیلی خوب ساخت یک دوربین عکاسی است.

دو کیت آموزشی ساخت دوربین Konstruktor و Recesky TLR دو انتخاب عالی هستند. دیدن این که چطور قطعات در کنار یکدیگر قرار می گیرند فهم بهتری به دانش آموز داده و در گرفتن عکس های بهتر به او کمک می کند.

از این کار لذت ببرید

من معمولاً به عبارت «لذت ببرید» در هر مطلبی اعتقاد ندارم اما در اینجا خودم از آن استفاده می کنم. اگر من بخواهم یک نکته برای آموزش عکاسی به کودکان را به شما بگویم آن نکته این است که لذت ببرید ولی همه چیز را تحت نظر داشته باشید. عبارت «تو داری اشتباه می کنی» را کاملاً از فرهنگ لغات خود حذف کنید.

اجازه ندهید که اشتباهات و نواقص رخ دهند اما آن ها را با آغوش باز بپذیرید. به خاطر داشته باشید فرزندتان می تواند شما را مانند یک کتاب بخواند. درست لحظه ای که حس کند شما از این کار لذت نمی برید و می خواهید به او تحمیل کنید دیگر کارتان تمام است. به یاد بیاورید که خود شما در همان ۵۰ بار اولی که دوربین به دست گرفته اید یک عکاس کامل و حرفه ای نبودید. خیلی تلاش کردید. پس فرزندتان را نیز راهنمایی کنید تا تلاش کند.

نوبت شماست

آیا علاوه بر مطالبی که در اینجا خواندید، توانسته اید عکاسی را به نسل بعد از خود با روش خاص خودتان آموزش دهید؟ این روش را در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید تا همه از این بحث لذت ببریم.