بازار وکیل، قلب تجاری فارس

شیراز شهر زیبایی است و دارای مناطق گردشگری و تاریخی فراوانی است. بازار وکیل شهر شیراز یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است. این بازار که به فرمان کریم خان زند (۱۱۷۲- ۱۱۹۳ هجری قمری) ساخته شده اکنون در مرکز شهر شیراز (شرق میدان شهدا) قرار گرفته است. مسجد و حمام تاریخی وکیل نیز در کنار این بازار قرار گرفته‌اند.

نمایی از ورودی بازار وکیل ( جنوبی )

 عکس از بازار وکیل شیراز 

این بازار از نزدیکی دروازه اصفهان تا مدخل بازارهای قدیم امتداد دارد و شامل حجره‌هایی با سکوی پهن در طرفین و ۷۴ دهانه طاق‌های بلند و خوش تناسب بوده است و چهار سوق بلندی در میان آن قرار دارد. مصالح ساختمانی این بازارها گچ، آجر و آهک هستند، که روی پایه‌هایی از تخته سنگ‌های تراشیده قرار گرفته‌ است. 

قسمت‌های مختلف این بازارها، بنا بر اساس کارهای صنعتی که در آن انجام می‌گرفته به نام‌های مخصوص خوانده می‌شوند. این قسمت‌ها مانند: بازار بزرگ که انواع کالاها در آن یافت می‌شد. بازار بزازان، بازار بلور فروشان، بازار خیاط‌ها، بازار کلاهدوزها، بازار سراج‌ها و بازار شمشیرگرها و دیگر اصناف است.

نگاره‌ای قدیمی از بازار وکیل شیراز

 راسته فرش فروش‌ها در بازار وکیل شیراز 

فرصت‌الدوله شیرازی در آثار عجم درباره این بازار چنین می‌نویسد:

بازار وکیل یکی از بازارهای مرحوم کریم خان وکیل است. شالوده‌های آن از سنگ‌های بزرگ ساخته شده و در وسط بازار چهارسویی است که سقفش بسیار بلند و طرازش دلپسند است. کمتر بازاری در ایران بدین اسلوب و بنیان دیده می‌شود. یک بازار بزرگ تا برسد به چهارسوی مذکور چهل و یک طاق است، آن را بازار بزازان گویند از هر گونه اقشمه و امتعه دارد. سماور و بلورفروش و خیاط و غغیره نیز در آن هست. بازار دیگر چهل و شش طاق است آنرا بازار کلاهدوزان نامند از کلاهدروز و اصناف دیگر دارد مع بسیاری از صرافان.

عکس قدیمی از بازار وکیل شیراز 

معماری این بنا بر گرفته از معماری کاروانسرای صفوی است. این بنا با رنگ زرد و طرح های گلدانی معرف سبک اختلاط است که در زمان قاجاریه رایج شده بود. در هشتی نیز مغازه‌هایی چهارگوش در دوطبقه وجود دارد در ضلع جنوبی چهار سوق در موازات با بازار ترکش دوزها بازار دیگری قرار دارد که مدخل آن در جلوی سر در مسجد وکیل است و به بازار شمشیرگرها معروف است.

 این بازار نیز دارای ۱۱ جفت مغازه است در زیر چهار سوق حوض بزرگی از سنگ مرمر قرار داشته که آب آن از مجرایی که از زیر بازار ترکش دوزها می‌گذشته تامین می‌شده است. این مجرا به صورت طاق ضربی است و از آجر و ساروج ساخته شده است و هم اینک نیز وجود دارد اما حوض مرمری به علت بالا آمدن کف بازار از بین رفته است.

بازار وکیل شیراز 

سیستم تهویه هوا به علت ارتفاع زیاد سقف طاق و تویزه‌ای بازار کامل بوده این امر به وسیله بادگیرهایی ساده انجام می‌گرفته همچنین دریچه‌ها و روزنه‌هایی به نام جامخانه یا هورنور در زیر سقف قرار داده شده بود که هوا و نور کافی را به بازار می‌رسانند اما هم اینک پس از مرمت این روزنه‌ها بسته شده‌اند هم اینک در بالای مغازه‌ها مشبک‌هایی جهت تهویه هوا و روشنایی وجود دارد. 

 بازار وکیل شیراز