امامزاده سید تاج الدین

امامزاده سیّد تاج الدّین (سیّد پنهون) – محلّه فهّادان این زیارتگاه در محلّه فهّادان شهر یزد، جنب مجتمع خیریّه علی¬اصغر، و در ده متری مسجد چهل محراب در خیابان گل سرخ، کوچه کشکنو واقع شده است. این بقعه در محلهٔ فهادان شهر یزد واقع و بنایى بسیار ساده شامل دو اتاق کوچک بدون هیچگونه ارزش معمارى است و فقط یک قطعه کاشیکارى به صورت ستارهٔ چهار پر در آن قرار دارد. نام واقعى صاحب بقعه سید تاج‌الدین جعفر است که یکى از اعقاب امام‌زاده ابوجعفر یزد است. از نوشته‌هاى تاریخى چنین برمى‌آید که از حدود قرن نهم هجرى مزار سید تاج‌الدین جعفر به عنوان «سید پنهون» معروف شده است. امامزاده سیّد تاج¬الدّین جعفر، معروف به «سیّد پنهون» و مشهور به «امامزاده یک¬شنبه» و از سادات عریضی سدة ششم هجری است که در زمان اتابکان (543-684 هـ.ق) در محلّه فهّادان یزد می‌زیست و چون اهل خلوت و گوشه¬نشینی بود، به «سیّد پنهون» معروف شد و از آن جا که مردم بیشتر روزهای یک شنبه به زیارت این امامزاده می‌روند به «امامزاده یک شنبه» نیز مشهور است. بقعه شامل یک سالن 50 متری است که مرقد امامزاده در وسط آن قرار گرفته و دارای گنبدی از نوع گرد به قطر سه و ارتفاع شش متر است. نخستین بار مؤلّف جامع مفیدی عنوان « سیّد پنهان» را همراه با نام حقیقی صاحب قبر که سیّد تاج¬الدّین جعفر بوده است، می‌آورد و از آن معلوم می‌شود که این مزار محلّ دفن تاج¬الدّین جعفر مذکور است. جعفری در تاریخ یزد می‌نویسد : « ذکر مزار سیّد تاج الدّین جعفر داخل یزد در شهرستان، مزار او در اندرون شهر به محلّه شهرستانست ، و او از نزدیکان محمّد بن علی بن عبیدالله است و بسیاری کرامات از او ظاهر شده و گوشه انزوا داشتی ، و روزهای جمعه از خانه بیرون آمدی و به مسجد رفتی و دیگر از خانه بیرون نیامدی ، و هیچ کس بر حال او اطّلاع نداشتی ، در مقام عبادتگاه او مدفونست ، وفات او در سال ستمائه بود.» در تاریخ جدید یزد هم همین مطالب ذکر شده به انظمام دو قصّه از کرامات که در حق او روایت شده که می‌نویسد: «سیّد پیش از مرگ خود قبر کن و غسّالی طلبید و به آنها مزد داد تا برایش قبری حفر کنند و پس از مرگ او را غسل دهند و به خاک بسپارند. همچنین درخواست کرد که کسی را از این موضوع مطّلع نکنند. سپس سیّد تاج الدّین شبا هنگام به اتاق خود رفت و دیگر بیرون نیامد، چون هوا روشن شد، آن دو مرد به اتاق سیّد رفتند و او را مرده یافتند و مردم را از مرگ وی باخبر کردند. سیّد تاج الدّین پس از تشییع، در خانة خود در کوچة فهّادان، به خاک سپرده شد.» مطالب جامع مفیدی هم تکرار مسطورات تاریخ جدید یزد است، یگانه مطلب جدیدی که دارد عنوان «سیّد پنهون» است و چنین برمی‌آید که بعد از قرن نهم هجری مردم مزارِ سیّد تاج¬الدّین را بدین شهرت می‌شناخته‌اند. ظاهراً این شهرت مطابق با تاریخ تعمیر و بازسازی بقعه مذکور است که طبق حروف ابجد سال 633 هـ.ق، بدست می‌آید از آثار هنری مزار یک تکیه کاشیکاری چهار پره و ستاره‌ای شکل است، مانند آنچه در مدرسه شهاب¬الدّین قاسم دیده می‌شود. در منابع موجود، سیّد تاج¬الدّین جعفر تنها به عنوان «از فرزندان سیّد ابوجعفر محمّد بن علی بن عبیدالله بن احمد بن علی-العریضی بن امام جعفر صادقA» یاد می‌شود و او را متوفّای سال 600 هـ.ق می¬دانند.