ریو سلست (Rio Celeste)، رودخانه ای به رنگ آبی آسمانی

بعد از عبور از جنگل‌های سرسبز و بارانی پارک ملی آتشفشان تنوریو (Tenorio Volcano) در کاستاریکا، به رودخانه‌ای فیروزه‌ای رنگ می‌رسیم که ریو سِلِست (Rio Celeste) نام دارد. این رودخانه از تلاقی دو رودخانه‌ی کوچک‌تر به نام‌های سور کریک (Sour Creek) و گود ویو (Good View) ایجاد شده است. دقیقا در نقطه‌ای که آب این دو رودخانه‌ی کاملا شفاف با یکدیگر برخورد می‌کند، رنگ فیروزه‌ای رودخانه پدید می‌آید. به همین دلیل است که این نقطه‌ی خاص به El Teñidor شهرت یافته که به معنای «رنگرز» است.

تا همین اواخر دانشمندان نمی‌توانستند کاملا توضیح دهند چرا ریو سلست چنین رنگ‌آمیزیِ فیروزه‌ایِ ممتازی دارد. فرضیه‌های زیادی در این باره مطرح شد. برای مثل عده‌ای بر این باور بودند که آب رودخانه حاوی کربنات مس یا کلسیم و گوگرد است. یا این‌ که نزدیکی رودخانه به آتشفشان تنوریو باعث شده این رنگ آبی ایجاد شود. اکنون مشخص شده که این رنگ آبی برخاسته از پدیده‌ای فیزیکی است که با نام پراکندگی میه (Mie scattering) شناخته می‌شود و به دلیل وجود مواد معدنی در آبِ رودخانه ایجاد شده و باعث می‌شود نور خورشید به شکلی منعکس شود که این رنگ فیروزه‌ای باورنکردنی را به آب بدهد.

همان‌طور که قبلا اشاره شد، ریو سلست از دو رودخانه‌ی کوچک‌تر تغذیه می‌شود؛ سور کریک و گود ویو. رودخانه‌ی گود ویو مقدار قابل توجهی از نوعی کانی سفید را با خود حمل می‌کند که با نام آلومینوسیلیکات شناخته می‌شود. این ترکیب شامل آلومینیوم، سیلیکون و اکسیژن است. این همان کانی است که باعث ایجاد انعکاس رنگ آبی در نور خورشید می‌شود. اما سوالی که به ذهن می‌رسد این است که اگر این کانی در رود گود ویو نیز وجود دارد، چرا گود ویو مانند ریو سلست آبی نیست؟ پاسخ این سوال در اندازه‌ی این ذرات نهفته است.

تحقیقات نشان داده‌ است که ذرات کانی رودخانه‌ی گود ویو اندازه‌ای برابر ۱۸۴ نانومتر دارد، در حالی‌که این ذرات در رودخانه‌ی ریو سلست بزرگ‌تر از ۵۶۶ نانومتر است.

دکتر مکس چاواریا وارگاس (Max Chavarría Vargas)، مدیر محقق می‌گوید:

این افزایش اندازه علت پراکندگی اشعه‌ی خورشید است، به طوری که به نظر می‌رسد اساسا در ناحیه‌ی آبی‌رنگِ طیف مرئی اتفاق می‌افتد. بنابراین به این دلیل چنین رنگ آبی تماشایی را در ریو سلست داریم.

اینجا نقطه‌ی تلاقی دو رودخانه است. تغییر ناگهانیِ رنگ آب را ببینید.

اما سوال بعدی این است که چرا ذرات آلومینیوسیلیکات در ریو سلست بزرگ‌تر از ذرات موجود در رودخانه‌ی گود ویو است؟ آن هم در حالی‌که این ذرات از خود رود گود ویو منشا می‌گیرد.

علت این اتفاق این است که سور کریک، رودخانه‌ای که به گود ویو ملحق می‌شود، به واسطه‌ی فعالیت‌های آتشفشانی به شدت اسیدی است (به همین دلیل سور کریک، به معنای نهر اسیدی، نامیده می‌شود). زمانی که این دو جریان به یکدیگر ملحق می‌شوند تا ریو سلست را ایجاد کنند، کاهش pH باعث می‌شود ذرات آلومینوسیلیکات متراکم و بزرگ شود و پدیده‌ی پراکندگی میه را ایجاد کند که رنگ فیروزه‌ای قوی را به رودخانه می‌دهد.

دکتر مکس چاواریا وارگاس می‌گوید:

این یکی از خصوصیات شگفت طبیعت است؛ جایی که یکی از رودخانه‌ها مواد معدنی را با اندازه‌ی خاص و رودخانه‌ی دیگر محیط اسیدی را فراهم می‌کند تا این ذرات به وجود بیایند.