مسیرهای انقلابی

قم

از میان چند خانه ای که امام خمینی در دوران اقامتشان در قم ، اجاره یا خریداری کردند، آخرین خانه ایشان که در محله یخچال قاضی قم واقع است، شهرت دارد، و محل زیارت و بازدید همگان است. خانه یخچال قاضی در حدود سال 1335 هـ. ش خریداری شد و تا پیش از این هیچ خانه ای در قم، در تملک امام نبود. معظمٌ له تا آخرین روزها و ساعاتی که در قم بودند، در همین خانه ساده می زیستند. هزینه خرید خانه یخچال قاضی ) سیزده هزار تومان) از محل فروش ملک میراثی ایشان در خمین تأمین شد و حدود سیصد متر مربع، مساحت دارد. پس از تبعید امام به ترکیه، خانه مذکور در اختیار بود که با تغییر محل تبعید به نجف و رفتن اعضای خانواده به نجف اشرف، به آیت الله پسندیده) برادر امام) واگذار شد.
خانه یخچال قاضی، حدود یکصد سال پیش بنا شده است و شامل دو طبقه: سرداب و همکف می باشد. در قسمت جنوبی بنا، حیاط ساختمان واقع شده است و در جهات شمال، شرق و غرب آن فضاهای سرپوشیده قرار دارد. در وسط بنا، راه پله ای است که ساختمان را به دو بخش بیرونی (شرقی) و اندرونی (غربی) تقسیم می کند. در بخشِ بیرونی ساختمان، اتاق بزرگی واقع شده است که سال ها پذیرای مستمعان و شاگردان حضرت امام بوده است.
خانه یخچال قاضی، به رغم آن که نسبت به دیگر منازل قم، مساحت مناسبی دارد، اما بسیار ساده و عاری از تزئینات و تجملات است. این خانه خشتی و ساده، نموداری از سادگی و مناعت مردی است که عمری به عزّت زیست و به حرّیت رحل اقامت به دنیایی دیگر افکند.
کابوشینسکی یکی از ایران شناسانِ غربی، خانه امام را این گونه وصف می کند: امام خمینی قبلاً به اتفاق همسر و پنج فرزندش در خانه کوچکی، واقع در خیابان باریک و ناهمواری زندگی می کرد که از وسط آن جوی آبی می گذشت.