مبحث 112 طرح صالحین: «جایگاه و اهمیت وحدت»

وحدت در سيره ائمه هدي (علیهم السلام)

با نگاهي دقيق به روايات اهل بيت (علیهم السلام) در مي يابيم که موضوع وحدت و يکپارچگي اجتماع مسلمين به طور مستقل مورد توجه و عنايت ائمه (علیهم السلام) قرار داشته است، به گونه اي که آن بزرگواران ضمن تأکيدهاي فراوان بر ضرورت حفظ اتحاد مسلمين، آن را از وظايف اصلي شيعيان در بر خورد با مخالغان مذهبي مي دانسته اند .
هم چنان که سيره عملي آن بزرگواران و شيعيانشان در مدارا با ديگر مسلمانان نيز شاهدي مناسب بر پر اهميت بودن اين موضوع نزد آن بزرگواران دارد که اين امر نيز دقيقا ادامه سيره حضرت امير المومنين (علیه السلام) مي باشد که خطاب به يکي از پيروان خويش چنين فرمودند: داخل شو در آن چه مردم در آن داخل شده اند؛ زيرا اجتماع ايشان محبوبتر است. نزد من از پراکندگي امروز آنها.
امام علي (علیه السلام) مي فرمايد: بشدت از اختلاف و تفرقه بپرهيزيد ، چه اينکه انسانهاي اندک پراکنده دستخوش دامهاي شيطان ميگردند ، چنانکه گوسفندان پراکنده و از محور بدور افتاده، طعمه گرگ مي شود. (7)
در همين راستا، مي توان تأکيدهاي فراوان ائمه اطهار (علیهم السلام) بر حضور در اجتماعات و خصوصا نمازگزاردن با آنها را دليلي ديگر بر اين مدعا دانست که با نظر به آنها مي توان به عمق توجه ايشان به مسأله وحدت اسلامي پي برد. چنان چه امام صادق (علیه السلام) درباره اهميت نمازگزاردن با مخالفان مذهبي مي فرمودند: هرکه با آنها (مخالفان) در صف اول نماز بگذارد، گويا با رسول خدا در صف اول نماز خوانده است. (8)

بدين گونه اهل بيت (علیهم السلام) هم در رفتار اجتماعي و روزمره و هم در عرصه هاي علمي، مدارا و نرمش با مخالفان مذهب را به شکل کامل متجلي مي کردند، به گونه اي که حتي فقهاي اهل سنت نيز هميشه ايشان را منبع راستين علم و فضيلت مي دانستند؛ در حالي که خود به محورهاي مورد اختلاف عقيدتي با ايشان آگاه بودند. مسلماً امامت مذهب خاصي، مثل مذهب شيعه اماميه را داشتن و در عين حال محبوب و مراد پيشوايان مذاهب ديگر بودن، مداراي عميق و وسيعي را در رفتار عملي مي طلبد که باعث جذب و جلب نظر مخالفان شود؛ زيرا کوچک ترين برخورد تند و بد رفتاري باعث تنفر و دوري مخالفان مي شود. ملاقات گسترده و طولاني بزرگان معتزله مثل: عمرو بن عبيد، واصل بن عطاء و حفص بن سالم با امام صادق (علیه السلام) از يک سو و نيز بزرگاني چون سفيان نوري، مالک بن انس، ابو حنيفه و ... از سوي ديگر، همگي بيان کننده جلوه هايي بارز در رفتار آن امام همام (علیه السلام) است.
مدارا و برخورد عالمانه امام صادق (علیه السلام) و ساير ائمه(علیهم السلام)، با پيشوايان مذاهب اهل سنت، به حدي بود که حتي مخالفت شديد آنها با روش هاي اجتهادي برخي از اين پيشوايان، مانع ملاقات هاي مکررشان با ائمه (علیهم السلام) نمي شد و اين خود نشان مي دهد که چگونه شخصيتي بزرگ مانند امام صادق (علیه السلام) رفتاري نيک و پسنديده با پيشواياني مانند ابوحنيفه داشتند که حتي مخالفت قاطع با روش وي باعث نمي شد که او از امام صادق (علیه السلام) و استفاده ايشان دست بر دارد.