مبحث 112 طرح صالحین: «جایگاه و اهمیت وحدت»

. سیره و سنت پیامبر و سایر ائمه اطهار در موضوع وحدت چگونه بود؟

ديدگاه اميرالمؤمنين على‏عليه السلام درباره وحدت‏

سيره و روش حضرت على‏عليه السلام نيز در اين عرصه براى پيروان آن حضرت مهم‏ترين فراخوان براى اتحاد و وحدت است. آن حضرت گرچه منصوب از جانب خداوند و جانشين بلافصل رسول اكرم‏صلى الله عليه وآله و داراى ولايت مطلقه الهى بود و از اين روى براى دست يازيدن به حقّ مسلّم خويش از هيچ كوششى فروگذار نكرد و از همه قدرت و موقعيت و امكانات خود بهره برد تا اصل امامت در مدار اصلى‏اش قرار گيرد و امت واحده پيامبر از سير مذكور دچار انحراف نشود؛ ولى در برابر كسانى كه حقّ ايشان را ناديده انگاشتند، دست به قبضه شمشير نبرد و با وجود آن‏همه بى‏مهرى، سكوت اختيار كرد. با آن‏كه اين وضع بر ايشان بسيار تلخ و خردكننده بود به‏طورى كه در خطبه شقشقيّه نيز به اين موضوع اشاره فرموده‏اند.
صبر تلخ و سكوت طاقت‏سوز امام على‏عليه السلام به دليل مصلحتى برتر بود و آن نگهدارى ميراث رسول خداصلى الله عليه وآله و حفظ اتحاد مسلمانان و جلوگيرى از تفرقه بين امت اسلامى بود.به گواهى تاريخ هنگام خلافت على‏عليه السلام زمينه اختلافات تشديد گرديده بود و پس از آن در دوران خلافت وى بر اثر جنگ‏ها و حوادث ناخواسته، شدت بيشترى پيدا كرد و به همين خاطر، مبارزه با اختلاف و دعوت به وحدت، در رأس برنامه‏هاى آن حضرت قرار گرفت.
به تعبيرى، مى‏توان گفت از آن‏جايى كه على‏عليه السلام در يك جوّ ناآرام و متلاطم به خلافت رسيد و هرچه در برابر خود مى‏ديد، اختلاف، دسته‏بندى، دورويى، نفاق و توطئه بود بنابراين حق داشت كه تا اين حد درباره اختلاف و وحدت امت سخن بگويد. براى نمونه از فرموده‏هاى آن حضرت است:
«أيُّهَا النّاسُ شَقّوا أمْواجَ الفِتَنِ النَّجاة و عرّجوا عن طريق المُنافِرَة».
«مردم! موج‏هاى فتنه را با كشتى‏هاى نجات بشكافيد و از تك‏روى و اختلاف دورى كنيد».
باز از سخنان ايشان است كه: «بر شما باد پيوند و همبستگى با هم و بذل و بخشش به هم و بپرهيزيد از پشت كردن به هم و قطع رابطه با يكديگر».
همچنين جالب است بدانيم كه ايشان درباره اهميت بسيج نيروها و پرهيز از تفرقه فرموده‏اند: «بايد از تفرقه پرهيز كرد چراكه افراد تكرو و جدا شده، دست‏خوش اميال شيطانى مى‏شوند، همچنانكه گوسفند تك‏افتاده طعمه گرگ مى‏شود». و يا فرمايش ديگر ايشان كه: «ايّاكُم و التَّلَوُّن فى دينِ اللَّه، فَإنْ جماعة فيما تُكْرِهونَ مِنَ الحَقِّ، خَيْرٌ مِنْ فُرْقَة فيما تُحِبّونَ مِنَ الباطِلِ»: «مبادا در دين خدا ترديد و تلوّن و اختلاف از خود نشان دهيد كه همانا اجتماع و همبستگى در آن‏چه از حق مورد كراهت شماست، از تفرقه در آنچه از باطل مورد محبت شماست بهتر است».
همچنين از سخنان ايشان است كه: «و اجْعَلوا اللِّسان واحداً»: «سخنانتان را يكى كنيد و وحدت كلمه داشته باشيد» و باز در جاى ديگرى مى‏فرمايند:
«الظّاهِرُ اِنّ ديننا واحدٌ و نَبِيّنا واحِدٌ و دَعْوَتُنا فى الإسلامِ واحِدةٌ».
«بديهى است كه پروردگار ما يكى است و پيامبر ما يكى است و دعوت ما در اسلام هم يكى است».(نهج‏البلاغه: نامه 58).
و باز فرموده‏اند:
«و ألْزِموا السَّوادِ الأعْظَمِ فَإنْ يداللَّه مَعَ الجَماعَةِ و إيّاكُم و الفُرْقَة».
«با انبوه مردم مسلمان باشيد كه همانا دست خدا با جماعت است و از تفرقه بپرهيزيد».
بارى اين فضيلت بزرگى است براى على بن ابى‏طالب كه براى اولين بار در اسلام پس از پيامبراكرم‏صلى الله عليه وآله با رهنمودهاى كلامى گهربار و ارزشمند از يك سو سيره و شيوه عملى‏شان از سوى ديگر، اساس تقريب بين مذاهب را بنا نهاده‏اند تا اين‏كه اختلاف در رأى مسلمانان، به تفريق كلمه امت اسلام و برافروختن آتش عداوت ميان طوائف مختلف نيانجامد.