مبحث 110 طرح صالحین: «نظافت، نظم و ترتیب»

احادیثی درباره نظافت و بهداشت از مفاتیح الحیاه آیت الله جوادی آملی(حفظه الله)

نظافت و بهداشت

آموزه های اسلامی در سه محور اعتقاد اخلاق و احکام به بشر ارائه شده اند ؛ در محور نخست عقیده توحیدی آدمی را از آلودگی و شرک والحاد و کفر پاک میکند و در بعد اخلاق، توصیه های اخلاق نیکو   او را از پلیدی ظلم ، کینه و حسد و هر زشتی دیگر پاکیزه  می کنند ، چنان که احکام فقه آدمی را از رفتار زشت و بیگانه صفتی و همانند دیوانه مردن باز می دارند ، پس شایسته چنین دین الهی این است که متدیّنان به آن ، از هر پلیدی پاک و از هر آلودگی طاهر باشند، زیرا رسول اکرم نظافت را همانند تقوا وظیفه همگانی و همیشگی و همه جانبه می دانست و همان گونه که قرآن کریم درباره تقوا فرمود : تا می توانید از خدا پروا کنید :«فاتَّقوا اللهَ مَا استَطَعتُم » آن حضرت نیز درباره نظافت فرمود: با هر ابزاری می شود از نظافت و پاکیزگی پاسداری کنید ، زیرا بنیان اسلام بر نظافت و بهشت برای فرد نظیف آماده شده است. محافظت و مراقبت در نظافت و بهداشت فردی و عمومی مورد تاکید دین است و راهکارهایی هم در این راستا پیشنهاد شده است.

اهمیت نظافت و بهداشت

رسول خدا (صلی الله علیه وآله) در احادیثی می فرماید: اسلام پاکیزه است، پس خود را پاکیزه کنید، چرا که جز پاکیزه به بهشت وارد نشود. نظافت از ایمان است و ایمان با صاحبش در بهشت اند. پشت در خاکروبه جمع نکنید که آن جای شیاطین (آلودگی) است. بدترین بندگان چرکین ها هستند. خدا چرکین بودن و ژولیدگی را دشمن می دارد.

امیر مومنان(علیه السلام) نیز می فرماید:  خانه هایتان را از تارهای عنکبوت پاکیزه نگه دارید چرا که مایه فقر است.

امام صادق(علیه السلام) نیز در احادیثی می فرماید:پاکیزگی از اخللاق پیامبران است. یکی از کارهای امیر مومنان(علیه السلام){در تقسیم کار در خانواده} جارو کردن خانه بود. هرگاه خدای سبحان نعمتی به بنده ای داد دوست دارد اثر آن را بر او ببیند ؛ پرسیدند چگونه ؟ فرمود : لباسش را پاکیزه، خودش را خوشبو،خانه اش را سفید (گچ کاری) و آستانه خانه اش را جارو کند. داشتن وضوخانه (دستشویی)پاکیزه بخشی از سعادت انسان است.

شست و شوی تن

رسول خدا(صلی الله علیه وآله) در احادیثی می فرماید: حق خدا بر هر مسلمانی ایت است که در هفته یکبار سر و بدنش را شست وشو دهد. هیچ کس نباید شب با دست چرک بخوابد و اگر چنین کرد وشیطان به او آسیب رساند جز خودش را سرزنش نکند. هرگاه از خواب بیدار شدید سه بار استنشاق کنید ، تا آلودگی های بینی زدوده شود. هرگاه از خواب بر خاستید به ظرفی دست نبرید مگر اینکه سه بار دستانتان را بشویید زیرا هیچ یک از شما نمی داند که دستانش چگونه شب را گذرانید. و نیز می فرماید:ناخن هایتان را بگبربد و دفن کنید و بندها و مفاصل انگشتانتان دست و پایتان را تمیز و لثه هایتان را از غذا پاکیزه کنید و مسواک بزنیدو با سیمای متکبرانه و بوی بد دهان بر من وارد نشوید. مضمضه ، استنشاق، مسواک زدن،کوتاه کردن شارب،گرفتن ناخن ها،چیدن و زدودن موی زیر بغل و شرمگاه،شستن جاهای چرکین بدن مانند انگشتان،استنجاء(شست وشوی مخرج بول و غایط)و ختنه از فطریات اند.

امیر مومنان(علیه السلام) می فرماید:بوی بد و آزار دهنده را با آب بزدایید و خود را وارسی کنید(به پاکیزگی و نظافت خود حساس باشید)،که خداوند بندگان چرکین و آلوده اش را که همنشینانش از نشستن با او کراهت دارند،دشمن دارد.

امام صادق(علیه السلام) می فرماید:موی سرت را کوتاه کن تا چرک ،جانور و آلودگی آن زدوده شود و گردنت محکم و دیده ات روشن گردد.

امام کاظم(علیه السلام) می فرماید:پنج سنت را درباره سر باید رعایت کرد: مسواک زدن،کوتاه کردن شارب،شانه زدن موی،مضمضه کردن و استنشاق کردن. پنج سنت را نیز باید درباره بدن رعایت کرد: ختنه،تراشیدن موهای زیر شکم،زدودن موهای زیر بغل،گرفتن ناخن ها و استنجاء.

یاسر خادم گوید:امام رضا (علیه السلام) با کفش راحتی به دستشویی وارد می شد.

بهداشت دهان ودندان

نوصیه به مسواک: رسول خدا(صلی الله علیه وآله)در احادیثی می فرماید:مسواک بزنیدو پاکیزه باشید؛مسواک کردن بخشی از وضو است؛ اگر بر امتم سخت نبود امر می کردم برای هر نمازی مسواک بزنند ؛ آن قدر جبرئیل(علیه السلام) مسواک زدن را سفارش کرد که ترسیدم دندانهایم ساییده شود یا بریزد ؛ هرگاه مسواک در دسترس نباشد انگشتان دست جایگزین آن اند؛ راه قرآن را پاکیزه کنید، پرسیدند: ای رسول خدا راه قرآن چیست؟ فرمود: دهانهایتان، پرسیدند با چه چیز؟ فرمود: با مسواک؛ چرا با دندان های زرد و دهان بد بو بر من وارد می شوید؟ چرا مسواک نمی زنید؟

امام صادق(علیه السلام) می فرماید:دندانها را پاکیزه نگه دارید.

امام باقر(علیه السلام) و امام صادق(علیه السلام) می فرمایند:هر چیزی پاک کننده ای داردو پاک کننده دهان مسواک است.

شیوه مسواک زدن: راوی می گوید: امیر مومنان(علیه السلام) دندانهایش را از پهنا (بالا یه پایین) مسواک می زد و غذا را با همه انگشتان دست می خورد. آثار مسواک زدن: امام صادق(علیه السلام)می فرماید: مسواک زدن دوازده ویژگی و فایده دارد:سنت پیامبر(ص) است، دهان را پاکیزه می کند،چشم را روشنی می بخشد،خدا را خرسند، دندانها را سفید، پوسیدگی دندان را بر طرف و لثه را محکم و میل به غذا را زیاد می کند،بلغم را می برد، حافظه را تقویت،نیکی ها-زیبایی ها- را مضاعف می کند و فرشتگان بدان شاداب می شوند.

پاداش مسواک زدن: رسول خدا(صلی الله علیه وآله) می فرماید: دو رکعت نماز با مسواک نز خدا ا هفتاد رکعت بدون مسواک محبوب تر است و نیز می فرماید:هرکس روزی یکبار مسواک بزند خدا از او خشنود باشد و بهشت از آن اوست و هرکس روزی دوبار مسواک بزند روش پیامبران را ادامه داده است.

توصیه به خلال: رسول خدا(صلی الله علیه وآله) می فرماید: چه خوب اند کسانی که در وضو و بعد از غذا خلال می کنند و بر دو فرشته مومن بسیار سخت است که مومن در حالی که غذای لای دندان دارد نماز بگزارد. و نیز می فرماید: خلال کنید که چیزی نزد فرشتگان مبغوض تر از غذای لای دندان نیست.

امام حسین (علیه السلام) می فرماید: همواره امیر مومنان(علیه السلام) به ما امر می کرد که پس از خلال کردن آب ننوشیم مگر اینکه پیش از آن سه بار مضمضه کرده باشیم.

امام صادق(علیه السلام) می فرماید: رسول خدا با شاخه خرما ونی خلال نمی کرد؛ همچنین می فرماید:رسول خدا فرمود: پس از غذا خوردن خلال کنید چرا که مایه سلامتی دهان و دندان هاست و روزی را برای بنده جلب می کند.

امام کاظم (علیه السلام) می فرماید: زبانت را درون دهانت بچرخان هرچه با زبان گرد آمد اگر خواستی بخور امام آنچه با خلال از لای دندان بیرون آمد و نا پسند شمردی  بیرون انداز.

چیدن ناخن و شارب

رسول خدا(صلی الله علیه وآله) می فرماید:ناخن نگرفتن و بوی بد شما مانع نزول وحی بر من می شود؛ همچنین به مردان فرمود: ناخن هایتان را کوتاه کنید.

به فرموده امیر مومنان(علیه السلام):کوتاه کردن شارب از پاکیزگی و سنت است و خوشبو کردن شارب گرامیداشت فرشتگان و سنت است و روغن مالیدن پوست را نرم می کند.

امام باقر(علیه السلام) می فرماید:ناخن ها را کوتاه کنید چرا که استراحتگاه شیطان است و فراموشی ازآن ناشی می شود.

امام صادق(علیه السلام) می فرماید:پنهان ترین جای سکونت شیطان برای چیره شدن بر آدمیزاد زیر ناخن هاست؛ همچنین می فرماید: چیدن ناخن ها در روز جمعه از جذام، دیوانگی، پیسی و کوری نگه می دارد و اگر به چیدن نیاز ندارد اطراف آن را بتراش{بساب}؛ نیز می فرماید: هرکس روز جمعه ناخن هایش را بگیرد و سبیلش را کوتاه کند سپس بگوید:« بِسمِ اللهِ وَ بِاللهِ و عَلی سُنَّهِ مُحمّمدٍ و آلِ مُحمّد» در برابر هریک پاداش آزاد کردن انسانی از فرزندان اسماعیل(علیه السلام) به او عطا می شود.

منبع :

http://life.arafatngo.ir/fa/2013-07-30-12-36-59/2013-07-30-12-45-48/2013-07-30-12-51-13/2013-07-31-01-05-04/84-%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%AB%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%A8%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA