ائمه (ع) زیرکی را در چه می دانند؟

  اسلام دینی است که کیاست و زیرکی مورد تایید آن است اما تعبیر آن از زیرکی تعبیری متفاوت با دیگر مکاتب و تفکرات است.

آنچنان که پیامبر خدا (ص) می فرمایند: «زیرک کسى است که نفس خود را محکوم سازد و براى پس از مرگ کار کند و درمانده و ناتوان کسى است که از نفس و خواهش آن، پیروى نماید و از خداوند عزّ و جلّ، آرزوها و توقّعات داشته باشد.»

همچنین، از امیرمومنان امام علی (ع) است که: «زیرک کسى است که خود را بشناسد و اعمالش را [براى خدا] خالص گرداند.»

ایشان همچنین، فرموده اند: «زیرک کسى است که فضیلت هاى خویش را زنده کند و با سرکوبِ شهوت و هواىِ نفْسِ خود،رذیلت هایش را بمیراند.»

و نیز می فرمایند: «زیرک کسى است که جلوگیر شهوت خود باشد و هنگام خشم، تندى و تیزى خویش را مقهور و سرکوب کند.»

و حضرت صادق (ع) است که فرمودند: «نیکو نماز بگزارید و براى آخرتتان کار کنید و براى خویشتن برگزینید؛ زیرا گاهى اوقات آدمى در کار دنیا زیرک است به طورى که گفته مى شود: فلانى چه زرنگ است، اما در حقیقت زیرک کسى است، که در کار آخرت زیرک باشد.»

پیامبر خدا (ص) در پاسخ به این سؤال که زیرکترین مؤمنان کیست؟ فرمودند: «کسى که بیشتر از همه آنان، به یاد مرگ باشد و خود را براى آن، آماده تر سازد.»

رسول خدا (ص) همچنین می فرمایند: «زیرکترین زیرکان کسى است که از نفس خود حساب بکشد و براى پس از مرگ کار کند و احمق ترین احمقان، کسى است که خود را پیرو نفس خویش گرداند و از خدا هم، آرزوها داشته باشد.»

جالب آنکه روایات آثار و برکات زیرکی را نیز بیان کرده اند.

امیرمومنان امام علی (ع) در این باره می فرمایند: «یقین [که یکى از پایه هاى ایمان است ] بر چهار شاخه است: بر بینایىِ هوشمندانه، دریافتِ حکیمانه، پندآموزى از عبرت ها و [توجّه به] راه و روش پیشینیان؛ زیرا هر که هوشمندانه بنگرد، حکمت بر او روشن شود و هر که حکمت برایش روشن شود، عبرت آموزد و هر که عبرت آموزد، گویى با پیشینیان بوده است.»

علاوه بر این، راه های کیفیت زیرک بودن توسط حضرات معصومان علیهم السلام تصریح شده است.

امام على (ع) می فرمایند: «در زیرکى انسان همین بس که معایب خود را بشناسد.» ایشان همچنین فرموده اند: «آدمى را همین زیرکى بس که بر عیب هاى خویش آگاه باشد و در خواسته هایش راه اعتدال پوید.»

منابع:

مکارم الاخلاق

بحارالانوار

غررالحکم

میزان الحکمه

قدس آنلاین