♣مباحث حدیثی همراه با شرح♣

آثار گناه



متن حديث:






قال الباقر(عليه السلام): ما من عبد يمتنع من معونة اخيه المسلم و السعى له فى حاجته قُضيت أولم تقض (كارى انجام بدهد يا نه، سعى خودش را مى كند) الاّ أبتلى بالسعى فى حاجة فيما يأثم عليه و لا يوجر (كار بيهوده) و ما من عبد يبخل بنفقة ينفقها فيما يرضى الله الاّ أبتلى بأن ينفق أضعافها فيما أسخط الله.(1)


ترجمه حديث:




كسى كه برادر مؤمنش به او نياز پيدا كند و حاضر نشود به او كمك كند خدا او را مبتلا مى كند به اينكه نيروهايش را در جايى مصرف كند كه نه در آخرت ثواب دارد و نه در دنيا نفع مى برد و كسى كه در راه خدا انفاق نكند، اموالش را در راه حرام صرف خواهد كرد.

شرح حديث:




گناهان و اطاعات دو دسته آثار دارد:


1- تكوينى
2- تشريعى


به عنوان مثال رباخوارى يك اثر تشريعى دارد كه همان مجازات قيامت و فشار قبر است و آثار تكوينى هم دارد مثل اين كه ربا كار منفور جامعه است.
آثار تكوينى خود به دو گونه است; بعضى رابطه منطقى آن را با دليل عقل مى فهميم، به عنوان مثال قرآن مى فرمايد:
«و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ريحكم...»(2) كه اين اثر تكوينى اختلاف است و رابطه منطقى آن هم معلوم است، چون وقتى اختلاف شود نيروها هدر مى رود و به جاى برخورد با دشمن با خود درگير مى شوند.
يا مثلا قرآن مى فرمايد:
«إدفع بالتى هى أحسن فإذا الذّى بنيك و بينه عداوة كانّه ولىّ حميم»(3) در جواب بدى ها نيكى كن، اين نيكى سبب مى شود دشمنان سرسخت تبديل به دوست مهربان شوند.
ائمه(عليهم السلام) و پيامبر(صلى الله عليه وآله) چنين بودند و دشمن را با محبّت خود شرمنده مى كردند.
دسته ديگر از آثار تكوينى رابطه اش روشن نيست و ما نمى فهميم، به عنوان مثال در روايت داريم كه:
«صلة الرحم تعمر الديار و تزيد فى الاعمار» كه اثر تكوينى است، ولى معلوم نيست چگونه عمر را زياد مى كند.
و يا در جايى ديگر قرآن مى فرمايد:
«و من يتّق الله يجعل له مخرجا* و يرزقه من حيث لايحتسب»(4) چه رابطه اى بين تقواى الهى و روزى فراوان من لا حيث لايحتسب موجود است كه ما نمى توانيم آن را درك كنيم؟
مسئله مهمّ اين است كه تمام عبادات و معاصى داراى اين گونه آثار هستند. ممكن است بعد از گناه توبه كند و خدا هم ببخشد ولى آثار تكوينى آن باقى است، پس با توبه اثر تشريعى كنار مى رود ولى اثر تكوينى آن تا مدّتى باقى است، مثل سمومى كه در بدن وارد مى شود ولى به زودى خارج نمى شود و بايد پادزهر بيايد تا اثر سمّ برود.
در اين روايت هم به دو اثر تكوينى اشاره شده است و اگر به اين آثار توجّه شود جامعه زودتر اصلاح مى شود.
اميدوارم خداوند به همه ما توفيق توجّه به برنامه هاى آموزنده اسلام عنايت فرمايد