خانواده سالم در پرتو اسلام

پرهیز از خشونت

فطرت مؤمن سراپا شفقت است
در جهان دست و زبانش رحمت است

از وظائف مهمی كه بسیاری از مشكلات زندگی را در حوزه خانواده از میان بر می دارد و دادگاههای خانواده و مراجع حل اختلاف را خلوت و تعطیل می كند، عفو و گذشت و بخشش در موضوعات و وقایع ناراحت كننده در جمع خانواده است. قرآن بندگان ممتاز و شایسته خداوند را می ستاید و می فرماید:
«وَ اِذا ماغَضِبُوا هُمْ یغْفِرُونَ» (6) ؛
«هنگامی كه خشمگین شوند عفو می كنند.»
با اندكی تأمل می توان بر عصبانیت و ناراحتیهای روانی كه در اثر خطاها یا سوءظنها و یا اشتباهات ناخواسته در میان اعضاء خانواده رخ می نماید، مسلط شد و آتش غضب و خشم را خاموش كرد. خداوند می فرماید:
«وَ لْیعْفُوا وَلْیصْفَحُوا اَلاَ تُحِبِّونَ اَنْ یغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ» (7) ؛
«شایسته است عفو كنند و از لغزشهای دیگران چشم بپوشند. آیا دوست نمی دارید خداوند نیز شما را عفو كند؟ البته كه خداوند آمرزنده و مهربان است.»

امام سجادعلیه السلام نیز در مورد حق زن بر عهده شوهر می فرماید: «حق همسر تو این است كه بدانی خداوند او را برای آسایش و آرامش، و پرستار تو قرار داده است و بدانی كه او نعمت خداست و هر یك از شما به سبب همسرش خدای را شكر و سپاس گوید و با نعمت خدا مهربانی و نیك رفتاری و مدارا كند. و شایسته است او را گرامی بداری و با وی به نرمی رفتار كنی و اگر چه حق تو بر او بیشتر و واجب تر است و اطاعت تو بر او لازم است تا جایی كه معصیت خدا محسوب نشود، ولی او هم بر تو حق مهربانی و رحمت دارد.» (8)

رسول گرامی صلی الله علیه وآله به مردی كه از راه دور آمده بود و یك موعظه و راهكار كاربردی درخواست می كرد، فرمود: «لا تغْضَبْ؛ [در معاشرت با دیگران] از خشم و غضب دوری كن!»
و او سخت ترین و بحرانی ترین مشكلات زندگی را با عمل به این عبارت كوتاه نبوی حل كرد. (9)

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله با رهنمودهای حكیمانه خود بسیاری از اختلافات و كشمكشهای داخلی خانواده ها را حل كرده است. آن حضرت در جمله ای زیبا می فرماید:
«اَلا اَدُلُّكُمْ عَلی خَیرِ اَخْلاقِ الْدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ تَصِلُ مَنْ قَطَعَكَ وَ تُعْطی مَنْ حَرَمَكَ وَ تَعْفُوا عَمَّنْ ظَلَمَكَ (10) ؛
آیا شما را به بهترین اخلاق دنیا و آخرت راهنمایی نكنم؟ پیوستن با كسی كه از تو بریده و بخشش به كسی كه تو را محروم ساخته و گذشتن از كسی كه به تو ستم كرده است.»

عفو و گذشت از بهترین راهكارهای تحكیم روابط خانوادگی و یكی از حقوق اخلاقی اجتماعی اعضاء خانواده نسبت به همدیگر و كلید حل اختلافات و دعواهای فضای داخلی خانواده است.
در خاطرات زندگی علامه محمد تقی جعفری رحمه الله آمده است: زمانی میان او و همسرش سوء تفاهمی پیش آمد. این اولین و آخرین سوءتفاهم در زندگی آن دو بود. قدری با یكدیگر صحبت كردند و همدیگر را مؤاخذه نمودند. بعد علّامه به مدت ده دقیقه سكوت كرد. سپس قضیه ای روی داد كه فرزندان را به شگفتی آورد.

فیلسوف مشرق زمین به سوی همسر رفت، عذر خواهی كرد و خم شد و با كمال احترام دست همسر بی سوادش را بوسید! و به این ترتیب، این اولین سوءتفاهم تبدیل به آخرین و تنها سوءتفاهم در زندگی مشترك آن دو بزرگوار گردید. (11)