ادامه مطلب
دوشنبه 11 آبان 1394 8:44 AM
«پرداخت ها گرچه کند وارام ولی کامل وزنده صورت میگیرد.ماشخصیت های زن ومرد داستان راحس می کنیم.زیوررامی فهمیم.شیرو را می فهمیم.مارال را می فهمیم. بلقیس وگل اندام را می فهمیم. حتی زن حاج حسین ویازن بابقلی بندار را احساس می کنیم.کارهاشان برای ما معنا دارد.ادم های مرد داستان هم همین طور.گل محمدها،خان عمو،کلمیشی،صبراخان،بابقلی وشیدا،همه راباگوشت وپوست اشان لمس می کنیم.پرداخت انها کامل است»۸ نکته قابل توجه در رمان کلیدر،توجه دولت ابادی به شخصیت زن هاست.شخصیت گل محمد وسایر مردان کلمیشی ،درذهن دولت ابادی پیش زمینه ای -باتوجه به داستان هایی که درباره ان هاشنیده بود وترانه ها واشعار محلی که دراین باره وجود داشت-داشته است.اماشخصیت زنها چی؟ان ها همه ساخته وپرداخته ذهن دولت ابادی هستند وچه زیبا و بجا شخصیت پردازی شده اند.دولت ابادی درجایی گفته است که گل محمددرزمان شورش ومرگ خود،اصلا مادری نداشته است که گیله موهایش رابرگور وی بپاشد،اما دولت ابادی جای خالی اورا حس کرده وشخصیت بلقیس را افریده است.اغلب زن های رمان کلیدر ،قوی ،اهل کارومبارزه طلب هستندواز حق خود دفاع می کنند. بی گمان مهارت دولت ابادی در ایجاد شخصیت هاوپرداخت انها ودرگیرنمودن خواننده باذهنیات انها،درجذابیت رمان وی نقش بسیار دارد.اما انچه در این بحث مورد توجه است،نثر دولت ابادی می باشد.نثری منحصربه فردکه تنها خاص خود اوست وشایدمعدودی ازنویسندگان بتوانندبه نثروی نزدیک شوند اماهرگز نمی توانند به پای او برسند.«نثر داستان،نثرشامخ وسنگین است.نثری است که صلابت وخشونت کلیدر را دارد.واژه های جدید وترکیب های تازه وگویش های دقیق باتوجه به حالت ها وفضاهای مناسب ،کم نیستند.امااگرنثرداستان،باهدف داستان وفضاهای مطلوب ان مقایسه شود سنگین وکند وارام وبی شتاب است.نثری است که درست مثل سبک خراسانی،خشونت وسنگینی را دارد نه سرعت وشتاب را،شاید خیال کنی که این نثر سنگین،برای حکایت این شتاب وسرعت مناسب است،چون خواننده رابیشتر اماده می سازد.این خیال ان جایی درست است که طرح داستان طرح پرشتاب وسریع باشد.ولی این طرح گسترده وارام با این نثرسنگین،فقط خواننده را مشغول میکند،اگرنگویم که ازذهنیت خواننده عقب می ماند ویک خط درمیان خوانده می شود»۹ . دولت ابادی برای روایت رمان عظیم خود،دونوع زاویه دید برگزیده است،دانای کل واول شخص مفرد.هرگاه زاویه دید اول شخص مفرد باشد،نثر صورت واگویه وگفتار پیدا میکند.اغلب جملات مقطع،بریده بریده وکوتاه هستند.وهنگامی که زاویه دید ،دانای کل باشد،دولت ابادی عرصه رابرای توصیف گسترده می یابد.توصیفات وی انقدر زنده وملموس اند که گاه،خواننده باتمام وجود ،احساس های مختلف یک شخصیت،از جمله درماندگی وخشم اورا احساس میکند. بررسی تمام وکمال رمان کلیدر ،وسایر اثاردولت ابادی،از نظر ویژگی های سبکی وزبانی،حجمی بی اندازه،توانی بسیارواگاهی ودانش فراوان می طلبد که از عهده هرکس برنمی اید،لذا تنها برای نمونه،به ذکر شواهدی چند از این کتاب اکتفا نمودم: برخی ویژگی های سبکی وزبانی رمان کلیدر：۱_,هنجارگریزی گویشی："قربان,پاره ای دیگرازنان به دهان خوندانید"۲_کاربردجملات کوتاه؛"زده بود,خورده بود,چرانده بود,و..."۳_اشنایی زدایی؛"احساس کردنگاه کبوددخترافغان,کتف هایش رادارد سوراخ می کند."۴_کاربرد حرف را به نشانه نقش نمای اضافه؛"گودال راکناررفت.(به کناره گودال رفت.)"۵_کاربردافعال درمعنی قیدشک وتردید؛"کوره دکان هنوزسرخ بود.پنداری اکبر به شب کاری ایستاده بود"۶_کاربردمصدرمرخم؛"شیرو به گره بست بالهای سارغ نشست"۷_فراگذاری："قباد,پیدایش شدازخم کوچه"۸_کاربردحرف رابه معنی حرف اضافه："گل محمدرایقین شده بودکه سخن سخن دیگری است"۹_تشخیص："قلعه میدان,حتی خمیازه نمیکشد"۱۰_حسامیزی："اما کردهاهم نمی توانستندسخن تلخ راباخود به چادرها ببرند۱۱_کنایه："شیری درقفس,گل محمدقدم میزدوحرفهارازیردندان می شکاند""۱۲_تناقض："خنده. اورست,گریه اورهم هست"جهت اختصار از هرمورد فقط یک نمونه ذکر شد. برخی اثارمحمود دولت ابادی عبارتند از:داستانها:لایه های بیابانی(مجموعه داستان)۱۳۴۷.اوسنه باباسبحان(رمان)۱۳۴۹،گاواره بان (رمان)۱۳۵۰.سفر(رمان)۱۳۵۱.باشبیرو(رمان)۱۳۵۲.عقل عقیل(رمان)۱۳۵۳.اززخم چنبر(رمان)۱۳۵۶.جای خالی سلوچ(رمان)۱۳۵۸.کلیدر(رمان) ۱۳۵۷-۱۳۶۳.اهوی بخت من گزل(رمان)۱۳۶۷.کارنامه سپنج۱۳۶۸.دراقلیم باد(رمان)۱۳۶۹.روزگار سپری شده مردم سالخورده(رمان)۱۳۶۹.سلوک ۱۳۸۲.ان مادیان سرخ یال(رمان)۱۳۸۳.روز وشب یوسف(داستان)۱۳۸۳و.... مقالات وسخنرانی های بسیاری نیز از ایشان موجود است
رب یسر ولا تعسر سهل علینا یا رب العالمین
