مسجد جامع دهلي يکي از بزرگترين مساجد جهان

اين مسجد معمولا در بين بزرگترين مساجد جهان اسلام کمتر شناخته و يا معرفي شده است اما بناي بي نظير آن نشانگر زيبايي هايست که فقط مي توان در تاج محل از آن سراغ گرفت. مسجد جامع دهلي يا جامع مسجد يا مسجد جهان‌نما، از مهمترين مساجد هندوستان و از بزرگترين و زيباترين مساجد عالم اسلام است که در دهلي پايتخت هند واقع شده است. اين مسجد از نوادر روزگار است و از ماسه سنگ ساخته شده و داراي دو منار و سه گنبد مرمرين مي‌باشد. اين مسجد عنوان بزرگترين مسجد جهان را کسب کرده‌است و روزگاري بزرگترين آنها هم بوده‌است.

مسجد جامع دهلي بين سال‌هاي 1650 تا 1656 ميلادي/ 1060 تا 1066 هجري قمري به دستور شاه جهان پنجمين امپراتور گورکاني هند و سازنده تاج محل ساخته شده‌است. اين مسجد روبروي قلعه سرخ، در قسمت دهلي قديم قرار دارد و يکي از مراکز مهم مسلمانان در هند به شمار مي‌رود.

شاه‌جهان افزون بر بناهاي مهمي چون تاج محل و قلعه سرخ دهلي، چندين مسجد مهم ديگري را در آگرا، اجمر و لاهور ساخته‌است. طرح طبقات مسجد جامع بسيار به موتي مسجد يا مسجد مرواريد در آگرا شباهت دارد، اما مسجد جامع بزرگتر از آن بوده و داراي دو طبقه‌ است. قسمت اعظم اين مسجد به علت وسعت زيربنايي که شاه‌جهان براي آن برگزيد بعدها به آن اضافه شد.

امروزه از پله‌هاي خارجي مسجد براي جايگيري دکه‌هاي غذايي و فروشگاه‌ها هنرمندان خياباني مورد استفاده قرار مي‌گيرد. عصر هنگام در شرقي مسجد به بازار فروش مرغ و ماکيان تبديل مي‌شود. پيش از جنگ 1857 استقلال هندوستان نزديک در جنوبي مسجد يک مدرسه اسلامي قرار داشت که طي جنگ استقلال هندوستان کاملا تخريب شد. بازار بزرگ چندي چوک به معناي ميدان نقره در قسمت شمالي اين مجسد قرار داشت که توسط جهان آرا بيگم دختر شاه جهان ساخته شد و يادآور هنر و تمدن عصر گورکانيان هند است.

مسجد جامع دهلي داراي دو محراب باشکوه و حياط وسيعي است که تحسين هر بيننده‌اي را برمي‌انگيزد. مسجد رو به سمت غرب دارد و هر سه طرف آن با ايوانهاي طاقدار قوسي شکل پوشانده شده که درگاه برج مانند آن رو به مرکز مسجد قرار دارد. اين مسجد حدود 80 متر طول و 27 متر عرض دارد و سقف آن با سه گنبد پوشانده شده‌است. هر کدام از گنبدهاي اين مسجد با مرمرهاي سياه و سفيد کار شده اما گنبد بالايي آن با طلا پوشانده شده‌ است. براي ساخت اين مسجد 5000 کارگر به مدت بيش از 6 سال کار کرده‌اند.

دو مناره اين مسجد داراي 40 متر ارتفاع هستند که 130 پله‌ دارند و با مرمر سفيد و سنگ ماسه قرمز فرش شده‌اند. در محوطه پشتي اين مسجد نيز چهار مناره کوچک که به مناره‌هاي جلويي شباهت دارد قرار گرفته‌ است.

زير گنبدهاي مسجد سالني قرار گرفته که هفت ورودي قوس‌دار آن رو به سمت غرب است و ديوارهاي مسجد تا ارتفاع کمر با مرمر پوشانده شده‌اند. غير از اين سالن نيز، شبستان اقامه نماز ديگري در مسجد قرار دارد که حدود 61 در 27 متر مربع است و هفت ورودي قوس دار دارد. در بالاي هر کدام از اين ورودي‌هاي قوسي شکل کتيبه‌هايي از مرمر سفيد قرار داد که 2/1 متر طول و 76 سانتي متر عرض دارد که روي آن با مرمر سياه حکاکي شده‌است. روي اين کتيبه‌ها تاريخ ساخت مسجد حک و از فضائل و سلطنت شاه‌جهان نقل شده‌ است. جالب اينکه اين کتيبه‌ها به زبان فارسي و خط ثلث نورالله احمد است که در سال 1060 ه‍.ق به روش معرق سنگ اجرا شده است.ازجمله اشياء باستاني که در اين مسجد نگهداري مي‌شود، قرآني قديمي است که روي پوست آهو نوشته شده‌است.