موشک های ضد بالگرد ایران را بیشتر بشناسیم

با افزایش برد تسلیحات بالگردها و استفاده از موشک‌های ضد زره، تسلیحات توپخانه‌ای کم اثر شده و به جای آن موشک‌های سطح به هوای کوتاه برد وارد عرصه شدند که از انواع دوش پرتاب تا نمونه‌های بزرگتر علیه بالگردها در فضای رزم وارد خدمت شدند.
در زمینه سامانه‌های موشکی نیز انواع سامانه‌های دوش پرتاب سهند، میثاق 1و 2 )در قالب پرتابگرهای انفرادی و نمونه دوتایی رو خودرو) عملیاتی بوده و در کنار موشک‌های راپییر، اف-ام-80 و تور ام-1 سلاح‌های مهلکی برای انهدام بالگردها هستند.
اما همیشه نیاز به شلیک چنین موشک‌هایی بخصوص دو نمونه آخر نیست و می توان با استفاده از تسلیحات ارزانتر به توانایی مطمئنی برای درگیری با بالگردهای دشمن رسید.
در کنار کاربرد گسترده دوش پرتاب‌ها علیه بالگردها که توانایی آنها در جنگ‌های اخیر به خوبی اثبات شده است، دو نمونه سلاح که به طور ویژه برای مقابله با بالگردها ساخته شده‌اند عبارتند از؛ سامانه 8 لوله‌ای رعد و موشک ضد بالگرد قائم.

سامانه رعد
سامانه رعد از دو مجموعه پرتابگر چهار لوله‌ای تشکیل شده که ظاهر به صورت کششی حمل می‌شود. این سامانه در زمان معرفی خود برد مفید مقابله با بالگردهای دشمن را به دو برابر افزایش داد و قابلیت شلیک همزمان چهار موشک به سمت بالگرد را دارد.

ظاهر پرتابگر رعد، بسیار شبیه به راکت اندازهای موجود در کشور بوده و از اینرو احتمالاتی همچون استفاده از نمونه بهسازی شده با قابلیت هدایت از راکت های موجود در مورد سلاح مورد استفاده در آن مطرح شده.
با این حساب و با توجه به سخنان فرماندهان نیروهای مسلح در مورد کارایی این سلاح مبنی بر بوجود آمدن توانمندی درگیری با بالگردهای دشمن (بخصوص بالگرد آپاچی و کبری با موشک هلفایر و راکت های هایدرا70) خارج از برد راکت و موشک های آنها و اینکه این سلاح برد درگیری را به دو برابر توانایی سلاح های موجود پیش از خود افزایش داده به طور منطقی برد این سامانه بیش از 8 تا 10 کیلومتر یعنی بیش از برد مؤثر موشک های دشمن قابل تخمین زدن است.
این سلاح دارای قابلیت‌هایی چون، توانایی درگیری همزمان با چند هدف، سرعت قابل توجه شلیک و سرعت بالای خود موشک و قابلیت خوب نقل و انتقال و همچنین افزایش قابل توجه قدرت دفاع هوایی نزدیک برای نیروهای زمینی است.

موشک قائم
موشک ضد بالگرد قائم دیگر سلاح ویژه ضد بالگرد است. این سلاح آن طور که از ظاهر آن برمی‌آید بر اساس موشک‌های ضد زره توفان که خود برگرفته از موشک‌های ضد تانک تاو هستند طراحی و ساخته شده است.

موشک‌های تاو که سابقه حضور آنها در ایران به پیش از انقلاب باز می‌گردد نتایج عملکردی درخشانی در 8 سال جنگ تحمیلی با احتمال اصابت به هدف بالغ بر 95 درصدی خود و شلیک از پرتابگرهای زمینی و بالگردهای کبری هوانیروز ارتش برجای گذاشتند و از اینرو متخصصان کشور در همان سال‌های جنگ برای ساخت آن دست به کار شدند.
وقایع جالبی توسط موشک تاو در درگیری با بالگردهای فرانسوی غزال(گازل) و هایند روسی(شوروی سابق) که در اختیار عراق بود ثبت شده است که شامل انهدام حداقل چهار فروند از آنها بوده و حتی در یک مورد سروان امیریان از افسران نیروی زمینی ارتش با پرتابگر تاو با شلیک از روی سطح موفق به انهدام یک بالگرد عراقی که حامل تعداد زیادی از افسران زبده دشمن بوده شده است.
هر چند تفاوت‌هایی در پرتابگرهای توفان و قائم دیده می‌شود اما احتمالاً پرتابگرهای زمینی و هوایی فعلی با تغییرات اندکی که مربوط به سامانه مسافت یابی، هدفگیری و هدایت می‌شود برای موشک جدید قابل استفاده هستند.

قائم به عنوان یک موشک نیمه سنگین دارای توانایی انهدام اهداف کم سرعت و حرکت کننده در ارتفاع پایین، خصوصاً بالگردهای مجهز به سطوح مقاوم زرهی است که ممکن است این توانمندی را از سلف خود، توفان به ارث برده باشد.
نحوه هدایت این موشک به جای فرمان به خط دید و انتقال دستورات از طریق سیم متصل به انتهای موشک در توفان از نوع هدایت لیزری برگزیده شده است که در بین روش‌هایی که محدودیت برد و مانور موشک هدایت سیمی را از میان برمی‌دارند، روش مقاوم‌تری نسبت به اختلالات ایجاد شده از سوی دشمن است ضمن اینکه دقت بسیار بالایی نیز در اصابت به هدف دارد.
البته استفاده از موشک‌های ضد زره برای مأموریت ضد بالگرد امر عجیبی نبوده و نمونه‌های خارجی آن نیز در تانک‌هایی نظیر تی-72 استفاده می‌شود. در ایران نیز موشک تندر با برد 4000 متر که از لوله کالیبر 125 میلیمتری تانک تی-72 شلیک می‌گردد قابلیت استفاده بر ضد اهداف پروازی کم سرعت و ارتفاع پایین را دارد اما قائم در مقایسه با آن از توانایی عملیاتی بالاتری با توجه به گستردگی استفاده از موشک‌های تاو و توفان در ادوات زمینی و هوایی ایران برخوردار است.
با توجه به شباهت و نزدیکی ابعاد و شکل فیزیکی موشک‌های قائم و توفان می‌توان گفت طول این موشک با توجه به داشتن دو خروجی مشابه خروجی‌های پیشرانه اصلی در نزدیکی سر موشک باید کمی بیشتر از توفان بوده و در حدود 120 سانتیمتر، وزن آن بالغ بر 18 تا 20 کیلوگرم و قطر آن 150 میلیمتر باشد.

بیشینه برد توفان به 3850 متر می‌رسد که در مورد قائم با توجه به حذف سامانه‌های قدیمی، برداشته شدن محدودیت طول سیم ارسال فرامین و احتمالاً تقویت پیشران، بردی بیش از این مقدار تخمین زده می‌شود.
البته در صورت شلیک از بالگرد در حال حرکت این برد بیشتر نیز می شود و باید توجه داشت تولید انبوه این موشک خود نشان دهنده کارایی مناسب این موشک از نظر برد در مقابل تجهیزات دشمن است در غیر این صورت اساساً ساخت این سلاح منطقی نبوده و بی فایده می‌شود، بنابراین قائم از نظر برد هم باید قابلیت مطلوبی داشته باشد.
برای مقایسه موشک قائم با موشک‌های دوش پرتاب باید گفت این موشک‌ها با توجه به سرعت حدود 510 تا 680 متر بر ثانیه‌ای(1.5 تا 2 ماخ) خود توانایی بالاتر از حد نیاز برای انهدام اهداف کم سرعت و توانایی کمتر از حد مورد نیاز برای انهدام بالگردهای مجهز به زره دارند از اینرو برای رفع نیاز به سلاحی بینابین، موشکی مانند قائم که با توجه به مقایسه با توفان بایستی سرعتی بالاتر از 310 متر بر ثانیه داشته باشد مناسب است.

منبع:مشرق نیوز