دانشنامه کامل زیر دریایی غدیر؛ساخت ایران

غدير براي آبهاي خليج فارس و درياي عمان طراحي شده است و داري قابليت بالا در غوص و صعود و مانور است؛ تنها در مدت 30 ثانيه از اسكله جدا شده و از اين نظر توانايي بالايي در ورود به حالت عملياتي دارد.

متخصصان نيروي دريايي ارتش و وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح با توجه به حريم دريايي كشورمان در شمال و جنوب توانايي طراحي و ساخت انواع شناورهاي نظامي و غيرنظامي را متناسب با محيط و شرايط دريا (عمق دريايي و عوارض دريايي) كسب كرده اند.

قدرت ناشي از توان صنعت دريايي جمهوري اسلامي به عنوان يك بازوي بازدارنده دفاعي مؤثر توانسته است هر گونه تحرك و اقدام احتمالي نيروهاي بيگانه در حريم خليج فارس و درياي خزر را خنثي سازد و در نتيجه حوزه اي امن و مطمئن براي رشد، توسعه و اعتلاي ايران اسلامي را فراهم ساخته است.

نقش تعيين كننده زيردريايي ها در نبردهاي دريايي گذشته و قابليت هاي بالاي آن در مخفي ماندن از ديد دشمن، آن را تبديل به يك سلاح استراتژيك نموده است كه حتي در اختيار داشتن تعداد اندكي از آن مي تواند در زمان صلح، نقش بازدارندگي مؤثر و در زمان جنگ، برتري هاي رزمي مؤثري به دنبال داشته باشند.

امروزه فقط پنج كشور در دنيا فناوري ساخت زيردريايي هاي اتمي را در دست دارند ولي كشورهاي بيشتري توان توليد زيردريايي هاي متعارف(غير اتمي) را دارند. از مزيت هاي عمده زيردريايي هاي غير اتمي نسبت به اتمي، سر و صداي كمتر و مخفي بودن آنها مي باشد. اين زيردريايي ها در چند رده(كلاس) طبقه بندي شده اند كه متخصصان دريايي كشورمان در رده هاي مختلف، اقدام به طراحي و ساخت نمونه هاي متناسب با شرايط اقليمي و تهديدات پيشرو نموده اند.

نوع خاصي از زيردريايي هاي متعارف يا ديزلي با تناژ كمتر از 500 تن، زيردريايي ميدجت نام دارد كه به دليل ابعاد كوچك، قابليت حركت در آب هاي كم عمق را بخوبي داشته و بسيار كم سر و صدا نيز هستند. رديابي اين زيردريايي ها از عمده ترين مشكلات رديابي شناورهاي زيرسطحي و مبارزه با آنها از عمده ترين معضلات آينده نبرد زيرسطحي است چرا كه بسياري از كشورها حتي برخي از كشورهاي در حال توسعه نيز توانايي توليد اين زيردريايي ها را بدست آورده اند كه از جمله آنها ايران است.

ايران براي محافظت از سواحل گسترده خود نيازمندي بسياري به زيردريايي دارد بخصوص سواحل ايران در خليج فارس كه از پرتنش ترين درياهاي دنيا در چند دهه گذشته بوده است. از طرفي سرمايه گذاري چند ده ميليارد دلاري ايران در زمينه نفت و گاز در اين دريا در جريان بوده و مهمترين منبع تأمين انرژي جهان در اين منطقه است از اينرو بايد امنيت در اين دريا به نحو شايسته و مطمئني از سوي ايران تضمين گردد.

خليج فارس از جمله درياهاي كم عمق دنيا است كه زيردريايي هاي بزرگ امكان حضور در آن را ندارند. با توجه به محدوديت ابعاد زيردريايي در اين دريا، به نظر مي رسد زيرسطحي رده ميدجت به عنوان بهترين گزينه براي عمليات در آن مطرح باشد.

زيردريايي هاي كوچك كلاس غدير نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران نيز به دليل طراحي خاص خود به شكل بسيار مطلوبي براي منطقه خليج فارس مناسب هستند و توانايي عملياتي بالايي را در اختيار نيروي دريايي ارتش مي گذارند. البته در طراحي اين زيردريايي و برنامه هاي ارتقاء آن شرايط اقليمي درياي عمان نيز در نظر گرفته شده است.

 خط توليد اين زيردريايي در شهريور ماه 1385 افتتاح شده و هزينه توليد هر يك از آنها در آن زمان 17 تا 18 ميليون دلار بوده است. رشته هاي دانشگاهي مورد استفاده در طراحي و ساخت زيردريايي غدير شامل مكانيك، الكترونيك، فيزيك، ناوبري، مخابرات، رايانه، تسليحات، شيمي، اقيانوس شناسي، هيدروليك و نيوماتيك بوده كه حاصل فعاليت آنها سامانه هاي گوناگوني مانند سامانه هيدروليك، سامانه هواي پرفشار، سامانه تقسيم آب، كنترل هيدرواستاتيك، تصفيه و تهويه هوا(جذب دي اكسيدكربن و تأمين اكسيژن)، سامانه خاموش كردن آتش، نجات خدمه و سامانه هاي توليد توليد توان شامل موتور ديزل براي سطح آب و موتور الكتريكي يا سامانه هاي مختلف مستقل از هوا(AIP) در زير آب است.

غدير براي آبهاي خليج فارس و درياي عمان طراحي شده است و داري قابليت بالا در غوص و صعود و مانور است؛ تنها در مدت 30 ثانيه از اسكله جدا شده و از اين نظر توانايي بالايي در ورود به حالت عملياتي دارد. اين زيردريايي 29 متري كه جابجايي آن 115 تن است قابليت قرارگيري در بستر دريا را دارد و در اين وضعيت سامانه هاي راداري توانايي ردگيري آن را ندارند.

 شرايط خاص آب خليج فارس و پديده هاي فيزيكي بخصوص آن در طراحي اين زيردريايي لحاظ شده از جمله چگالي بالاي آب آن كه در ابتداي ورود زيردريايي هاي روسي به ايران مشكلاتي را در فصول گرم سال براي آنها ايجاد مي نمود. همچنين جزر و مد آب در خليج فارس كه دو بار در روز اتفاق افتاده و تفاوت ارتفاعي معادل 3 تا 4 متر ايجاد مي كند. اين تغييرات ارتفاع آب، چگالي لايه هاي آب دريا را تغيير داده و در نتيجه آن هم وضعيت لايه هاي صوتي و هم وضعيت تعادل زيردريايي تحت تأثير قرار مي گيرد. با آگاهي از اين شرايط، زيردريايي غدير نشان داده كه از كارايي بسيار بالايي براي اجراي عمليات در آب هاي جنوبي كشورمان برخوردار است.

اين زيرسطحي كاملاً بومي كه عرض بدنه آن حدود 2متر و 75 سانتيمتر است قابليت شليك اژدر از دو مقر جلويي، رهاسازي انواع مين دريايي، حمل نيروهاي تكاور و موشك هاي دوش پرتاب را داشته و امكانات لازم براي خروج نيروهاي غواص در زير آب براي اجراي عمليات در آن قرار داده شده است.

 قدرت جابجايي سريع نيرو، رهگيري شناورهاي سطحي و زير سطحي دشمن، قابليت شناسايي اهداف نظامي و حمل نيروهاي تكاور و مدت زمان ماندگاري مناسب در زير آب كه با ابتكارات خاص ايراني، فراتر از حد و اندازه هاي اين رده از زيرسطحي ها شده از جمله توانمندي هاي اين زيرسطحي است.

از ديگر ويژگي هاي غدير بايد چابكي لازم براي انجام سريع مأموريت‌ها، بازه ناوبري زير سطحي طولاني، سونار اندازه كوچك، دستگاه كنترل عمق خودكار، سامانه هدايت دستي، هيدروليك و خودكار، قابليت ناوبري در آبهاي كم‌عمق، طراحي بدنه براي به حداقل رساندن صداي خروجي از آن و بكارگيري از موتورهاي ديزل الكتريك كارآمد براي همين منظور را بر شمرد كه امكان ردگيري شدن و شناسايي آن را توسط دشمن به حداقل رسانده است.

 سامانه نوين پرتاب اژدر نيز از قابليتهاي بسيار مهم اين زيرسطحي بوده و اين سامانه از دقت بالايي براي هدف‌گيري برخوردار است به طوريكه اين زير دريايي علاوه بر قدرت جابجايي سريع نيروهاي ويژه، رهگيري شناورهاي سطحي و زير سطحي دشمن و قابليت شناسايي اهداف نظامي داراي قدرت غوص سريع و پنهان شدن از رادار نيز هست. در واقع غدير قادر است از ميدان شناسايي دستگاه هاي سونار (sonar-evading technology) و رادارها به نوعي بگريزد.

 زيردريايي غدير در طي اين سالها تحت بازبيني و بهسازي سامانه ها هم قرار گرفته و از سامانه هاي تمام ديجيتال در آن استفاده شده است. اين كار ضمن افزايش اطمينان پذيري، كاهش احتمال خرابي و افزايش زمان بين تعميرات باعث كاهش وزن و حجم سامانه ها نيز شده است. البته در مورد سامانه هاي پردازشگر و نمايشگرها بايد گفت عمر اين تجهيزات از عمر خود زيردريايي نيز بيشتر است.

 زيردريايي كلاس غدير توانسته است در آبهاي خليج فارس و درياي عمان ناو هواپيمابر آمريكايي را شناسايي كرده و در نزديكي آن به روي آب بيايد كه اين اقدام توانمندي بالاي آن را در اختفا و شناسايي نشدن توسط دشمن(با توجه به حساسيت بسيار بالاي آمريكايي ها به عبور واحدهاي شناوري از نزديك خود) اثبات مي كند، ويژگي اي كه از طرف بدبينان به توان داخلي همواره زير سؤال رفته است. بعلاوه حضور زيردريايي كلاس غدير در آبهاي آزاد نشان از توان نيروي دريايي در توانمندسازي و بهينه سازي شناورهاي زير سطحي دارد.

 در طي 5 سال گذشته و با شركت در رزمايش هاي گوناگون و عمليات هاي جسورانه، زيردريايي رده غدير نشان داده است كه توانمندي ضربه زدن به هر دشمني با هر نوع تجهيزاتي را دارد.

 حسگرهاي مختلف بكاررفته در غدير، كميت مهم آگاهي از موقعيت صحنه نبرد را براي خدمه به ميزان بالايي رسانده و سامانه كنترل آتش اين زيردريايي كه داده هاي ورودي خود را از اين حسگرهاي پيشرفته و متنوع دريافت مي كند، اطلاعات پردازش شده را بر روي نمايشگرهاي چندمنظوره رنگي براي خدمه نمايش داده، كار تصميم گيري در شرايط نبرد توأم با برتري عددي دشمن را آسانتر نموده و غدير را در درگيري با واحدهاي سطحي و زيرسطحي دشمن توانمند مي سازد.

 سامانه هاي مخابراتي بسيار پيشرفته غدير كه همگي ساخت صنايع داخلي هستند، برقراري ارتباط با ساير واحدهاي شناور، واحدهاي هوادريا و مراكز فرماندهي و تبادل اطلاعات را به صورت امن و در يك شبكه هماهنگ و يكپارچه فراهم نموده اند كه موجب ارتقاء كارايي و هم افزايي توان عملياتي نيروهاي عمل كننده در فضاي نبرد نامتقارن شده است.

 در بحث آموزش خدمه نيز با توجه به تجارب بسيار خوب نداجا در كاربري زيرسطحي ها، نيروهاي جوان مورد آموزش هاي كامل قرار گرفته و به زودي با آماده شدن شبيه ساز متحرك زيردريايي غدير كار آموزش خدمه اين نوع زيرسطحي با كيفيت بسيار بيشتري به انجام خواهد رسيد.

 تعداد زيردريايي هاي رده غدير كه تاكنون به صورت عملياتي در آمده اند با جمع بندي اخبار رسمي اعلام شده از رسانه ها بيش از 15 فروند تخمين زده مي شود كه ضمن افزايش چشمگير سيادت و تكميل راهبرد دفاع همه جانبه دريايي كشورمان امكان حضور زيردريايي هاي رده سنگين طارق ايران را نيز در آبهاي دوردست فراهم نموده. از اين رو درستي راهبرد طراحي و ساخت اين زيردريايي هاي سبك به تعداد زياد و تجهيز آنها به آخرين فناوري ها و تسليحات موجود در كشور اثبات مي شود.

 مدتهاست با بكارگيري اين تجهيزات بومي، هيچ يگاني وارد خليج فارس نمي‌شود مگر آنكه اشراف اطلاعاتي كاملي در مورد آن باشد و هيچ واحد نظامي از كشورهاي سلطه گر در منطقه نيست مگر اينكه از محل آنها به طور دائم آگاهي وجود دارد. يگانهاي زير سطحي كشور عزيزمان كاملاً نيروهاي بيگانه را تحت كنترل داشته و از فواصل بسيار نزديك و حتي كمتر از يك يا دو كيلومتر آنها را رهگيري مي‌كنند، فاصله اي كه حتي در صورت اقدام به شليك اژدرهاي معمولي قطعاً فرصتي براي واكنش به دشمن نخواهد داد.

 به عنوان يك مثال مهم در اين زمينه بايد اشاره كنيم يگانهاي نيروي دريايي ارتش اقدام به عبور از زير ناوهواپيمابر آمريكايي نمودند و آنها متوجه نشدند و در مرتبه ديگر از زنجير لنگر يك ناو توسط يگانهاي زير سطحي فيلمبرداري شد كه نشاندهنده فاصله بسيار كم با آنها داشت.

 با استفاده از تجربيات طراحي، ساخت و مأموريت هاي عملياتي زيردريايي غدير، متخصصان كشورمان گام در راه ساخت زيردريايي هاي بزرگتر، دوربردتر و كارآمدتر نمودند كه يكي از آنها زيردريايي فاتح با رده وزني حدود 500 تا 600 تن و توانايي اجراي مأموريت در زير آب تا 5 هفته است كه بنابر اعلام مسئولان به زودي بيشتر معرفي خواهد شد.