جشنواره‌ها

نمايشگاه هنر ونيز که هر دو سال يک‌بار برگزار مى‌شود بزرگ‌ترين تظاهر هنرى در سطح جهانى به‌شمار مى‌آيد. سرانجام در سال ۱۹۳۲ پذيرفت که در جوار نمايشگاه‌هاى متعدد هنريش يک نمايشگاه فيلم ترتيب دهد. در يک شب فراموش نشدنى براى تاريخ سينما، در باغ هتل اگزلسيور ونيز بين دو درخت پرده‌‌اى سفيد آويختند؛ يک پروژکتور پرسروصدا و ابتداى نمايش شروع به‌کار کرد و نخستين فستيوال جهان آغاز شد. در سال ۱۹۳۹ با سياسى شدن ونيز زمان براى آغاز جشنوارهٔ کن و لوکارنو فرا رسيد و هيجده سال بعد از برگزارى نخستين جشنوارهٔ فيلم در جهان به همت فرخ غفارى در سال ۱۳۲۹ جشنوارهٔ فيلم‌هاى انگليسى در تهران تشکيل شد. جشنوارهٔ چهارم که در تيرماه ۱۳۳۳ در سينما متروپل برگزار شد. فيلم‌هاى کوتاه و بلندى را عرضه کرد که امکان نمايش عمومى‌شان پيش از آن وجود نداشت. بانى فستيوال طغرل افشار بود.

حرکت بعدى با تشکيلى تحت عنوان کنگره سينمايى ايران توسط سيامک پورزند و با يارى مجله ”ستاره سينما“ پديد آمد و سپس نخستين فستيوال ايرانى فيلم تحت عنوان گلريزان در اسفند ۱۳۳۳ برپا شد.

سيزده سال پس از اين‌که فستيوال‌هاى کوچک، ساده اما توأم با شور و عشق و سينما با حداقل امکانات بخش خصوصى برگزار شد. سرانجام دولت به صرافت افتاد تا جشنوارهٔ بين‌المللى برپا کند و در سال ۱۳۴۲ نخستين جشنوارهٔ جهانى فيلم‌هاى هنرى آموزشى تربيتى جهان‌شناسى سينمائى را وزارت فرهنگ برگزار نمود. اين جشنواره چهارده دوره تا پيش از انقلاب برگزار شد.

جشنوارهٔ دولتى ديگر که متعاقب آن فعاليتش را آغاز کرد فستيوال بين‌المللى فيلم‌هاى کودکان در سال ۱۳۴۵ بود که دو سال پس از تأسيس کانون پرورش فکرى کودکان و نوجوانان توسط ليلى جهان‌آرا با همکارى وزارت فرهنگ و هنر و زير نظر هژير داريوش شکل گرفت.

تا آغاز به‌کار جشنوارهٔ ديگر دولتي، مجلهٔ فيلم و هنر از سال ۱۳۴۸ جشنوارهٔ سپاس را برگزار کرد که در واقع موفق‌ترين و طولانى‌ترين حيات برپايى جشنواره‌ها را در بخش خصوصى دارد.

وزارت فرهنگ و هنر اين بار نخستين جشنوارهٔ فيلم‌هاى سينمائى ايران را در ارديبهشت ۱۳۴۹ برگزار کرد.

جشنوارهٔ سينماى آزاد جشنوارهٔ ديگرى است که در آبان ۱۳۴۹ اتفاق افتاد و تا مهرماه ۱۳۵۶ نُه دورهٔ آن برگزار شد.

در سال ۱۳۵۱ نخستين جشنوارهٔ جهانى فيلم تهران در فروردين ۱۳۵۱ آغاز به‌کار کرد.

اين جشنواره از نظر وسعت ابعادش بزرگ‌ترين رويداد سينمايى بود که تا اين ايام در ايران برگزار مى‌شد. اين جشنواره تا سال ۱۳۵۶ ادامه يافت. اين رويداد پربيننده‌ترين جشنواره تا پيش از انقلاب اسلامى ايران بود و در برنامه‌هاى آن سينماى جهان سوم همواره مدنظر بوده و تنها به مکتب، سينماگران و سينماهاى مطرح توجه مى‌شد. در هر دوره کاتالوگى ويژهٔ معرفى برنامه‌ها و فيلم‌هاى جشنواره و نشريه‌هاى روزانه به زبان فارسى و انگليسى منتشر مى‌شد. مجلهٔ سينما نيز ارگان جشنواره بود.

از راست: فرامرز قريبيان، بهروز وثوقي، منوچهر انور، اسفنديار منفردزاده در گفتگوى جمعى به مناسبت نمايش گوزنها در سومين دوره جشنواره جهانى فيلم تهران 1353

جشنواره‌هاى بعدى داراى اهميت چندانى نبوده‌اند به‌جز جشنوارهٔ فيلم جوانان منطقهٔ آسيا ”A.B.U“ ، که در مهرماه ۱۳۵۲ شکل گرفت.

جشنوارهٔ سينماى جوان ايران که خاص فيلمسازان آماتور و فيلم‌هاى ۸ ميليمترى بود، کارش را از آبان ۱۳۵۳ آغاز کرد.

جشنوارهٔ فيلم آگهى تهران (۱۳۵۲)، جشنوارهٔ فيلم‌هاى تبليغاتى (۱۳۵۳)، جشنوارهٔ بين‌المللى فيلم زنان (۱۳۵۵)، جشنوارهٔ سينمايى دانشجويان ايران (اصفهان - ۱۳۵۶)، جشنوارهٔ فيلم‌هاى موسيقى (۱۳۵۷) از جمله جشنواره‌هاى ديگر بودند.

بعد از انقلاب نيز جشنواره‌هاى متعدد داخلى و بين‌المللى در ايران برگزار مى‌شود. و همچنين فيلم‌هاى ايرانى در جشنواره‌هاى جهانى خارج از کشور هر ساله شرکت مى‌کنند و جوايزى را از آنِ خود مى‌کنند.