ماه مبارک رمضان+ تالار ادبیات

بنام خدا

ماه رمضان در گستره زبان ادب فارسی

این ماه در گستره زبان و ادب پارسی دری ؛ جلوه های بی بدیل دارد . شاعران از زاویه های مختلف به این ماه نگریسته‌اند. قله های ادب و فرهنگ در لحظه های حضور شکوهمند "معنا"چونان شیفته و دلباخته معشوق می‌شدند که جز حضور او جلوه هیچ موجودی را بر نمی‌تافتند.

ادبیات فارسی و به خصوص شعر فارسی از ابتدا تا امروز تکیه گاهی قابل اعتماد برای کسب آگاهی و صیقل دادن روح و جان بوده است. در شعر فارسی با توجه به گستره فراخ و بی انتهایش برای هر مضمون و اتفاقی می‌توان شاهد مثال‌های فراوانی یافت و با توجه به اینکه دواوین شاعران فارسی زبان هر کدام در حد و اندازه های خودشان دریایی گسترده است می‌توان در این دریاها غور کرد و در فراخور حال مرواریدی به دست آورد.

ماه رمضان از نگاه شاعران

در میان شاعران فارسی ، شاعران بسیاری به ستایش ماه رمضان چه به صورت مستقل و چه به صورت اشاره های کوتاه و چه در خلال اشاره کرده‌اند .

یکی از شاعرانی که به موضوع رمضان پرداخته است حکیم فردوسی است، و به عنوان یک شاعر حماسه سرا به آموزه های دینی و مباحث مرتبط با این ماه توجه ویژه داشته است و در بیت ذیل اشاره موضوع نموده است .

همان بر دل هر كسی بوده دوست نماز شب و روزه آیین اوست (فردوسی)

از دیگر شاعران می‌توان به ناصرخسرو اشاره کرد ؛ او معتقد است که باید به بصیرت روزه داری توجه کرد و صرف نیاشامیدن و نخوردن نمی‌توان روزه داری کرد . مولانا نیز در زمینه تزکیه نفس و دوری از گناه و تقوا پیشگی تاکید دارد.

رمضانیه‌های شعر فارسی اگرچه در آثار بسیاری از شاعران متجلی شده است اما برخی از آن‌ها سرشار از شور و مستی بنده و گویای شوق در لحظات وارستگی این ماه ربانی است. ماه مبارك رمضان همواره مضمون پردازش اشعار شاعران ایرانی از پدر شعر فارسی رودكی تا شهریار و... بوده است. از همان آغاز كه رودكی پدر شعر فارسی، بنای بلند كاخ ادب را برافراشت، مفردات روزه، رمضان، صوم و صیام در آیینه شعر فارسی انعكاس یافتند. خاقانی شاعر تعلیمی علاوه بر آن كه در شعر خود از مفردات صوم و صیام سود جسته است، صیام را از بهترین سكنات نفس دانسته است.

از جسم بهترین حركاتی صلاة دان / وز نفس بهترین سكناتی صیام دان

در آثار سعدی شاعر معرفت و اخلاق نیز توجه به روزه و شرایط آن دیده می‌شود. شاعر، توجه كامل به خدا را مطرح کرده و روزه و عبادتی را كه ریا و سمحه ای در آن باشد، را مطرود می‌داند:

حافظ شاعر رند ادب فارسی نیز از بركت ماه رمضان بی بهره نبوده است.حافظ در دیوان خود ۵ بار واژه «روزه» ۳ بار «رمضان» ، ۲ بار «صیام» و یك بار «روزه دار» را به كار برده است.

مولانا روزه را مادری می‌داند كه كریمانه به سوی اطفال خویش آمده است پس نباید دامان چنین مادری را آسان از دست فرو هشت. اما بهترین مضامین و عمیق‌ترین مفاهیم در كلیات شمس به چشم می‌خورد.

ماه رمضان آمد ای یار قمر سیما بر بند سر سفره بگشای ره بالا

شاعر شوریده مكتب عرفان با شریعت پیوند ناگسستنی دارد، از این رو با حلول ماه رمضان ماه معراج آدمی،ماه پرورش عیسای روح،ماه بریدن از نان و رسیدن به جانان به وجد درمی آید:

این دهــان بستی دهــانی باز شــد کـو خورنده‌ی لــقمـه‌های راز شد

لــب فرو بند از طـعـام و از شـــــــراب ســـوی خوان آسـمــانی کن شـــتاب

گـر تــو این انبان ز نـان خــالی کـــنی پـر ز گـــوهــــرهـــای اجــــلالی کـــنی

طــفل جـان از شـیر شــیطان بــاز کن بــــعـــد از آنـــش بـا مـــلک انـــباز کــن

چند خوردی چرب و شیرین از طـعــام امـــتحـــان کــن چـــند روزی با صــیام

چــند شــب‌ها خواب را گشتی اسیر یــک شـــبی بــیدار شــو دولـــت بـگیر

رمضانتان پر نور