21 تیر - 12 جولای؛ در تاریخ چه گذشت؟
دوشنبه 22 تیر 1394 5:39 AM
1800 - كارهاي ضد ايراني يك فرماندار انگليسي هندوستان
دهم جولاي 1800 لُرد ريچار ولسلي Lord R. C.Wellesley صاحب اختيار وقت كمپاني دولتي انگليسي هند شرقي و فرماندار قسمت هايي از هند كه به تصرف آن دولت درآمده بود، در محل يك قرارگاه نظامي در بنگال غربي (كلكته) يك موسسه آموزش عالي ويژه شرق شناسي و زبانهاي هندي به نام كالج فورت ويليام Fort William College تاسيس كرد. هدف باطني وي از اين كار، پايان دادن به اقتدار و نفوذ زبان پارسي در شبه قاره و رو به گسترش بودن آن بود. زبان پارسي در تمامي دوران حكومت تيموريان بر هند و مخصوصا از زمان پادشاهي همايون شاه، زبان رسمي دولت هند شده بود و بسياري از كتاب هاي منتشره در ايرانزمين (ايران بزرگتر ـ در شرق محدود به سيردريا تا سِند) در هند انتشار يافته بود و در اين شبه قاره، ملاك داشتن سواد؛ خواندن اين كتاب هاي پارسي و به ويژه ديوان اشعار (حافظ، سعدي، فردوسي و ...) بود.
پس از قتل نادرشاه در كودتاي قوچان، انگلستان كه راه را براي خارج ساختن حكومت هند از دست تيموريان و حكام محلي (راجه ها) و قطع نفوذ ايران، پارسيان و زبان پارسي هموار ديده بود؛ برنامه تملك هندوستان و نفوذ فرهنگي خود در اين شبه قاره را از حذف زبان پارسي آغاز كرده بود. كار اصلي كالج ويليام ترجمه كتابهاي پارسي به اردو و ساير زبانهاي محلي هند و آموزش زبان انگليسي و بسط اين زبان و دوستي كردن با پارسيان هند بود. انگليسي ها كه از قصه سنجان (سَنگان) و جريان مهاجرت ايرانيان به هند و استقرار در گُجرات و رواج زبان پارسي آگاه بودند و سرسختي و توان ايستادگي آنان را مي دانستند درگيري را به مصلحت ندانسته بودند. مي دانيم كه زبان هاي پارسي و سانسكريت هند خويشاوند هستند و اردو با اندكي تفاوت در گرامر، همان پارسي جديد و قديم به علاوه واژه هاي به عاريت گرفته پارسي از عربي است.به رغم این تلاش انگلیسی ها که تا نیمه قرن 20 ادامه داشت، بسیاری از واژه های زبانهای هندی ریشه پارسی دارد.
لرد ولسلي كه از 1798 تا 1805 فرماندار انگليسي هندوستان و از سال 1809 تا 1812 وزير امورخارجه انگلستان بود در شكل دادن به سياست اين كشور در قبال ايران، سازش با روسيه، ديدارهاي جان ملكم از ايران نقش كامل داشت؛ به ويژه كه قرارداد تيلسيت (ميان ناپلئون و تزار وقت روسيه) در همين زمان امضاء شده بود. لرد ولسلي از فرصتي كه قرارداد تيلسيت و كاهش تمايل فرانسه نسبت به ايران به دست داده بود استفاده كرد و جاي آن دولت را در دربار تهران گرفت و براي تامين منافع درازمدت لندن در خاورميانه و آسياي جنوبي، بر سر ايران با روسيه وارد زد و بند شد كه كوچك شدن ايران يكي از نتايج آن بود. توصيف ملال آوري كه جان ملكم در كتاب خود از منش ايرانيان كرده است بايد درسي باشد تا ما متوجه رفتار و روانشناسي خود باشيم و در هر اقدام فردي و يا عمومي، نخست به ميهن انديشه كنيم و منافع آن و جامعه ملي را درا ولويت قراردهيم.
1314 - قيام خونين مسجد گوهرشاد مشهد عليه كشف حجاب
پس از آن كه زمزمه شوم نقشه ننگين رضاخاني جهت به تاراج دادن ارزشهاي ديني در قالب كشف حجاب به مردم رسيد اعتراضات سراسري، كشور را فرا گرفت. در اين ميان يكي از علماي مشهد در شوراي مجتهدان شهر، به عنوان نماينده معرفي شد تا با رضاخان مذاكره كند ولي به محض رسيدن به تهران، به دستور رضاخان بازداشت و در ري ممنوعالملاقات گرديد. مردم كه در مسجد گوهرشاد مشهد به اين امر اعتراض داشتند، با سخنراني وعاظ، شوري چند برابر يافته و خواهان مراجعت آن عالم شدند. در ادامه اعتراضات، در روز شنبه 21 تيرماه 1314، در مسجد گوهرشاد، شعارهاي ضد سلطنت و ضد حجاب زدايي داده شد و مسجد، يكپارچه سرود مقاومت سر ميداد. قواي دولتي كه مقاومت مردم را ديدند به دستور رضاخان به اجتماع آنان يورش برده و در كشتاري خونين و وحشيانه بين 2 تا 5 هزار نفر را كشتند. كاميونهاي بسياري، اجساد مبارزين را كه جز سلاح ايمان و شهادت، سلاح ديگري نداشتند جابهجا كردند.
به گفته شاهدان عيني، ماموران دولتي، شهدا و زخميها را به وسيله 56 كاميون منتقل كرده و در خندقهايي كه در اطراف مشهد پيشبيني شده بود دفن نمودند. بدين ترتيب، اين فاجعه هولناك پايان يافت ولي ياد حماسه خونين اين نهضت اسلامي و برخاسته از باورهاي ارزشي مردم، براي هميشه درتاريخ مبارزات اسلامي ملت ما باقي ماند. برخي، اين حادثه را در 31 مرداد ذكر كردهاند.
1920 - افتتاح آبراه پاناما
12 جولاي سال 1920 آبراه پاناما كه ميان دو اقيانوس اطلس و آرام حفر شده است، به روي رفت و آمد عادي كشتي ها باز شد. اين آبراه كه در كنترل دولت آمريكا بود اخيرا به دولت پاناما واگذار شده است، ولي نيروهاي نظامي آمريكا هنوز در آنجا هستند. اين آبراه قبل از اين تاريخ يک بار اسما (سمبوليک) گشايش يافته بود، ولي آغاز کار عادي آن از 12 جولاي سال 1920 است.
1993 - يك زمين لرزه شديد صدها تن را در شمال ژاپن كشت. امواج دريا ناشي از اين زلزله (سونامي) به شهرهاي ساحلي منطقه آسيب فراوان رساند.
2007 - عصيان مسجد لعل شهر اسلام آباد
عصيان مسجد لعل در شهر اسلام آباد پاكستان يازدهم جولاي 2007 با حمله همه جانبه و ورود افراد مسلح دولت پاكستان به آن مسجد و كشته شدن «عبدالرشيد قاضي» برادر و معاون متصدي مسجد پايان يافته اعلام شد.
در جريان اين عصيان كه ظاهرا از سوم جولاي آغاز شده بود، طبق گزارش مقامات رسمي پاكستان شصت و دو نفر ازجمله 9 نظامي پاكستاني كشته شدند. منابع ديگر، جمع تلفات را هشتاد تا دويست تن گزارش كرده بودند.
مسجد لعل [كه خبرگزاري هاي غرب آن را «مسجد سرخ» ناميده بودند] و مدارس ديني ضميمه آن در محله اي در اسلام آباد واقع شده است كه برخي از سفارتخانه ها هم در آنجا قرارگرفته اند.
متصدي اين مسجد، مولانا عبدالعزيز بود كه در جريان اين عصيان هشت روزه دستگير و بازداشت شده بود. انگيزه ظاهري اين عصيان مسلحانه، مخالفت مقامات دولتي پاكستان با ساختن مسجد مربوط بدون مجوز [پيش از کسب پروانه از سازمانهاي اداري] بود، ولي متصديان مسجد از پيش با عزل بدون دليل افتخار محمد چودري رئيس ديوان عالي (قاضي القضات) پاكستان از سوي پرويز مشرف رئيس جمهور وقت پاکستان مخالفت و به گسترش مراكز لهو و لعب (فاحشه خانه و ...) در آن كشور که مغاير اصول اسلامي است و مواردي ديگر از فساد اعتراض كرده بودند. مقامات دولتي در واکنش به اين مخالفت ها و اعتراض ها، متصديان مسجد لعل را متهم كرده بودند به تلاش براي گسترش مقرراتي مشابه آنچه را كه طالبان در افغانستان به اجرا درآورده بودند و نيز فراهم ساختن مقدمات يك انقلاب اسلامي. به اظهار مقامات پاكستاني، عبدالرشيد قاضي در داخل مسجد يك دادگاه اسلامي (شرع) براي مجازات متخلفان از قوانين اسلام تشكيل داده بود.
عُصيان از سوم جولاي با درگيري دختران مدرسه ديني مسجد لعل با مامورين پليس و متخلفان از شريعت در خيابانها آغاز شده بود كه بعدا متصديان و مراجعان و محصلان مدارس مسجد در داخل ساختمان متحصن و سنگرگيري كرده بودند.
پس از ورود نظاميان پاكستاني به داخل مسجد، زد و خورد در تونلهاي زير ساختمان آغاز شد كه به كشته شدن عبدالرشيد قاضي (43 ساله) و نيز مادر او انجاميد.
مخالفت اسلاميون با پرويز مشرف (كه با كودتاي نظامي روي كار آمده بود) از مدتها پيش آغاز شده بود و زدوخوردهاي خونين خياباني در پاكستان تازگي نداشت ولي نبرد ميان نظاميان و مسجد، عنصر تازه اي تلقي شده بود. پاكستان، تنها كشور جهان است كه صرفا برپايه مسلمان بودن مردمش از تجزيه هندوستان و ضميمه كردن بخشهايي از افغانستان و بلوچستان شرقي ايران تاسيس شده است. لذا، به باور اصحاب نظر، اين رشته سر دراز خواهد داشت.
زادروزها
۱۰۰ پ.م - زادروز ژولیوس سزار، کنسول روم و امپراتور جمهوری روم.
۱۷۲۹ - زادروز ادموند برک سیاستمدار، نظریهپرداز فلسفه سیاسی و سخنور ایرلندی
۱۸۱۷ - زادروز هنری دیوید تورو فیلسوف آنارشیست آمریکایی ، نظریهپرداز نافرمانی مدنی
۱۸۸۴ - زادروز آمادئو مودیلیانی، نقاش برجستۀ ایتالیایی
۱۸۹۵ - زادروز باکمینستر فولر معمار آمریکایی ،مخترع گنبد ژئودزیک در معماری
۱۹۰۴ - زادروز پابلو نرودا، نویسنده و برندۀ جایزه ادبیات نوبل اهل شیلی
۱۹۹۷ - زادروز ملاله یوسفزی فعال حقوق بشر و حقوق کودکان و عضو کمپین تحصیل دختران اهل پاکستان، برندۀ جایزه صلح نوبل
درگذشتها
۱۵۳۶ - درگذشت دزیدریوس اراسموس دانشمند ، فیلسوف و ادیب هلندی ، خالق کتاب در ستایش دیوانگی
۱۷۵۱ - درگذشت توکوگاوا یوشیمونه هشتمین شوگون در دورۀ ادو در ژاپن
۱۸۰۴ - درگذشت الکساندر همیلتون از بنیانگذاران ایالات متحده آمریکا، فیلسوف، حقوقدان و اقتصاددان
۱۹۱۰ - درگذشت چارلز رولز صنعتگر، کارآفرین و مکانیک انگلیسی ، موسس شرکت خودروسازی رولز-رویس به همراه هنری رویس
۱۹۳۵ - درگذشت آلفرد دریفوس افسر ستاد توپخانه در ارتش فرانسه
۱۹۴۵ - درگذشت ولفرام فون ریشتهوفن فیلد مارشال آلمانی در دوره رایش سوم از ۱۹ ژوئیه ۱۹۳۹ تا ۳۰ ژوئن ۱۹۴۲ فرمانده لشکر هشتم هوایی آلمان
۲۰۰۳ - درگذشت گریگوری پک، بازیگر آمریکایی.