∞ آیه شب هفدهم ماه مبارک رمضان ∞

بنام خدا

توسعه وتنگى رزق
گرچه در این آیه، توسعه وتنگى رزق به خدا نسبت داده شده، امّا بدیهى است که کارهاى خداوند حکیم، از روى مصلحت و حکمت صادر مى‏شود. چنانکه در برخى آیات و روایات، بعضى علل آن بیان شده است. از جمله؛ وجود گناه در زندگى افراد که باعث تغییراتى در رزق آنها مى‏گردد. چنانکه در دعاى کمیل مى‏خوانیم: «اللهم اغفرلى الذنوب التى تغیّر النّعم» خداوندا! ببخشاى بر من آن گناهانى که نعمت‏ها را دگرگون مى‏سازد.
گاهى تفاوت در رزق و روزى بخاطر آزمایش افراد است، «ولنبلونّکم بشى‏ء ... و نقص من‏الاموال...»(138) ما هر آینه شما را با نقص اموال امتحان مى‏کنیم. گاهى محروم شدن بجهت محروم کردن دیگران از حقوق آنهاست، نظیر داستان باغى که در آتش سوخت که سوره‏ ى قلم به آن اشاره فرموده است و گاهى هم بى‏ توجّهى به یتیمان باعث تنگى روزى است. «کلا بل لاتکرمون الیتیم»(139)
مهم آن است که ما نه از بسط رزق یاغى شویم و همه چیز را از یاد ببریم و نه به هنگام قبض آن از همه چیز ناامید و مأیوس گردیم که نظام الهى، نظامى است حکیمانه و بر پایه آزمایش، نه بر اساس شانس و بخت و اقبال.

 زندگى دنیا کسب رزقی برای آخرت است

اینکه فرمود: «وَ فَرِحُوا بِالْحَیاةِ الدُّنْیا وَ مَا الْحَیاةُ الدُّنْیا فِی الْآخِرَةِ إِلَّا مَتاعٌ» بطورى که از سیاق برمى‏آید، مقصود از آن این است که رزق حقیقى همانا رزق آخرت است، و لیکن ناقضین عهد به خاطر تمایل به ظاهر زندگى دنیا و زینتهاى آن، از زندگى و رزق آخرت غافل گشته، به دنیا اعتماد نموده‏اند، و در نتیجه به داشتن آن خوشحالى مى‏کنند، و حال آنکه زندگى دنیا متاع و وسیله است و مقصود بالذات نیست، و باید از آن براى زندگى دیگر استفاده کرد.
و بنابراین، اگر زندگى دنیا را با زندگى آخرت مقایسه کنیم و مجموع آن دو را در نظر بگیریم، وقتى حق است که به نظر آلى و مقدمى لحاظ شود، و منظور از آن کسب رزق آخرت و وسیله زندگى آن سراى بوده باشد. اما اگر بر عکس، منظور از آن خود باشد، و به نظر استقلالى لحاظ شود، خود یکى از مصادیق باطل خواهد بود، که چون کف سیل پس از خشکیدن از بین مى‏رود و مورد انتفاع قرار نمى‏گیرد، هم چنان که در آیه‏اى دیگر فرموده: «وَ ما هذِهِ الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلَّا لَهْوٌ وَ لَعِبٌ وَ إِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِیَ الْحَیَوانُ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ» (عنکبوت/64).