∞ آیه شب هفتم ماه مبارک رمضان ∞

نکته‏ ها:
1- آيه فوق منطق اسلام را در مورد ارزشهاي اجتماعي اشخاص، و حيثيت مردم روشن مي‏سازد و عمل آنهائي را که در حفظ اين سرمايه‏هاي انساني مي‏کوشند و ارباب حاجت را با گفتار نيکو و احيانا راهنمائيهاي لازم بهره‏مند کرده، و هرگز اسرار آنها را فاش نمي‏سازند، از بخشش افراد خود خواه و کوته‏نظري که در برابر کمک مختصري هزار گونه زخم زبان به افراد آبرومند مي‏زنند و شخصيت آنها را در هم مي‏شکنند، برتر و بالاتر مي‏شمرد. در حقيقت اينگونه اشخاص همانطور که اشاره کرديم بيش از اندازه که نفع مي‏رسانند ضرر مي‏زنند و اگر سرمايه‏اي
مي‏دهند سرمايه‏هائي را نيز بر باد مي‏دهند.
از آنچه در بالا گفتيم روشن مي‏شود که «قول معروف» معني وسيعي دارد و هر گونه سخن نيک، دلداري و دلجوئي و راهنمائي را شامل مي‏شود. بعضي نيز گفته‏اند که منظور از آن امر به معروف است ولي اين احتمال مناسب به نظر نمي‏رسد.
«مغفرة» به معني «عفو و گذشت» در برابر خشونت ارباب حاجت است. آنها که بر اثر هجوم گرفتاريها پيمانه صبرشان لبريز شده و گاهي بدون هيچگونه تمايل دروني سخنان خشونت آميزي بر زبان جاري مي‏سازند.
اين افراد در واقع از اجتماع ظالمي که حق آنها را نداده به اين وسيله مي‏خواهند انتقام بگيرند و کمترين جبراني که اجتماع و افراد متمکن در برابر محروميت آنان مي‏توانند بکنند همين است که سخنان آنها را که جرقه‏هاي آتش درون آنان است با تحمل بشنوند و با ملايمت خاموش سازند.
بديهي است که تحمل خشونت آنها و گذشت از برخوردهاي زننده آنان از عقده‏هايشان مي‏کاهد از اين رو اهميت اين دستور اسلامي روشن‏تر مي‏گردد.
بعضي کلمه «مغفرة» را در اينجا به معني ريشه اصلي آن که پوشانيدن و مستور ساختن است گرفته‏اند و اين کلمه را اشاره به پرده‏پوشي بر اسرار حاجتمندان آبرومند دانسته‏اند.
ولي اين تفسير با آنچه در بالا گفتيم منافاتي ندارد، زيرا اگر مغفرت به معني وسيع تفسير شود هم «عفو و گذشت» را در بر خواهد داشت هم «پوشانيدن و مستور داشتن» اسرار نيازمندان را.
در تفسير «مجمع البيان» از پيغمبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله نقل شده که فرمود:
«اذا سئل السائل فلا تقطعوا عليه مسالته حتي يفرغ منها ثم ردوا عليه
بوقار و لين اما بذل يسير او رد جميل فانه قد ياتيکم من ليس بانس و لا جان ينظرون کيف صنيعکم فيما خولکم الله تعالي».
در اين حديث پيامبر صلي الله عليه و آله گوشه‏اي از آداب انفاق را روشن ساخته مي‏فرمايد: «هنگامي که حاجتمندي از شما چيزي بخواهد گفتار او را قطع نکنيد تا تمام مقصود خويش را شرح دهد، سپس با وقار و ادب و ملايمت به او پاسخ بگوييد، يا چيزي که در قدرت داريد در اختيارش بگذاريد و يا به طرز شايسته‏اي او را بازگردانيد زيرا ممکن است سؤال کننده فرشته‏اي باشد که مامور آزمايش شما است تا ببيند در برابر نعمتهائي که خداوند به شما ارزاني داشته چگونه عمل مي‏کنيد».
2- جمله‏هاي کوتاهي که در آخر آيات معمولا ذکر شده است و صفاتي از صفات خداوند را بيان مي‏کند با مضمون همان آيات حتما ارتباط دارد و با توجه به اين نکته منظور را از جمله و الله غني حليم: «خدا بي‏نياز و بردبار است» گويا اين است که: چون بشر طبعا طغيانگر است با رسيدن به مقام و ثروت خود را بي نياز گمان مي‏کند و اين حالت گاهي موجب پرخاشگري و بد زباني او نسبت به محرومان و مستمندان مي‏شود لذا مي‏فرمايد: «غني بالذات» خدا است در حقيقت او است که از همه چيز بي نياز است و بي نيازي بشر در واقع سرابي بيش نيست و نبايد موجب غرور و طغيانگري و بي اعتنائي او نسبت به فقراء گردد، به علاوه خداوند در برابر ناسپاسي مردم بردبار است افراد با ايمان نيز بايد چنين باشند.
و نيز ممکن است جمله مزبور اشاره به اين باشد که خداوند از انفاقهاي شما بي نياز است و آنچه انجام مي‏دهيد به سود خود شما است، بنابراين منتي بر کسي نداريد به علاوه او در برابر خشونتهاي شما بردبار است و در عقوبت عجله نمي‏کند تا بيدار شويد و خود را اصلاح کنيد.