سوالات ماه مبارک رمضان "تالار معصومین و اصحاب"

بنام خدا

1 - از نظر امام رضا(ع) چرا روزه گرفتن در ماه رمضان واجب شده است و در ماههای دیگر واجب نیست؟

امام رضا(ع) در پاسخ به اين سؤال كه «چرا روزه فقط در ماه رمضان واجب شده است نه در ماههاي ديگر؟» مي‏فرمايد: ماه رمضان ماهي است كه خداوند در آن، قرآن را نازل فرموده است. و در آن ماه، ميان حق و باطل كاملاً جدايي افتاده، چنان كه حق تعالي در سوره بقره آيه 185 نيز به آن اشاره كرده است. در اين ماه به پيغمبر وحي شد، در اين ماه شب قدر است، شبي كه از هزار ماه بهتر است؛ شبي كه تقديرات و مسائلي كه در آن سال از نيكي و بدي، سود و زيان، زندگي و مرگ، وجود دارد رقم زده مي‏شود و به همين جهت آن شب را «قدر» مي‏گويند.

(بحارالانوار، ج 93، ص 370)

در حدیثی دیگر امام رضا (ع) در این باره فرموده اند:
قال الرضا ـ عليه السلام: "فان قال: فلم امروا بالصوم؟ قيل لكي يعرفوا الم الجوع والعطش، فليستدلوا علي فقر الآخرة، وليكون الصائم خاشعا ذليلاً مستكينا مأجورا محتسبا عارفا صابرا علي ما اصابه من الجوع والعطش، فيستوجب الثواب مع ما فيه من الانكسار عن الشهوات وليكون ذلك واعظا لهم في العاجل، و رائضا لهم علي اداء ما كلفهم و ذليلاً لهم في الاجل و ليعرفوا شدة مبلغ ذلك علي اهل الفقر والمسكنة في الدنيا، فيؤدوا اليهم ما افترض الله لهم في اموالهم"(15)

اگر بپرسند چرا روزه واجب شده است؟ پاسخ آن است كه درد گرسنگي و تشنگي را بدانند، و از اين راه پي به فقر و بي‏زاد و توشه بودن آخرت ببرند، و براي اينكه روزه دار بر اثر ناراحتي كه از گرسنگي و تشنگي برايش پيش آمده فروتني كند و كوچكي كند و نيازمندي نشان دهد تا اجر ببرد و به حساب آورد كار خويش را و بشناسد و پايداري و مقاومت كند بر آن، و از اين جهات مستحق اجر شود، با آنچه كه در آن است از قبيل جلوگيري از طغيان شهوات و كنترل هواها، و اينكه موجب عبرت و موعظه‏ اي باشد براي آنها در اين دنيا، و تمريني باشد براي انجام تكاليف، و راهنمايي باشد براي آنها در عالم ديگر، و بشناسند شدت مشكلات فقرا و بينوايان را در دنيا، و آنچه را كه خداوند در اموالشان براي مساكين و تهيدستان واجب كرده ادا كنند.
در اين حديث شريف امام رضا(ع) فلسفه وجوب روزه را بيان نمودند؛ علاوه بر بعد اخروي كه يادآوري گرسنگي و تشنگي روز قيامت بود، توجه به مشكلات فقرا و بينوايان هم وجود داشت كه اين مربوط به بعد اجتماعي است كه در قسمت بعد پيرامون آن بحث خواهد شد.
در جايي ديگر امام رضا (ع) چنين مي‏فرمايد:

"انما امروا بالصوم لكي يعرفوا الم الجوع والعطش فيستدلوا علي فقر الآخرة"(16)

مردم به انجام روزه امر شدند تا گرسنگي و تشنگي را بفهمند و به واسطه آن فقر و بيچارگي آخرت را درك كنند.

پی نوشت ها :
15 . بحار، ج93، ص369.q
16 . من لايحضره الفقيه، ج2، ص43.