شیراز؛ شهر شعر و ادب

جاذبه های گردشگری شیراز

دروازه قرآن

اگر از اصفهان به شیراز می روید، در هنگام ورود دروازه قرآن را می بینید که در گذشته قرآن دو جلدی معروف به قرآن «هفده من»  روی آن قرار داشت و مردم برای حفظ سلامتی در سفر از زیر آن عبور می کردند اما امروزه تنها راه عبور از کنارش است.

بنای کنونی دروازه قرآن در سال ۱۳۲۷ هجری قمری به کوشش یکی از بازرگانان نیکوکار شیرازی به نام «حسین ایگار» معروف به «اعتمادالتجار» دوباره ساخته شد.

حرم شاهچراغ (ع)

مهمترین زیارتگاه شهر شیراز بقعه میرسید احمد فرزند امام هفتم (ع) معروف به شاهچراغ است.

سید میر احمد بین سال های ۲۱۰ تا ۱۹۳ هجری قمری در زمان خلافت مامون برای دیدار برادرش حضرت امام رضا (ع) از راه فارس و شیراز عازم خراسان بود که در شیراز او را شهید کردند و در همانجا مدفون شد.

بنای فعلی بقعه شامل ایوان اصلی در مشرق، حرم وسیع و شاه نشین هایی از چهار جانب و مسجدی در قسمت غرب حرم و اتاق ها و مقبره های متعدد متصل به بقعه است. از دیدنی های بقعه شاه چراغ آئینه کاری، نوشته های گچبری، تزئینات و درهای نقره و رواق و حرم و حرم وسیع این بقعه است. مرقد مطهر حضرت در شاه نشین بین محوطه زیر گنبد و مسجد بالای سر امام زاده قرار دارد. این شیوه ساخت بقعه و مرقد که درست در وسط محوطه زیر گنبد نباشد در دیگر زیارتگاه های معروف شیراز نیز دیده می شود.

در انتهای ایوان ها دو مناره کوتاه مشاهده می شود. از دیگر دیدنیهای بقعه شاهچراغ صحن وسیع آن است که از سه طرف آن را احاطه کرده است. در طی دو دهه گذشته تعمیرات زیادی در بقعه شاهچراغ انجام گرفته و در دو ضلع شمالی  جنوبی صحن بقعه حجره های متعددی ساخته شده است.

آرامگاه حافظ

اگر برای سفر نوروزی شیراز را انتخاب کردید، خوب است بدانید اکثر مسافران شیراز حتما به آرامگاه حافظ می روند و در آنجا تفألی به دیوان حافظ می زنند.

بنای آرامگاه این شاعر که لقبش لسان الغیب است در دوران کریم‌خان زند ساخته شد و به دستور او بر روی خاک حافظ، سنگی مرمرین گذاشتند که دو غزل از غزل‌های حافظ به خط حاج آقاسی بیگ افشار بر آن نوشته شده بود. سنگ کنونی همان سنگ قبر دوران زندیه است.

آرامگاه حافظ در دوران قاجاریه بارها بازسازی گردید. بنای امروزی این آرامگاه به دستور علی اصغر حکمت، وزیر فرهنگ و علی ریاضی رئیس فرهنگ فارس با بهره‌گیری از عناصر معماری زندیه و یادمان‌های حافظ توسط «آندره گدار» معمار فرانسوی، طراحی شد و به اجرا درآمد.

در جوار حافظ، بزرگانی چون اهلی شیرازی (شاعر)، فرصت‌الدوله شیرازی (تاریخ‌نگار)، فریدون توللی (شاعر) و دکتر شاپور شهبازی (باستان‌شناس) آرمیده‌اند.

مجموعه تخت جمشید

این مجموعه تاریخی که از دوران هخامنشیان مانده است و نوروز هر سال مملو از جمعیت مسافران است در ۵۵ کیلومتری شمال شرقی شیراز و مقابل جلگه مرودشت قرار دارد.

مجموعه تخت جمشید به وسعتی حدود ۱۲۵ هزار متر مربع و تماما از سنگ ساخته شده است. در میان سنگ ها از هیچ گونه ملاتی استفاده نشده اما در بعضی نقاط، سنگ ها را با بست های آهنی به نام دم چلچله ای به هم اتصال داده اند و از چفت هایی سربی استفاده کرده اند.

این مجموعه که از سال ۱۹۷۹ یکی از آثار ثبت شده ایران در میراث جهانی یونسکو است شامل هشت کاخ (تالار)، نقوش برجسته، پلکان ها،‌ ستون ها ‌و دو آرامگاه سنگی می شود. جمعا بیش از سه هزار نقش برجسته در ساختمان ها و مقبره های تخت جمشید وجود دارد؛ کاخ آپادانا، کاخ تچر، کاخ هدیش، کاخ ملکه، کاخ‌ شورا، کاخ ه یا کاخ اچ، کاخ سه در و کاخ صدستون.

در قسمت بالای تخت جمشید، در دامنه کوه رحمت دو آرامگاه وجود دارد که آرامگاه اردشیر دوم و اردشیر سوم است.

آرامگاه کوروش

آرامگاه کوروش که مقبره کوروش دوم هخامنشی ملقب به کوروش بزرگ یا کوروش کبیر است، بنایی ساده ولی با معماری منحصربه فرد، در فاصله حدود یک کیلومتری جنوب غربی کاخ های پاسارگاد قرار دارد.

 این بنا از اطراف دشت مرغاب پیداست، به‌ویژه اگر از سمت جنوب غربی از راه باستانی حرکت کنیم و از تنگه بلاغی وارد دشت شویم، نخستین چیزی که جلب توجه می‌کند آرامگاه کوروش است.

این اثر در سال ۲۰۰۴ میلادی به عنوان زیر مجموعه پاسارگاد  در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

مجموعه فرهنگی سعدی

اگر راه تان به آرامگاه سعدی افتاد می بینید که قبر سعدی در میان عمارتی هشت ضلعی با سقفی بلند و کاشی‌کاری شده قرار دارد. در داخل باغ و در محوطه‌ای پایین‌تر از سطح زمین، چشمه آب زلالی در جریان است. در میانه این مکان، حوضچه‌ای قرار دارد که آن را حوض ماهی می نامند. بر پایه یک سنت قدیمی، مردم شیراز برای برآورده شدن حاجات خود در حوض ماهی سکه می اندازند.

ارگ کریمخانی

مهمترین و بزرگترین بنای دوران زندیه ارگ کریم خانی است که در سال ۱۱۸۰ هجری قمری به دستور کریم خان زند ساخته شد. این ارگ، مرکز حکومتی کریم‌خان و خاندان زند و همچنین محل سکونت آنان بوده است.

دیوار‌های آجری این بنا، ۱۲ متر ارتفاع دارند و در هر چهار گوشه ارگ، برجی به ارتفاع حدود ۱۵ متر قرار دارد. بر روی بدنه دیوارها و برج ها، نگاره های ساده و زیبای آجری دیده می شود. بر سردر ارگ، صحنه نبرد کشته شدن دیو سفید به دست رستم به صورت کاشی کاری هفت رنگ نقش بسته است. این کاشی کاری در دوران قاجاریه به ارگ افزوده شده است.

برخلاف نمای بیرونی، ساختمان داخلی ارگ از نمای زیباتری برخوردار است؛ داخل اتاق ها با نقش های اسلیمی، ترنج و گل و مرغ تزئین شده است..

این بنا در سال ۱۳۵۱ خورشیدی در فهرست آثار ملی ثبت شد.

باغ ارم

باغ ارم یکی از مشهورترین باغ‌های شیراز است که در شمال شیراز و در خیابان ارم جای دارد و برای گذراندن اوقات خوش و لطیف در سفر پیشنهاد خوبی است.

اگر در این باغ قدم بزنید به ایوانی دو طبقه می رسید که در قسمت بالایی آن، هلالی وجود دارد و  روی آن نقش های کاشی‌کاری شده شخصیت های تاریخی، ادبی و اسطوره‌ای کشیده شده است.

بازار، مسجد و حمام وکیل

بازار وکیل یکی دیگر از شاهکارهای معماری دوران زندیه است. این بازار در حدود سال‌های ۱۱۸۰ هجری قمری به سبک بازار قیصریه لار (که مربوط به دوران صفویه است) ساخته شده است.

بازار وکیل دارای ۷۴ تاق ضربی است که سقف دراز بازار را پوشش می دهند و از بیرون چشم انداز جالبی همانند کوهان شتر را پدید آورده‌ است. ارتفاع بیش از ۱۰ متر سقف و نورگیری تاق ها که در زمستان هوای بازار را گرم و در تابستان خنک نگه می‌دارند، از دیگر ویژگی های این بازار است.

کریم‌خان زند برای آسودگی بازرگانان و مسافران و همچنین رونق اقتصادی بازار، بناهای دیگری همانند کاروانسرا، گمرک، انبار کالا و… را به بازار افزود.

مسجد وکیل هم با معماری خاص و زیبای خود در این بازار قرار دارد و در غرب آن حمام وکیل ساخته شده است که از پیشرفته ترین اصول معماری زمان خود برخوردار بوده و در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

مسجد جامع عتیق

مسجد جامع عتیق، قدیمی ترین مسجد شیراز است که به آن مسجد جمعه، مسجد آدینه و مسجد جامع نیز می گویند. این مسجد در شرق حرم شاهچراغ (ع) قرار دارد.

این مسجد دارای ۶ در ورودی و خروجی است. در ورودی ضلع شمالی به «دروازه امام» معروف است. در وسط صحن، بنایی مکعب شکل همانند خانه کعبه از گچ و سنگ ساخته شده که نزدیک به ۱ متر از سطح زمین بلندتر است و گرداگرد آن را ایوانی به عرض ۲ متر فراگرفته است.

آرامگاه خواجوی کرمانی

اگر به دروازه قرآن رفتید خوب است بدانید آرامگاه خواجوی کرمانی شاعر بزرگ ایرانی در قسمت غربی تنگ الله اکبر و مشرف بر دروازه قرآن قرار گرفته است. بر بالای مزار خواجو، سنگ قبری قرار دارد که هیچ کتیبه‌ای روی آن نوشته نشده، مگر در بالای سنگ که آیه ای از قرآن به خط ثلث روی آن حجاری شده است. در بالای سر و پایین قبر، دو ستون سنگی کوچک قرار دارد. کمی بالاتر از قبر، سه غار وجود دارد. یکی از غارها محل عبادت و ریاضت خواجو و دیگر زاهدان بوده است. در یکی دیگر از غارها، قبر خواجه عمادالدین محمود، وزیر معروف شاه ابو اسحاق اینجو قرار دارد. در سمت چپ این غار، محرابی سنگی حجاری شده و در کنار این غار نقش برجسته ای از جنگ رستم دیده می شود که به دستور حسینعلی میرزا در سال ۱۲۱۸ هجری قمری حک شده است.

آبشار مارگون

تجربه یک طبیعت گردی خوب را می توانید در آبشار مارگون تجربه کنید. این آبشار که در ۱۲۸ کیلومتری شهر شیراز، ۵۰ کیلومتری شهر سپیدان و یک کیلومتری روستای مارگون قرار گرفته است از آب رودخانه کمهر (روستایی در حدود ۳۳ کیلومتری غرب سپیدان) و آب های حوضه آبخیزان تشکیل شده است. این آبشار با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد طبیعی به عنوان اثر طبیعی و ملی مورد حفاظت قرار گرفته است.

پوشش گیاهی این منطقه دربرگیرنده جنگل های کم تراکم با گونه های بلوط ایرانی، بنه، پسته، بادام، زبان گنجشک و گلابی وحشی است و گونه های متنوع جانوری آن شامل روباه، قوچ، بز وحشی، چکاوک، کبک، تیهو، خرگوش و… است.

دریاچه مهارلو

دریاچه مهارلو با مساحتی بیش از ۲۰ هزار هکتار در مسیر جاده شیراز – سروستان جای دارد. در کتاب «فارس‌نامه» ابن بلخی، این دریاچه «ماهلویه» خوانده شده و امروزه به دریاچه نمک معروف است. ارتفاع این دریاچه از سطح دریا ۱۴۶۰ متر است. به علت کم عمق بودن این دریاچه، میزان تبخیر آب آن بالاست و بخشی از بستر آن را لایه های نمک پوشانده است.

مهارلو هر ساله پذیرای گردشگرانی است که به بهانه‌های گوناگون به سواحل آن پناه می برند. طلوع و غروب خورشید، نور ماه، روشنایی ستارگان، باران‌های بهاری و جلوه های دیگر همواره مشتاقان را به خود می طلبد. این دریاچه گردشگاه سنتی مردم شیراز است. دریاچه مهارلو زیستگاه حیات وحش بومی و مهاجری است که هر ساله در محیط آن به زندگی خود ادامه می دهند.

قلات (روستای هدف گردشگری)

دهکده ییلاقی قلات در فاصله تقریبی ۴۰ کیلومتری شمال غربی شهر شیراز قرار دارد و یکی از دیدنی ترین جاذبه های طبیعی شهر شیراز به شمار می آید. این منطقه تفریحی در مسیر جاده شیراز – سپیدان جای گرفته است.

بقایای کلیسای تجلیل مسیح، قلعه قزل ارسلان، آسیاب قدیمی و خانه‌های قدیمی در ساختار کوهستانی آن از جمله آثاری است که در این مکان دیده می شود. ساختار قدیمی روستای قلات با قابلیت های طبیعی چشمه سارها، باغ ها و آبشارهای زیبا، علاقمندان و دوستداران بی شماری را به این منطقه ییلاقی جلب نموده است.

باغ عفیف‌آباد یا گلشن

یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین باغ های شیراز، باغ عفیف آباد است که آن را باغ گلشن نیز می نامند. این باغ بزرگ در جنوب خیابان قصردشت و در انتهای خیابان عفیف آباد قرار دارد.

باغ عفیف آباد در دوران صفویه یکی از باغ های آباد شیراز بوده است. در واپسین روزهای قاجاریه، این باغ به دست خواهرزاده بانی، «عفیفه خانم» همسر فرمان‌فرما رسید و چون بهسازی های گسترده ای در آن پدید آورد، پس از آن باغ گلشن به باغ عفیف‌آباد مشهور شد.

پس از انقلاب اسلامی، به کوشش سازمان عقیدتی سیاسی و همکاری ارتش جهموری اسلامی، این باغ به موزه نظامی تبدیل شد. از سلاح های عتیقه موجود در این موزه می توان از تفنگ های فتحعلی شاه، ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه قاجار، رضاخان، محمدرضا پهلوی و همچنین تفنگ های رزمندگان و دلاوران نهضت جنگ مانند تپانچه دکتر حشمت و مسلسل رئیس علی دلواری نام برد. سقف چوبی و هندسی تالار، دارای نقاشی های گل و بوته، شکار و مجالس بزم و رزم است.

اکنون از این عمارت به عنوان موزه نظامی ارتش و موزه عبرت استفاده می شود.

باغ دلگشا

باغ دلگشا در نزدیکی آرامگاه سعدی و در غرب خیابان بوستان جای گرفته است. نزدیک بودن این باغ به کوه قلعه بندر، باعث شده که برخی از پژوهشگران، پیشینه این باغ را به دوران کهن نسبت دهند. این باغ با گستردگی ۵/۷ هکتار از زیباترین گردشگاه‌های شیراز به شمار می رود.

در سال ۱۲۳۶ هجری قمری، شاهزاده رضا قلی میرزا حاکم فارس این باغ را از مالکش خریداری و پس از بهسازی، کاخی با شکوه در آن ساخت. وی نام این کاخ را «فین» یا «کلاه فرنگی» گذاشت.

پس از او میرزا علی اکبرخان قوام‌الملک و فرزندش میرزا فتحعلی خان صاحب دیوان حمامی در سمت شرق باغ ساخت و پانصد اصله درخت نارنج، چند اصله خرمای شاهانی جهرمی و انواع گل های زینتی در آن کاشت.

سایر دیدنی ها

باغ نظر (موزه پارس)، باغ جهان نما، خانه زینت‌الملک، نارنجستان قوام، سرای مشیر، تکیه هفت تنان (موزه سنگ)، تکیه چهل تنان، گهواره دید (گهواره دیو)، موزه تاریخ طبیعی و تکنولوژی، موزه هنر (خانه فروغ‌الملک)، موزه آواها و نواها (خانه منطقی‌نژاد)، موزه خاتم (خانه سعادت)، موزه لباس‌های سنتی و آیینی(خانه صالحی)، گنجینه تاریخ فارس، چاه مرتاض علی، آستان سید علاءالدین حسین(ع)، آرامگاه علی بن حمزه(ع)، آرامگاه بی بی دختران، مسجد نو (مسجد شهدا)، مسجد نصیرالملک، مسجد مشیرالملک و بهشت گمشده تعدادی از جاذبه های استان فارس هستند.

چگونه برویم؟

اگر می خواهید با تور بروید…

آژانس های مسافرتی از تهران به مقصد شیراز تورهای زمینی و هوایی ارائه می دهند. تور هوایی از ۵۳۵ هزار تومان تا ۱ میلیون و ۴۵۰ هزار تومان به فروش می رسد.

تور زمینی با اتوبوس از تهران ۶۹۵ هزار تومان تا ۹۳۰ هزار تومان و با قطار از ۷۳۰ هزار تومان تا ۹۸۰ هزار تومان است.

قیمت تورها نسبت به تعداد روز، نوع وسیله و خدمات متفاوت است.

اگر می خواهید خودتان بروید…

 فاصله تهران تا شیراز ۹۴۰ کیلومتر است که اگر بخواهید با ماشین خود بروید، می توانید شهرهای دیگر را در مسیر خود ببینید.

از شهرهای زیادی به فرودگاه شیراز پرواز انجام می شود که بلیت تهران – شیراز بین ۶۶ هزار و ۵۰۰ تا ۲۴۴ هزار و ۸۰۰ تومان است.

مسیر ریلی شیراز فقط با شهرهای مشهد و تهران در ارتباط است که قیمت بلیت تهران ۵۳ هزار و ۸۰۰ تومان تا ۷۹ هزار تومان است.

اگر تصمیم دارید با اتوبوس به شیراز بروید، بلیت اتوبوس تهران – شیراز بین ۳۳ هزار و ۵۰۰ تومان تا ۵۷ هزار تومان به فروش می رسد.

کجا بمانیم؟

شیراز همانطور که وسعت زیادی دارد، تعداد محل های اقامتش هم زیاد است که برای هر شب قیمتی از حدود ۵۴ هزار تومان تا ۶۵ هزار تومان دارد.

چه بخوریم؟

شکر پلو، آش انار، قورمه به، دوپیازه، یخنی نخود، رب پلو، کلم پلو، بادام سوخته، یخنی عدس کلم، شکر پنیر، شامی، کوفته هلو، کوفته سبزی، خورشت سبزی، حلوای کاسه، حلیم بادمجان، حاجی بادام، قورمه، دوای آرد و روغن، دمپخت، آش سبزی، آش ماست، آش دوغ، آب پیازک، پاچه پلو، قنبرپلو و رنگینک غذاهای محلی شیراز هستند که می توانید از آنها بچشید.

سوغات

عرقیات گیاهی مانند بیدمشک، نسترن، عرقیات دو آتشه شیراز، تارونه، بهار نارنج، نعنا چهل گیاه، کاسنی، آبلیمو، صنایع دستی از قبیل خاتم کاری، نقره کاری، سفال سازی، منبت کاری و قالی بافی، گلاب میمند، کلوچه و مسقطی شیراز، لیمو ترش جهرم، خرمای جهرم، نان شیرین فسا، حلوای ارده و نان کنجدی، حلوای مسقطی لار، حاج بادام و نان کماج نی ریز، پرتقال داراب، گیوه آباده و رب انار ارسنجان از مهمترین سوغاتی های شیراز است.