مبحث 95 طرح صالحین: «چرا غیبت می کنیم؟»

بخشهای از صبحت رهبرمعظم انقلاب درباره غیبت در جمع جوانان خراسان شمالی
امروزه به وفور می‌بینیم که فرد یا افرادی در خانه،‌ خیابان یا محل کار پشت سر دیگری حرف می‌زنند، بد دیگران را می‌گویند، نزد رییس اداره می‌روند و از همکار خود شکایت می‌کنند، بدی او را می‌گویند، نواقص کار و معایبش را بیان می‌کنند، پشت سر او ادایش را در می‌آورند یا صدایش را تقلید می‌کنند.
به وفور می‌بینیم اقوام مختلف و مردمان دیگر شهر‌ها را به صفتی ناپسند منتسب کرده و برای یکدیگر تعریف می‌کنند و پیامک می‌فرستند.
حال این سؤال مطرح است که آیا هر حرفی غیبت است، آیا غیبت تنها به حرف است یا اشاره و ادا درآوردن، پیامک فرستادن و جک گفتن هم مصداق غیبت است؟
مفهوم غیبت
غیبت آن است که برادر [دینى] خود را بدانچه او را ناخوش آید یاد کنى، پس اگر آن چیز در او باشد، غیبت و اگر نباشد بهتان نامیده مى شود؛ خواه این [بدگویى] با قول باشد یا فعل و خواه با اشاره باشد یا کنایه و خواه در امور دینى باشد یا دنیوى و خواه در لباسش باشد یا خانه.
از این‌رو، هرگاه کسی در غیاب دیگری سخنی نسبت به او بگوید که عرفاً و در نزد مردم نقص و عیب به حساب می آید و قصد وی از این کار سرزنش و یا برملا کردن نقص او باشد، مرتکب غیبت شده است.
رسول گرامی اسلام خطاب به ابوذر می‌گوید: اى ابوذر! از غیبت بپرهیز، که غیبت بدتر از زناست ... ابوذر گوید: عرض کردم: اى پیامبر خدا! غیبت چیست؟ فرمود: غیبت این است که از برادرت چیزى بگویى که خوش ندارد. عرض کردم: اى پیامبر خدا! اگر آنچه درباره او گفته مى‏شود در او باشد چه؟ فرمود: بدان که اگر آنچه در او هست بگویى غیبتش کرده‏اى و اگر آنچه در او نیست بگویى، به او بهتان زده‏اى
غیبت کردن تنها با لفظ شکل نمی گیرد، بلکه در بسیاری از موارد غیبت کردن با حرکات اعضا هم مصداق می یابد، عایشه می گوید: زنی نزد ما آمد. چون روی خود برگرداند با دست اشاره کردم که کوتاه قد است. رسول خدا(ص) فرمودند: غیبت این زن را کردی.
همچنین، امام کاظم(ع) می‌فرماید: هر کس پشت سر دیگرى چیزى بگوید که در او هست و مردم هم آن را مى‏دانند غیبتش نکرده‏است، اما اگر کسى پشت سرش چیزى را بگوید که در او هست ولى مردم نمى‏دانند، غیبتش کرده‏است.
غیبت؛ گناه کبیره
غیبت را جزو گناهان کبیره و بسیار بسیار مذموم و ناپسند دانسته‌اند.
حضرت علی(ع) می‌فرماید:«منفورترین خلایق نزد خدای متعال غیبت کننده است و غیبت یک ویژگی حیوانی و زشت و ناپسند است».
برخی غیبت را از قتل نیز ناپسند‌تر دانسته‌اند زیرا در قتل، جان فرد گرفته می‌شود اما در غیبت آبرو و حیثیت فرد از بین می‌رود.
پیامبر خدا(ص)‌ می‌فرماید:«غیبت‏ کردن بدتر از زنا است
عرض شد: چگونه؟ فرمود:
مرد زنا مىیکند و سپس توبه مى‏نماید و خدا توبه‏اش را مى‏پذیرد. امّا غیبت کننده آمرزیده نمى‏شود، تا زمانى که غیبت شونده او را ببخشد».
از امام صادق(ع) روایت شده که ایشان غیبت را همچون کفر و شرک دانسته و فرموده‌اند«غیبت کفر به خدا است و کسی که به آن گوش دهد یا به آن رضایت داشته باشد مشرک خواهد بود».
زمینه‌های انجام غیبت
پرسش دیگر درباره غیبت این است که چه عواملی سبب می‌شود تا به غیبت دیگران بپردازیم؟
علمای علم اخلاق زمینه‌های مختلفی برای انجام غیبت برشمرده‌اند. حسد، کینه، سوء ظن، ثروت‌اندوزی، منافع شخصی، حزبی، اجتماعی و سیاسی، خودکم‌بینی و خود بزرگ بینی برخی از عوامل و زمینه‌های انجام غیبت و بدگویی کردن از دیگران است.