مبحث 95 طرح صالحین: «چرا غیبت می کنیم؟»

لا یغتب بعضکم بعضا ایحب احدکم ان یأکل لحم اخیه میتا فکر هتموه؛

و بعضى از شما غیبت بعضى نکند آیا کسى از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده‏اش را بخورد؟ از آن کراهت دارید. 

این آیه نشان مى‏دهد که غیبت کننده به برادر مؤمن خود آسیبى مى‏زند که او از آن غافل است. در حالى که خوردن معمولا عملى است که با التذاذ توأم است غیبت کردن کارى نفرت‏انگیز است. غیبت اگر چه به انگیزه التذاذ صورت مى‏گیرد، ولى با آگاه شدن از واقعیت آن نه تنها لذت بخش نیست که بسیار ناخوشایند است. این ناخوشایندى را همگان درک مى‏کنند، همان گونه که همه ناخوشایندى خوردن گوشت برادر مرده خویش را درک مى‏کنند. 

اثر دوم غیبت اثرى اجتماعى است کسانى که شنونده غیبت هستند همواره این احتمال را مى‏دهند که غیبت کننده در غیاب آنان نیز از عیوبشان سخن گوید. در نتیجه رابطه آنان با غیبت کننده تضعیف مى‏شود. در صورتى که غیبت زیاد صورت گیرد محیط اجتماع امنیت خود را از دست مى‏دهد و آبروى انسان‏ها در خطر مى‏افتد. 

بسیارى از اهداف دین از طریق ایجاد پیوند و الفت اجتماعى قابل دسترسى است و شارع احکامى را وضع کرده است تا مردم از طریق تعاون و مشارکت در هدف و مسیر به آن اهداف دست یابند. این تعاون و همکارى نیازمند خوش‏بینى متقابل مردم است. غیبت از جمله گناهانى است که محیط را براى ایجاد همدلى نامناسب مى‏کند و رسیدن به اهداف اجتماعى را دشوار مى‏سازد. در صورتى که غیبت کننده از زشتى‏هاى اخلاقى دیگران یاد کند، در واقع آنها را رواج مى‏دهد، قبح آنها را از دل‏ها مى‏ریزد و محیط را از نظر اخلاقى آلوده مى‏کند. 

امام صادق(ع) فرمودند: 

من قال فى مؤمن ما رأته عیناه و سمعته اذناه فهو من الذین قال اللَّه عزوجل: ان الذین یحبون ان تشیع الفاحشة فى الذین آمنوا لهم عذاب الیم؛

کسى که درباره مؤمنى آن چه به چشم دیده و به گوش شنیده بگوید، از جمله کسانى است که خداوند فرمود: کسانى که دوست دارند که زشتکارى در میان آنان که ایمان آورده‏اند، شیوع پیدا کند، براى آنان عذابى پردرد خواهد بود. 

سومین اثر غیبت در رابطه انسان با خداست. کسى که غیبت مى‏کند از فرمان خدا سرپیچى کرده است و کیفر الهى در انتظار اوست و آخرتى ناخوشایند خواهد داشت؛ زیرا نیکى‏هاى او همه به آتش این عمل مى‏سوزد. 

امام صادق(ع) فرمودند: 

الغیبة حرام على کل مسلم و انهالتأکل الحسنات کما تأکل النار الحطب؛

غیبت بر هر مسلمانى حرام است و هر آینه نیکى‏ها را مى‏سوزاند چنان که آتش هیزم را مى‏سوزاند. 

دشوارى کار غیبت کننده از آن روست که جبران گناهش وابسته به رضایت کسانى است که غیبت آنها را کرده است. 

پیامبر اکرم(ص) فرمودند: 

من اغتاب مسلما او مسلمة لم یقبل اللَّه صلاته و لا صیامه اربعین یوما و لیلة الا ان یغفر به صاحبه؛

کسى که غیبت زن و مرد مسلمانى را کند خداوند نماز و روزه او را تا چهل روز و شب نمى‏پذیرد، مگر آن که برادرش او را ببخشاید. 

اگر غیبت کننده موفق به توبه شود و غیبت شونده از حق خود بگذرد، خداوند او را خواهد بخشید؛ ولى گناه غیبت چنان بزرگ است که خداوند به حضرت موسى (ع) وحى فرمود که اگر غیبت کننده توبه کند آخرین کسى است که به بهشت وارد مى‏شود و اگر توبه نکند اولین کس خواهد بود که به آتش در مى‏آید.