مبحث 95 طرح صالحین: «چرا غیبت می کنیم؟»

●موارد مشتبه با موارد جواز غیبت
گاه انسان به اشتباه، غیبت كردن خود را از موارد جواز غیبت می‏ پندارد، در حالی كه این گونه نبوده، رفتار او حرام است كه از آن جمله می‏توان به موارد ذیل اشاره كرد:
۱. رضایت كسی كه درباره او غیبت می‏شود: رضایت یا عدم رضایت انسان از این كه عیوب او گفته شود، هیچ نقشی در اصل غیبت نداشته، حرمت و گناه غیبت را برطرف نمی‏كند. راضی بودن كسی كه از او غیبت می‏شود، موجب جواز غیبت نمی‏شود.
باید توجه داشت كه رضایت انسان در بازگو شدن عیوبش، با تجاهر به گناه متفاوت است؛ زیرا ممكن است آن شخص با غیبت كننده رابطه شخصی یا حتی عاطفی داشته باشد؛ ولی حاضر نباشد آن عمل را پیش هر كسی انجام دهد كه در این صورت در انجام گناه بی باك نیست؛ پس تعریف متجاهر به فسق، شامل او نمی‏شود و غیبت از اوحرام است.
۲. آگاهی قبلی شنونده غیبت از عیب كسی كه از او غیبت شده: اگر غیبت كننده، عیب و نقص فردی را نزد كسی كه از آن آگاه است بیان كند، این رفتار، غیبت به شمار رفته، حرام است.
آگاهی شنونده غیبت از عیب كسی كه از او غیبت می‏شود، موجب جواز غیبت او نیست؛ زیرا مقصود از دانستن و آشكار بودنی كه حرمت غیبت را برطرف می‏كند، دانستن شخصی نیست؛ بلكه منظور، معروف بودن و اشتهار عرفی است؛ به این معنا كه اگر كسی عیب و نقصی داشته و این عیب نزد همگان معروف باشد، آن گاه بیان عیب او غیبت به شمار نمی‏رود؛ زیرا عیب او شهرت عرفی دارد؛ البته منظور از شهرت عرفی این نیست كه همه مردم بدون استثناء از عیب او آگاه باشند؛ بنابراین، غیبت فقط در مورد نقصی كه معروف است اشكال ندارد؛ به شرط این كه شنونده، آن نقص را بداند؛ ولی اگر نداند، این هم حرام خواهد بود.