مس حاشیه یا جلد قرآن بی اشکال است؟

مسّ نمودن خطّ قرآن؛ یعنى رساندن جایى از بدن به خطّ قرآن براى کسى که وضو ندارد، حرام است. ولى اگر قرآن را به زبان فارسى یا به زبان دیگر ترجمه کنند مسّ آن اشکال ندارد.

همچنین در خصوص کسی که وضو ندارد، حرام است اسم خداوند متعال را به هر زبانى که نوشته شده باشد مسّ نماید. نیز بنابر احتیاط واجب مسّ اسم مبارک پیغمبر (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) و امامان (علیهم السلام) و حضرت زهرا (علیها السلام)‏.

ولی مس حاشیه یا جلد قرآن بی اشکال است و تنها برای جنب کراهت دارد. اما اگر شخصی سهواً بدون وضوء به قرآن یا اسامی متبرکه دست زد، اشکالی ندارد.

ما در ادامه این نوشتار به طرح چند پرسش و پاسخ در این زمینه می پردازیم:

ملاک در اینگونه امور عرف جامعه است، پس اگر در عرف، این کار هتک آیه قرآنی یا نام خدا باشد، از این کار خودداری شود. برخی از مراجع نیز در این‌باره ملاک حرام و حلال بودن را در قصد و نیت افراد دانسته و بیان می‌دارند چنانچه قصد بی احترامی نباشد اشکال ندارد.

به هر حال سزاوار است حرمت قرآن هرچه بیشتر نگاه‌ داشته شود.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

اگر به‌گونه‌اى است که بى‌احترامى در نظر عرف محسوب نمى‌شود مانع ندارد و گرنه باید مراعات شود.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

چنانچه قصد بی احترامی نباشد اشکال ندارد.

حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

اگر این کار هتک آیه قرآنی یا نام خدا باشد، از این کار خود داری شود.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

قرار دادن آیات و یا اسماء متبرکه در مکان‌هایی که موجب هتک حرمت باشد جائز نیست.

جواب: اگر در پوشش باشد كه با بدن بدون وضو، تماس نداشته باشد همراه بودن آن در فرض سۆال حرام نیست. (ر.ك، تحریر الوسیله، ج1، ص32)

جواب: در صورتی كه نام خداوند متعال و حروف آن معلوم نباشد اشكال ندارد. (ر.ك، تحریر الوسیله، ج1، ص32)

جواب: رعایت احترام قرآن مجید لازم است و از هر كاری كه در عرف توهین محسوب شود باید اجتناب نمود بنابراین سعی كنید كه قرآن بر روی سایر كتب قرار گیرد تا در نظر عرف توهین به حساب نیاید امّا حمل آن در ساك دستی و امثال آن مانعی ندارد.

1. در مورد شرط بودن وضو و طهارت در سجده سهو، نظرات مراجع تقلید مختلف است:

بعضی از مراجع، وضو را لازم می دانند.[1]

بعضی از مراجع، بنابر احتیاط، آن را واجب می دانند.[2]

و بعضی از مراجع، آن را واجب نمی دانند.[3]

 2. در سجده های واجب قرآن؛ لازم نیست سایر شرایط معتبر در سجده ی نماز مراعات شود[4]، مثلا لازم نیست که رو به  قبله باشند یا طهارت و وضو داشته باشند.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

در سجده واجب قرآن باید پیشانى به قصد سجده بر چیزى که سجده بر آن صحیح است گذاشته شود ولى سایر شرایط سجده که در نماز معتبر مى‌باشد، لازم نیست مراعات شود ولی در سجده سهو طهارت بدن و لباس لازم است.

حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

واجب نیست.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

سجده سهو باید رو به قبله و با حالت وضو و طهارت باشد و پیشانى را نیز بر چیزى گذارد که سجده نماز بر آن جایز است.

حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

همه اموری که در سجده نماز، واجب است مثل طهارت، ستر، استقبال قبله و... در سجده سهو هم لازم است.

جواب: به نظر بسیاری از فقها در مورد سۆال بنابر احتیاط واجب باید سجده نماید البته لازم نیست سجده را در وسط خیابان انجام دهد بلكه در محلی كه مناسب است سجده را بجا می آورد. البته بعضی از فقها می فرمایند اگر از نوار آیه سجده شنیده شود سجده واجب نمی باشد. مطابق نظر مرجع تقلید خود عمل نمایید. (ر.ك، تحریر الوسیله ج1، ص177 م4)

جواب: پس از شنیدن آیه سجده باید به سجده رفت و هر ذكری بگوئید مانعی ندارد ولی ذكری كه بهتر است بگوید: لا اله الا الله حقاً حقاً لا اله الا الله ایمانأ و تصدیقاً لا اله الا الله عبودیهً و رّقاً سجدتُ لك یا ربّ تعبدأ ورقاً لا مستنكفاً و لا مستكبراً بل انا عبدٌ ذلیلٌ ضعیفٌ خائفٌ مستجیرٌ. پس از خواندن آیه سجده باید قرائت قرآن را قطع نمود و سجده را انجام داد و سپس به قرائت ادامه داد. (توضیح المسائل حضرت امام(ره)، م1099)

استفتائی از آیة الله خامنه ای دام ظله:

ج1) شیوه‌ى خاصى ندارد، همین مقدار كه موجب هتك حرمت نباشد، كافى است.

ج2) واجب نیست.

ج3) مسّ آن بدون وضو اشكال ندارد.

پی نوشت ها:

[1]. آیات عظام صافی و مکارم شیرازی، خامنه ای.

 [2]. گلپایگانى، بهجت؛ المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‌ 1، ص 186.

 [3]. آیات عظام خوئى، خمینی، تبریزى، سیستانى، نورى؛ همان.

 [4]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص 595، مسأله 1097.