آیا مرد می تواند زن را به زور وادار به بخشش مهریه كند؟
جمعه 22 اسفند 1393 11:48 AM
شرح این پرسش: مهریه زنی عبارت است از یک باب منزل مسکونی که در آینده خریداری شود. حال زوجه قبل از خرید خانه مهریه خود را به اجرا گذاشته است. آیا قرار دادن این مهریه صحیح است؟ در هر حال این مهریه چگونه باید به زوجه پرداخت شود؟
عقد ازدواج با قرار دادن چنین مهریهای صحیح است، نهایتاً اگر برای منزل مذکور مشخصه‌ای تعیین نشده و مبهم باشد، تبدیل به مهرالمثل می‌شود. و در صورت تعیین زمان برای تحویل آن در آینده، برخی از مراجع (آیة الله مکارم شیرازی دام ظله) می‌گویند زن الآن نمی‌تواند آن را مطالبه کند.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
اگر ارزش آن را مشخص نکرده‌اند و یا توصیف اوصاف آن خانه نشده، منتقل به مهرالمثل ـ در صورت همبستر شدن ـ مى‌شود.
چنانچه مشخصات منزل و قیمت آن معلوم باشد مهریه صحیح است و زن الآن نمی‌تواند مطالبه کند.
مهریه ارزش خانه‌ای است که مورد نظر است.
چنانچه مهریه، منزل مسکونی به صورت کلی و در ذمه زوج باشد و برای تأدیه آن، زمان معین نشده باشد، زوجه می تواند آن را مطالبه کند و بر زوج لازم است آن را تهیه و در اختیار زوجه بگذارد.
اگرچه تعیین مقدار مهریه خانم‌ها بر اساس قوانین و احکام دین اسلام، بر عهده حکومت قرار داده نشده، و حکومت حق ندارد برای مهریه سقف خاصی را مشخص کند، اما اگر در جامعه‌ای مهریه ابزاری شده باشد در دست عده‌ای، برای سودجویی و برهم زدن اساس خانواده و توازن اجتماعی، حکومت می‌تواند براساس مصالح جامعه، به دفاتر رسمی ازدواج اعلام کند که مهریه های بسیار سنگین را، به دلیل مشکلاتی؛ نظیر طولانی شدن دادرسی، پر شدن زندان‌ها و ...، ثبت نکنند. با توجه به این مسئله قوه قضائیه نیز به دعاوی مرتبط رسیدگی نخواهد کرد.
البته، اگر زن و شوهری بر مهریه سنگینی توافق کنند و بدون مراجعه به محاکم قضایی، با رضایت کامل شوهر آن‌را پرداخت کند، حکومت حتی اگر حق محدود سازی را داشته باشد، در عمل نمی‌تواند چنین محدودیتی را به اجرا گذارد.
ابتدا باید توجه داشت که چنین نیتی اخلاقاً صحیح نبوده و فردی که نیت عدم پرداخت مهریه را در ذهن خود می پروراند در روایات مانند سارق اعلام شده است (کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 5، ص 383« عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ أَمْهَرَ مَهْراً ثُمَّ لَا یَنْوِی قَضَاءَهُ کَانَ بِمَنْزِلَةِ السَّارِق»)، اما با این وجود این ازدواج صحیح است و باید تمام مهریه پرداخت شود. اما برخی از فقها (آیة الله مکارم شیرازی دام ظله) درباره‌ی مهریه‌های فوق العاده سنگین می‌گویند، اگر به شکلی باشد که نشانه سفاهت مرد بوده یا قرینه بر عدم قصد جدی وی نسبت به پرداخت آن باشد، آن مهریه باطل است و تبدیل به مهرالمثل می‌شود. یعنی مهریه زن، معادل مهریه زنی مشابه او در آن منطقه و با همان شرایط خواهد بود.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
صرف مورد مذکور موجب بطلان عقد نیست.
مهریه‌های فوق العاده سنگین که نشان از سفاهت زوج می‌دهد، یا قرینه بر عدم قصد جدی نسبت به آن است باطل است و تبدیل به مهر المثل می‌شود، ولی اصل عقد در هر حال صحیح است.
عقد صحیح است و باید تمام آن را پرداخت کنید.
عقد صحیح است و مهریه مذکور بر عهده مرد است.
جواب: هر كس ضامن پرداخت مهریه عیال خود است و اگر واقعاً نداشته باشد فعلاً تكلیفی ندارد, هر وقت قدرت پیدا كرد باید بپردازد. (ر.ك جامع المسائل آیة الله فاضل لنکرانی ره، ج1، ص327)
جواب: زوج پس از عقد ازدواج نسبت به پرداخت مهریه مدیون است و باید بپردازد لكن شرط صحت طلاق پرداخت مهریه نیست و پرداخت یا عدم پرداخت مهریه اثری در نوع طلاق ندارد. (ر.ك جامع المسائل آیة الله فاضل لنکرانی ره، ج2، ص460)
جواب: طبق نظر بعضی از مراجع معظم تقلید پول نقد مهریه باید با محاسبه تورم پرداخت شود و به نظر برخی دیگر همان مقدار كافی است به هر حال مصالحه نسبت به آن با همسر مطابق احتیاط است. (ر.ك استتفائات امام (ره)، ج3، ص181)
سوال: آیا مهریه بر زن حلال است؟ و آیا مرد می تواند زن را به زور وادار به بخشش مهریه كند؟ و آیا صحیح است كه اگر زن مهر خود را نبخشد حقّ هیچ نفقه ای را ندارد؟
جواب: مهریه بر زن حلال است و هر وقت بخواهد می تواند از شوهر طلب نماید و شوهر حق ندارد زن را وادار به بخشش مهریه اش بنماید و اگر شوهر به اجبار و بدون رضایت قلبی از زن مدركی دال بر بخشش مهریه بگیرد اثری بر آن مترتب نیست و زن حق نفقه و كسوه را به نحو معمول دارد كه اگر شوهر نپردازد ضامن است و با درخواست زن موظف به پرداخت می باشد. (ر.ك استفتائات آیة الله تبریزی ره، ص366 و 367)
