مستحبات و مکروهات غذا خوردن !!

اگر کسی بدون توجه غذایی را بخورد و بعد از صرف غذا، متوجه شود که غذا، غذای حرام بوده است، مثلاً گوشت موجود در غذا حلال نبوده، تکلیفی به عهده او نیست. و بر اساس حدیث رفع که از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) نقل گردیده است، خطای او قابل بخشش بوده و مواخذه نمی شود.

اما بر اساس روایات متعددی که از اهل بیت (علیهم السلام) نقل گردیده، این قبیل اعمال هرچند به خطا و اشتباه باشد، در وجود و زندگی انسان اثرات خو د را می گذارد و توفیقاتی را از انسان سلب می نماید.

پس انسان باید دقت کند که غذای او حلال باشد و با این دقت و مراقبت، حرکت خود را در مسیر رضایت حق تعالی سرعت بخشد.

جواب: آب جو كه در عربی به آن فقاع گفته می‌شود حرام است. (استفتاثات امام (ره)، ج 2، ص 510)

اگر کسی بداند که این گوشت حرام است و این غذا حرام است، یعنی هم غذا را می شناسد (موضوع) و هم حکم آن را که حرمت است می داند، با این حال آن را بخورد، خطا و عصیان نموده و این عملش تمرد و نافرمانی از دستورات الهی محسوب شده و مستحق عقوبت و مجازات خاص آن می باشد. و این گناه اثرات بدی در زندگی انسان می گذارد.

امام صادق (علیه السلام) در خصوص اثرات سوء دنیایی گناه می فرماید: اثر گناه این است که انسان را از عبادت محروم می کند. گاهی انسان در روز به گناهی مبتلا می شود و بر اثر آن از شب زنده داری و نماز شب محروم می شود. (جوادی آملی، عبدالله، مراحل اخلاق در قرآن، ص 153) مگر اینکه توبه نموده و گذشته خود را اصلاح نماید. (مائده، 39)

اما در صورتی که ندانسته چنین غذایی را خورده باشد از دو حال بیرون نیست:

1ـ جاهل به موضوع بوده اما حکم آن را می دانسته است. یعنی می دانسته که مثلاً خوردن گوشت خوک حرام است اما نمی دانسته که این غذا از گوشت خوک تهیه شده و بعد از خوردن متوجه شده است.

2ـ جاهل به حکم بوده اما از موضوع آگاهی داشته است، یعنی نمی دانسته که مثلاً خوردن گوشت خوک حرام است اما می داند غذای موجود از گوشت خوک تهیه شده است.

در هر صورت اگر می توانسته است تحقیق کند و دقت نماید و به حقیقت مطلب پی ببرد. اما این کار را نکرده است که در این صورت او گناهکار محسوب شده و عملش یک عمل حرام است.

اما اگر امکان تحقیق و تفحص در خصوص غذای مذکور برایش فراهم نبوده یا توانایی و امکانات یادگیری حکم مسئله را نداشته است، در این صورت، مقصر نبوده و گناهکار محسوب نمی شود. و عمل او موجب مواخذه و عذاب نیست. چون بر اساس حدیث رفع، که از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) نقل گردیده، تکلیف و بالتبع عذاب از او رفع می گردد. (بحارالانوار، ج 5، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: از امت من، خطا و فراموشی و آنچه بدان مجبور شوند برداشته شده است) و تکلیفی به عهده او نیست به جز طهارت دست و دهان و ظروف غذا.

البته این غذای حرام آثار وضعی و طبیعی خود را قطعا در جسم و روح انسان خواهد داشت. علمای اخلاق به اثرات وضعی این نوع غذاها اشاره نموده اند و معتقدند که هرچند مجازاتی برای انسان در نظر گرفته نمی شود، اما توفیقاتی از انسان سلب می گردد و اثرات سوء معنوی دارد که قابل اغماض و چشم پوشی نیست. به همین دلیل در روایات متعدد تأکید شده که انسان مراقب غذا و خوراک خود باشد.

در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ظرف شیری را برای آن حضرت آوردند ولی ایشان تا از حلال بودن آن شیر اطمینان پیدا نکرد، ننوشید. و فرمود: پیامبران پیش از من، دستور داشتند که جز خوراک حلال و پاکیزه نخوردند و جز کار شایسته نکنند. (الدر المنثور، ج 6، ص 102؛ میزان الحکمة، ج 3، ص 128 (محمدی ری شهری)

در روایات اهل بیت (علیهم السلام) در خصوص اثرات وضعی غذا حتی در وجود کودکان هشدار داده شده است. (بحارالانوار، ج 3، (امام علی (علیه السلام): کودکان خود را از شیر زنان بدکاره و دیوانه دور نگه دارید، زیرا شیر تاثیر می گذارد)

بنابراین لازم است همواره انسان دقت کند که غذای او، حلال باشد چرا که این غذا و اثرات وضعی آن در سرنوشت معنوی او و حرکت در مسیر رضایت الهی تأثیر گذاشته و خدشه ایجاد می نماید. زیرا حوادث عالم در کیفیت اخلاق و اعمال انسان موثر است، کما اینکه کیفیت اخلاق و اعمال فرد یا جامعه هم در حوادث عالم موثر است. ( جوادی آملی، عبدالله، مبادی اخلاق در قرآن، ص 108)

جواب: اگر درخت میوه در سر راه رهگذر قرار داشته باشد می‌تواند در حال عبور از خیابان، از میوه آن درخت برای خوردن در همان جا استفاده كند. به شرط آنكه از حد سیری و احتیاج تجاوز نكند. (استفتاثات امام (ره)، ج 2، ص 510)

جواب: چند چیز در غذا خوردن مكروه است: 1ـ در حال سیری غذا خوردن  2- پرخوردن  3- نگاه كردن به صورت دیگران در موقع غذا خوردن  4ـ خوردن غذای داغ   5ـ بعد گذاشتن نان در سفره منتظر چیز دیگر شدن  6ـ پاره كردن نان با كارد

7- گذاشتن نان زیر ظرف غذا   8- پاك كردن گوشتی كه بر استخوان چسبیده به طوری كه چیزی در آن نماند  9- پوست كندن میوه  10- دور انداختن میوه پیش از آنكه آن را بخورید. ( توضیح المسائل امام (ره)، ص 2637)

جواب: باد كردن كشمش و جوش آمدن آن در غذا موجب حرمت آن نیست. (استفتاثات امام (ره)، ج 2، ص510)

برخی از مستحبات و مکروهات غذا خوردن:

مستحبات غذا خوردن‏:

1- انسان باید دست ها را از قبل از غذا و پس از آن بشوید.

2- در اول غذا «بِسْمِ اللَّهِ» و در پایان، «الْحَمْدُلِلَّهِ» بگوید.

3- با دست راست غذا بخورد.

4- لقمه را کوچک بردارد.

5- غذا را خوب بجود.

6- میوه را پیش از خوردن، بشوید.

7- اگر چند نفر سر سفره نشسته‏اند، هر کسی از غذای جلوی خودش بخورد.

8- میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن کند و بعد از همه دست‏بکشد.

مکروهات غذا خوردن:

1- در حال سیری غذا خوردن؛

2- پرخوری (زیاد غذا خوردن)؛

3- نگاه کردن به دیگران هنگام غذا خوردن؛

4- خوردن غذای داغ؛

5- دمیدن به غذا؛

6- بریدن نان با کارد؛

7- گذاشتن نان زیر ظرف غذا؛

8- دور انداختن میوه، پیش از آنکه کاملًا خورده شود.