غار چهل خانه

غار چهل خانه یکی از غارهای استان بوشهر و از جمله جاذبه‌های گردشگری این استان است که در روستای زیراه در 7 کیلومتری شهر سعدآباد شهرستان دشتستان و 27 کیلومتری جاده برازجان به بندر گناوه قرار دارد.

غار چهل خانه مجموعه‌ای از تعداد زیادی اتاق (دخمه) است که در رشته کوهی مشرف به رودخانه شاپور ایجاد شده‌اند. اندازه داخلی اتاق‌ها متفاوت است و این تفاوت به مقاومت جنس سنگ کوه در مقابل عوامل طبیعی فرسایش همچون سیل مربوط می‌باشد. این دخمه‌ها از درون به یکدیگر مرتبط بوده و در هر یک از آن‌ها، طاقچه‌ها و آبراهه‌هایی به وجود آمده است. برخی از اتاق‌ها در اثر گذشت زمان و دخالت عوامل طبیعی از میان رفته‌اند. در حال حاضر تعداد اتاق‌های سالم این غار به 23 عدد می‌رسد. در واقع به دلیل وجود همین اتاق‌های بسیار بوده که این غار به «چهل خانه» معروف گشت.

بیشتر باستان‌شناسان معتقدند که این غار محلی برای دفن اجساد پیروان آیین زرتشت بوده است. زرتشتیان معتقدند عناصر چهارگانه شامل آب، آتش، خاک و باد، مقدس بوده و دفن اجساد در خاک سبب از بین رفتن قداست آن می‌شده است به همین دلیل مردگان خود را در محلی قرار می‌دادند تا گوشت آن خوراک حیوانات شود و سپس استخوان شخص متوفی را جمع‌آوری نموده و در محلی به نام اِستودان (استخوان‌دان) قرار می‌دادند.

از طرفی با توجه به اِشراف غار به رودخانه و قرار گرفتن آن به سمت شرق، برخی از محققان احتمال می‌دهند که این غار یکی از مراکز پیروان میترائیسم در عهد ساسانیان بوده است.