مبحث 87 طرح صالحین: «حریم خصوصی»

حق حریم خصوصی انسانها از دیدگاه اسلام چگونه است؟ از دیدگاه اسلام انسانها در حوزه خصوصی خود تا چه اندازه آزادند و آیا کسی حق دخالت در حریم خصوصی دیگران را ندارد؟

 

خانه، ماشین، وسایل، حریم افراد جزء حریم خصوصی انسان محسوب می‌شود و هر چیزی را که متعلق به شخص است و به او انتساب دارد، حریم خصوصی می دانیم و تا زمانی که انسان مسائل مربوط به خود را در معرض عموم نگذاشته باشد، در حریم خصوصی خود کاملا آزاد است. مگر در مواردی مثل کفریات و افکار انحرافی که بر خلاف شرع و دین باشد اسلام آن را نمی پذیرد که منتشر شود.

 

از نظر اسلام افراد می‌توانند با زبان و رفتار خود الگوی انسانهای دیگر باشند. بهترین الگو همان افعال انسان است. قرآن می فرماید: «انّ لکم فی رسول الله اُسوه حسنه» پیامبر خدا(ص) در افعال، کردار، رفتار، گفتار، اندیشه سرمشق و اسوه‌ای برای جامعه و موجب مصلحت بشریت است. از دیدگاه اسلام انسانها در حریم خصوصی خود آزادند، به شرطی که موارد انحرافی درآن تبدیل به رفتار نشود و در جامعه نیز اشاعه نیابد.

 

یکی از مهمترین نعمت‌هایی که خدا به انسان اعطا نموده، قوه تعقل و تفکر است و اسلام همواره مردم را به خردورزی و اندیشیدن تشویق می‌کند. با توجه به منزلت تعقل و تدبر و توان انسان در انتخاب و تشخیص، آیا درست است همواره افکار و رفتار افراد کنترل شود تا دیگران به خطا نیفتند؟

 

همة جامعه نخبگان نیستند و این فرمایش شما در صورتی است که همه در جامعه نخبه باشند. این نخبگان جامعه هستند که هر حرف و تفکری را نمی‌پذیرند و با اندیشه و تفکر حرکت می‌کنند؛ اما عده ای وجود دارند که با اندیشه حرکت نمی‌کنند، بلکه با هیجان و احساس تصمیم می‌گیرند، ما از انحراف آنها وحشت داریم. حضرت علی(ع) می‌فرماید: «به هر کسی اگر چیزی گفته شد و در مقابل نگفت چرا؟ این فرد از فطرت انسانیت خارج شده است»؛ چون فطرت انسانی این است که وقتی به آن چیزی گفته می‌شود، چرا می‌گوید و اگر بدون آن، فکری را پذیرفت، یعنی فطرت و فطرت انسان هیچ چیزی را بدون چرا و علت نمی‌پذیرد؛ اما در جامعه افرادی هستند که متاسفانه با هر سر و صدایی تصمیم می گیرند و اینکه خداوند می فرماید «اکثرهم لایعقلون»، به معنی این نیست که بیشتر انسانها دیوانه هستند، بلکه مقصود این است که اکثر مردم بدون فکر تصمیم می‌گیرند و آن اقلیت است که برای همیشه وقتی چیزی گفته شود، دنبال چرایی هستند و اندیشه می‌کند تا قانع شوند.

 

گرایش به اسلام، راه تربیت نخبه‌پروری انسانها است. اسلام می‌فرماید: «علم یاد بگیرید». زمانی که جامعه‌ای بی‌سواد باشد، نخبه‌پروری در آن جامعه وجود ندارد. کسانی که سواد ندارند، قهراً تعقل و اندیشه بسیار ضعیفی دارند و با فضاهای زرق و برق سریع گمراه می‌شوند؛ اما کسانی که علم و دانش دارند، تجزیه و تحلیل می کنند، این افراد همیشه در اقلیت هستند.