فضائل پنج تن علیهم السلام در صحاح سته اهل سنت

باب دوم
برترى رسول خدا صلى الله عليه و آله بر ديگران، از نظر فرقه و قبيله و عنوان خانوادگى و حسب و نسب

[صحيح ترمذى 2/ 269] به سند خود، از «مطّلب بن ابى وداعه» روايت كرده است كه در يكى از روزها، «عباس»، عموى پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله حضور مبارك شرفياب شد، مثل اينكه پيش از شرفيابى، سخنى شنيده بود كه موجب توهّمش شده بود. آنگاه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله- كه از انديشه او اطلاع داشت، به محض ورود او براى رفع توهم وى- به فراز منبر تشريف برد و خطاب به حاضران فرمود: من كيستم؟ در پاسخ عرض كردند: شما رسول خداييد، فرمود: من، محمد بن عبد الله بن عبد المطّلبم. و اضافه كرد: به راستى، آنگاه كه خداى تعالى، آفريدگان خويش را به پيوندهاى گوناگون آفريد، مرا در بهترين آفريدگان خويش، قرار داد. و آن فرقه را كه از فرقه‏ هاى ديگر، برتر و والاتر بود، به دو گروه تقسيم كرد و مرا در گروهى كه بهتر از گروه ديگر بود، درآورد. پس از آن، فرقه‏هاى مختلف را به قبيله‏ها و عشيره‏ها، منقسم ساخت، آنگاه مرا در بهترين قبيله‏ها قرار داد. در اين موقع، آنان را به خانواده‏ هائى منتسب فرمود و مرا، در بهترين خانواده‏ها و از والاترين پيوندها، از نظر حسب و نسب قرار داد.

[مستدرك صحيحين 4/ 73] به سند خود، از «عبد الله بن عمر» روايت كرده است كه گفت: هنگامى كه در كنار خانه رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله نشسته بوديم، زنى از آنجا عبور كرد، در اين هنگام يكى از حاضران گفت: اين زن، دختر محمد صلی الله علیه و آله و سلم است! «ابو سفيان» كه در جمع حاضران بود، اظهار داشت: مثل محمّد در ميان بنى هاشم، مثل گل خوشبوئى است كه در ميان كاه روئيده باشد.

آن زن، سخن ناشايست وى را شنيد، و بدون آنكه سخن بگويد، به راه خود ادامه داد و بحضور مبارك رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله شرفياب شد و جريان را بطورى كه شنيده بود، به عرض مبارك تقديم داشت.

رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله از شنيدن آن سخن، خشمناك شد، از خانه بيرون آمد و در حاليكه آثار خشمناكى از چهره مباركش نمايان بود، خطاب به حاضران فرمود:

چه پيش آمده است كه سخنان ناهنجارى از برخى از مردمان، به گوشم می رسد و در ادامه آن، فرمود: به راستى، خداى تبارك و تعالى،آسمانها را بيافريد و بالاترين آسمانها را اختيار كرد و آفريدگانى را كه خود میخواست، در آنجا جاى داد سپس به آفرينش موجودات ديگر پرداخته و از ميان آنها، فرزندان آدم عليه السّلام را برگزيد و از همگى آنها، عرب را برگزيد و از ميان گروه عرب، قبيله «مضر» را انتخاب كرد و از اين قبيله، گروه قريش را برگزيد و از مردم قريش، بنى هاشم را اختيار كرد. ومرا از ميان بنى هاشم، انتخاب فرمود.
پس، من از بنى هاشمم كه برگزيده برگزيدگانند.

اينك، كسى كه مرا دوست میدارد، به خاطر علاقه‏ مندى به من، عرب را هم دوست می دارد و كسى كه مرا دوست نمیدارد، بر اثر كينه‏ ورزى با من، به مردم عرب اظهار علاقه‏مندى نمیكند و كينه آنان را در دل می گيرد.

[ذخائر العقبى ص 10] از «واثلة بن اسقع» روايت كرده است كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: به راستى كه خدا از فرزندان آدم عليه السّلام، حضرت ابراهيم عليه السّلام را برگزيد، و او را خليل خود قرار داد و از فرزندان ابراهيم عليه السّلام، اسماعيل (علیه السلام) را اختيار كرد و از فرزندان اسماعيل (علیه السلام)، «نزار» را برگزيد. و از فرزندان «نزار»، «مضر» را انتخاب كرد و از فرزندان «مضر»، «كنانه» را انتخاب كرد و از فرزندان «كنانه»، قريش را اختيار فرمود و از قريش، بنى هاشم را برگزيد و از بنى هاشم، فرزندان «عبد المطلب» را اختيار نمود و مرا از فرزندان «عبد المطلب»، به سراپرده «اصطفى» درآورد.


مؤلف «ذخائر» می گويد: حديث مزبور را به همين روش و سياق «ابو القاسم حمزة بن يوسف سهمى» روايت كرده است و «مسلم» و «ترمذى» و «ابو حاتم» همين روايت را به اختصار، نقل كرده‏ اند.

[كنز العمال 6/ 108] از پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله روايت كرده است كه آن حضرت در ضمن بيانيه‏ اى فرمود: پيوند من از بهترين پيوندهاست، در عين حال به اين پيوند مباهات نمی كنم و موقعيت من از مردم ديگر، بيشتر است و به اين هم، افتخار و مباهات نمی نمايم.
سپس خطاب به مردم، فرمود: كسى كه نزد ما آيد، پيش او خواهيم آمد.

و كسى كه ما را گرامى بدارد، او را گرامى می داريم. وكسى كه با ما مكاتبه نمايد، با او مكاتبه می نمائيم. و كسى كه از درگذشتگان ما تشييع كند، از مردگان او تشييع خواهيم كرد، و كسى كه قيام كند و حق ما را از مخالفان ما بگيرد، حق او را از مخالفان وى، خواهيم گرفت.

اى مردم! با مردمان، در خور حسب و نسبشان رفتار كنيد و با آنان در خور آئينى كه دارند آميزش نماييد. و در رابطه با مروّت و جوانمرديى كه دارند، آنها را در جاى مناسب خودشان بنشانيد. و با مردمان به مدارا رفتار كنيد تا خدا شما را بيامرزد.

مؤلف «كنز العمال» گويد: اين حديث را «ديلمى» از «جابر بن عبد الله انصارى»، او هم از حضرت رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله، روايت كرده است.


[سيوطى در الدّر المنثور] ذيل آيه تطهير، و به نقل از حكيم «ترمذى» و «طبرانى» و «ابن مردويه» و «ابو نعيم» در كتاب «الدلائل»، از «ابن عباس» نقل كرده است كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: به راستى، خداى تعالى آفريدگان خود را به دو گروه تقسيم كرده است و مرا در گروه شايسته‏ اى از آن دو گروه، قرار داد، چنانكه خود در قرآن به اين دو گروه اشاره كرده است:

أَصْحابِ الْيَمِينِ و أَصْحابُ الشِّمالِ (سوره واقعه، آيه‏هاى 41 و 91) و در اين رابطه، من از اصحاب يمين و از بهترين آنان، هستم.

پس از آن، آن دو گروه را به سه بخش تقسيم كرد و مرا در بخش بهترين آنها قرار داد، چنانكه فرموده است:

فَأَصْحابُ الْمَيْمَنَةِ ما أَصْحابُ الْمَيْمَنَةِ وَ أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ ما أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ (سوره واقعه، آيه 9) و من در جرگه سابقانم و از بهترين آنها، به‏شمار می آيم.


بعد از آن، بخشهاى سه‏ گانه را به لباس عشيره‏ ها آراست و مرا در بهترين قبيله‏ ها قرار داد، چنانكه خود فرموده است:

وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ (سوره حجرات، آيه 13)؛

شما را به شعبه‏ ها و قبيله‏ هاى مختلف درآورديم تا از اين راه، به مقام شناخت خدا برسيد و بدانيد كه خدا، شما را براى شناخت، آفريده است، به راستى كه گرامی ترين شما مردم در پيشگاه پروردگار، پرهيزگارترين شماست.

با توجه به اين آيه شريفه، من كه پيغمبرم، در پيشگاه خداى تعالى، پرهيزگارترين و گرامی ترين شمايم و به اينكه از چنين موقعيتى برخوردارم، مباهات نمی كنم و به خود مغرور نمی گردم.


آنگاه، قبيله‏ ها را به خانواده‏ هائى تقسيم كرد و مرا در بهترين خانواده‏ ها قرار داد، چنانكه فرموده است:

إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً (سوره احزاب، آيه 33)؛

اراده خدا چنان است كه شما خاندان را از هر گونه پليدى، پاكيزه سازد و شما را به نيكوترين روشى، از هر گونه آلودگى، دور گرداند. در اين رابطه، من و اهل بیتم ، از هر گناهى پاك و پاكيزه‏ايم