مبحث هشتاد و پنجم طرح صالحین: "اعتیاد؛ علل و راهکارها"

*عوارض فردی
مرگ و یا آسیب ناشی از تصادفات جاده ای یکی از پی آمدهای جسمی سوء مصرف مواد مخدر است. هم چنین مواد مخدر در معتادان عوارض جسمی ایجاد می کند. فردی که به مواد مخدر معتاد است، ‌اگر مصرف روزانه اش متوقف شود و از 10 تا 12 ساعت تجاوز کند، ‌به عوارض جسمی هم چون: ناراحتی های عصبی، ‌اضطراب، بی قراری، عطسه کردن، ‌ریزش مکرر آب بینی و چشم، ‌استفراغ مکرر، سوء هاضمه، ‌سوء تغذیه، ‌اختلالات گوارشی، اختلالات قلبی و عروقی، اختلالات مغزی، اختلالات تنفسی و ریوی‌، عفونت های خطرناک، تأثیر بر غدد جنسی و ضعف آنها، تأثیر بر هورمون ها و تغییر آن ها، ‌سقط جنین و غیره دچار می شود و در نهایت از بین می رود. علاوه بر این، ‌چون شخص معتاد به دلیل عوارض روحی و جسمی ناشی از مصرف مواد مخدر، ‌مرتب به چرت زدن مکرر و سستی در حین کار و عوارضی مانند: بی دقتی، قطع انگشتان دست‌، بریدگی انگشتان، ‌اشتباهات مالی، ‌سقوط از ارتفاع، تصادفات رانندگی، برق گرفتگی، ‌شکستگی استخوان و نظایر آن ها دچار می شود، لذا اغلب کارفرمایان و مدیران از ادامه کار چنین افرادی که به آن ها ضرر می رسانند جلوگیری و امتناع می کنند. از عوارض دیگر شغلی فرد معتاد می توان به: غیبت از کار، ‌تأخیر در کار، عدم قبول اضافه کاری، عدم دقت در کار، عدم تمرکز روی کارهای فکری، سستی و تنبلی اشاره کرد که باعث اخراج او از کار می شود. از طرفی، ‌یکی از عوامل عمده اعتیاد، اتکای روانی معتاد به مواد مخدر است. چون مواد مخدر برای ناراحتی های روانی به صورت مسکنی موقت عمل می کند و موجب کشش فرد به طرف مصرف مداوم مواد مخدر می شود، ‌لذا اصل «اتکای روانی، مقدم بر اعتیاد جسمی» مصداق پیدا می کند. به همین خاطر اگر افراد به طور صحیح پرورش پیدا کنند، ‌سعی نمی کنند محرومیت های خود را از طریق مصرف دارو درمان کنند؛ زیرا شخص معتاد، ‌تعادل روانی خود را تا رسیدن به دارو از دست می دهد و در نهایت اعتیاد عوارضی مانند: تغییرات در هوشیاری و اندیشه، ‌کاهش تیزبینی، ‌تنبلی، ‌بی تفاوتی، بی ارادگی، افسردگی، اضطراب، ‌غم و ناامیدی را در پی دارد(اکبری، 1385: 246-248). مشاهدات‌، تجربیات و تحقیقات متعددی وجود دارد که نشان می دهند وابستگی به مواد با انواع اختلالات روانی همراه است و این دو مقوله درگروه زیادی از بیماران مبتلا به اختلالات روان شناختی به طور هم زمان و یا مقدم و مؤخر بر یکدیگر دیده می شوند. البته برخی از صاحب نظران، اعتیاد را مقدم بر بروز اختلالات روانی پنداشته اند؛ اما در اکثر منابع این گونه مطرح شده است که اعتیاد یکی از عارضه های اختلالات روانی می باشد. در این میان دیدگاه سومی نیز در کار است که مبنای مشترکی را برای بروز اعتیاد و اختلالات روانی در برخی افراد فرض کرده اند؛ که البته تحقیقات در این حوزه هنوز ادامه دارد. به هر حال، در کشورهایی که آمارهای دقیق تری از اختلالات روانی در دست است‌، اعتیاد به الکل و مواد مخدر در این گروه از بیماری ها بالا می باشد. پژوهش های گوناگون حاکی از آن است که حدود 35 تا 60 درصد افراد مبتلا به سوء مصرف یا وابسته به مواد، ‌واجد معیارهای تشخیصی اختلالات شخصیت ضد اجتماعی هستند (مددی و نوغانی، 1384: 48و 49). در خصوص سایر عوارض اعتیاد، یافته های پژوهشی مؤسسه ملی سوء مصرف مواد (NATIONAL INSTITUTE ON DRUG ABUSE-NIDA) نشان می دهد که مصرف بلند مدت مواد، ‌تغییرات معنادار و پایداری را در عملکرد مغز بعد از ترک مصرف مواد در افراد به وجود می آورد. این تغییرات ممکن است برخی پی آمدهای رفتاری مخرب مانند: وسواس عملی را که جزء ویژگی های اعتیاد تعریف می شود به همراه داشته باشد(قربانی، 1387: 25).