2 ساعت،90 گلوله

سوسنگرد در شمال غرب اهواز قرار دارد. با حمله عراق در 31 شهریور، عراقی‌ها با پیشروی در محور بستان – سوسنگرد این شهر را از سمت غرب مورد تهدید قراردادند و در 6 مهرماه، بعد از شکستن مقاومت مردمی آن را اشغال کرده و اداره شهر را به گروه ضدانقلاب «جبهه التحریر» می‌سپارد. چند روز بعد رزمندگانی از سپاه اهواز به فرماندهی «علی غیور اصل» شهر را آزاد کردند. ارتش عراق مجدداً از 17/7/1359 آغاز و در 24/8/1359 سوسنگرد را محاصره کرده و وارد آن شدند، اما مقاومت تعدادی از مدافعان مانع از سقوط شهر شد تا آنکه 2 روز بعد رزمندگان ارتش، سپاه و ... به کمک محاصره‌شدگان آمدند و شهر را حفظ کردند.

مسئولان بهره نبردند

وضعیت جبهه‌ها هنوز حالت رکود داشت و به‌جز تک‌های محدود که اکثراً توسط سپاه انجام می‌شد اقدامات ارتش به اجرای آتش دوربرد محدودشده بود. عراق نیز به اجرای آتش توپخانه بسنده می‌کرد. عدم تحرک نیروهای دشمن، فرصت مناسبی برای طرح‌ریزی و انجام حملات انهدامی جهت رفع تجاوز دشمن به دست می‌داد. ازآنجاکه مدیران آن روز جنگ فاقد درک شرایط و برنامه‌ریزی مناسب بودند از این فرصت بهره‌برداری مطلوبی به عمل نیامد. در تاریخ 4/10/1359 طی یک شبیخون در غرب سوسنگرد، نیروهای سپاه حدود 11 تانک عراقی را منهدم کردند. به دنبال این حمله، توپخانه عراق به‌طور بی‌سابقه، مدت 2 ساعت،90 گلوله توپ روی شهر اهواز ریخت که تلفات زیادی به بار آورد.

خسارات ناشی از گلوله‌باران دشمن، سبب افزایش موج اعتراضات مردم و ائمه جمعه و مسئولان شهر شد. بنی‌صدر بارها و عده عملیات داده بود و مردم از وی و ارتش متوقع بودند. لذا جلسه‌ای در ستاد لشگر 92 زرهی تحت فرماندهی بنی‌صدر با حضور رئیس ستاد مشترک ارتش، فرمانده و معاون لشگر 16 زرهی، فرمانده نیروی هوایی و فرمانده هوانیروز منطقه، عناصر اصلی قرارگاه مقدم سپاه در جنوب تشکیل شد و کلیات طرح عملیات موردبحث قرار گرفت. متعاقب تصویب طرح به لشکر 16 زرهی قزوین ابلاغ شد که از دزفول به سمت غرب اهواز تغییر مکان دهد.

صبح روز پانزدهم

دوشنبه 15 / 10 / 1359؛ عملیات بعد از 15 دقیقه آتش تهیه رأس ساعت 10 صبح طی یک تک هماهنگ شده آغاز شد. نیروهای پیاده سپاه پیشاپیش عملیات و نیروهای زرهی به پشتیبانی آنان حرکت می‌کردند. سپاه حمیدیه حرکت خود را از منطقه ابوحمیظه آغاز کرد و سپاه سوسنگرد از هویزه به سمت جنوب کرخه کور پیشروی می‌کرد. یک ساعت پس از شروع تک نیروهای دشمن که در جنوب غربی سوسنگرد مستقر بودند، عقبه نیروهای خودی در محور هویزه – جنوب کرخه کور را زیر آتش قراردادند. ولی از سوی نیروهایی که در جنوب کرخه کور مستقر بودند، عکس‌العمل قابل‌توجهی دیده نشد؛ زیرا نیروهایی که از سمت هویزه حرکت می‌کردند از خلل موجود در مواضع دشمن سود برده و به عقبه دشمن دست‌یافته بودند. با حضور نیروهای مزبور در جنوب کرخه کور، توپخانه و زرهی دشمن که در 2 کیلومتری جنوب کرخه مستقر بودند سقوط کرد و تیپ 43 از لشگر 9 کاملاً محاصره شد.

با سقوط عقبه دشمن، سازمان تیپ 43 از هم پاشید و پل‌های روی کرخه کور سقوط کرد. لذا مواضع دشمن در شمال کرخه کور به‌سرعت فروپاشید و نیروهای تک کننده در محور سپاه حمیدیه به‌سرعت به کرخه کور رسیدند و از پل‌ها عبور کردند تا به جنوب آن دست یافتند. متعاقب موفقیت بزرگ نیروهای پیاده، نیروهای زرهی نیز بدون کمترین درگیری پیشروی کردند و در پشت نیروهای پیاده مستقر شدند. نیروی خودی با 20 کیلومتر پیشروی در عمق، در مدت 6 ساعت، 30 کیلومترمربع از مناطق تحت اشغال را آزادکرده بود. در این لحظه نیروهای دشمن غافلگیر شده و بالغ‌بر 3000 نفر از آن‌ها برای خروج از محاصره تلاش می‌کردند تا اینکه سرانجام با برجای گذاشتن تسلیحات خود و به اسارت درآمدن 800 نفر مجبور به عقب‌نشینی شدند.

بدین ترتیب مرحله اول عملیات در ساعت 16 روز 15 / 10 / 1359 با پیروزی به پایان رسید و عراق با از دست دادن نفراتی به میزان یک تیپ زرهی و 2 گردان پیاده هنوز خود را نیافته بود، لذا نیروهای خودی می‌توانستند از این فرصت به‌دست‌آمده استفاده کنند و ضمن تخلیه غنائم، مواضع خود را مستحکم سازند؛ که متأسفانه به دلیل عدم پیش‌بینی و ایجاد تمهیدات لازم برای تحقق امر فوقی، گام موثری در این مسیر برداشته نشد.

یادمان مقاومت مردمی

در منطقه خزعلیه سوسنگرد مزار یکی از شهدای ژاندارمری، بنام سید محمدرضا سبحانی از اهالی بومی سوسنگرد قرارداد. شهید سبحانی در تاریخ 6/7/1359 هنگامی‌که نیروهای بعثی عراق قصد عبور از کرخه و محاصره سوسنگرد را در منطقه خزعلیه داشتند، با عده‌ای از اهالی سوسنگرد در مقابلشان مقاومت کرده و درنهایت زخمی شده و به دست بعثی‌ها اسیر می‌شود و پس از شکنجه، جسم کم‌جان او را آتش می‌زنند. پیکر مطهر این شهید در همان نقطه دفن شده و اکنون به‌عنوان نماد مقاومت مردمی سوسنگرد زیارتگاه عشاق شده است.