زندگینامه

( امام حسن (ع) در دوران خلافت امیر المومنین (ع) )

پس از قتل عثمان ، توده ملت اسلامی به سوی علی بن ابی طالب (ع) هجوم آوردند و خلافت را به آن حضرت تسلیم کردند . امیر المومنین (ع) با مشاهده چنین وضعی تصمیم گرفت ، با آنکه کج روی ها و انحراف ها در مغز استخوان مردم نفوذ کرده بود ، با کژی ها و نادرستی ها مبارزه کند و بدعت های جدید را با کمک نیروهای متعهد اسلام چون عمار یاسر ، مالک اشتر و ... از میان بردارد .

در طول مدت زمامداری امیر المومنین (ع) ، فرزندش امام حسن (ع) همچون گذشته پشتیبان و یار ایشان بود و در تمامی صحنه ها حضوری فعال داشت که در ذیل به شمه ای از آنها اشاره می شود .

امام علی (ع) در اولین اقدام خود ، به منظور خاموش کردن فتنه ناکثین [ فریب خوردگانی که به سرپرستی عایشه ، طلحه و زبیر برای جنگ با امیر المومنین (ع) به بصره رفته بودند ] به سوی بصره حرکت کرد و امام حسن (ع) را برای جمع آوری نیرو به کوفه فرستاد . ایشان با خطابه ای بلیغ و حماسی ، افکار خفته را بیدار کرد و با سپاه عظیمی به جانب جبهه نبرد روانه شد . [ شرح نهج البلاغه ، ابن ابی الحدید ؛ ج 3 ص 292 ] امام حسن (ع) با این اقدام ، قدرت سخنوریش را به نمایش گذاشت و ثابت کرد خاندان پیامبر (ص) در فصاحت و بلاغت کلام کم نظیر و حتی بی نظیر هستند .

امام حسن (ع) در جنگ دیگری علیه معاویه و یارانش ، که از اطاعت خلیفه سر باز زده بودند ، به امر پدرش فرماندهی قسمتی از لشگریان را بر عهده گرفت . [ مناقب آل ابی طالب ، ابن شهر آشوب ؛ ج 3 ص 168 ]

نقش امام حسن (ع) در این جنگ بدان حد بود که معاویه به منظور ایجاد تفرقه در جبهه امیر المومنین (ع) و تضعیف آن ، عبیدالله بن عمر را نزد امام حسن (ع) فرستاد و به او پیغام داد که اگر امیر المومنین (ع) از زمامداری برکنار گردد ، او حاضر است زمامداری حسن (ع) را بپذیرد . امام مجتبی (ع) در پاسخ فرمودند : « نه ، به خدا سوگند چنین کاری انجام پذیر نیست . » [ اعیان الشیعه ، سید محسن امین ؛ ج 1 ص 480 ] و با این سخن ، علاوه بر اعلام وفاداری به امیر المونین (ع) ، پایداری نفسش را در برابر هواهای نفسانی و هوس های شیطانی اظهار داشت .

امام حسن (ع) در کنار دیگر سربازان دلاور و بلکه پیشاپیش آنها بر سپاه دشمن یورش می برد و به کام مرگ فرو می رفت و باز می گشت ؛ چندان که وقتی علی (ع) جان فرزند خود را در خطر دید نگران شد و با ناراحتی به یاران خود فرمود : « این جوان را نگه دارید ، مباد که پشتم بشکند ؛ دریغم آید مرگ ، حسن و حسین (علیهم السلام ) را دریابد . مباد که با مرگشان نسل رسول الله از بین رود . » [ نهج البلاغه ، ترجمه محمد دشتی ؛ خطبه 207 ] امیر المومنین (ع) با این کلام ، اهمیت حسنین (ع) را برای بقا و دوام جامعه یادآوری می کند و حضور آنها را برای اداره حکومت اسلامی واجب و لازم می داند .

در آن جنگ ، پس از ماه ها جنگ و خونریزی ، سرانجام با خدعه عمرو عاص ( مشاور معاویه ) قرار بر آن شد تا سرنوشت جنگ را حکمین رغم بزنند .

پس از حکمیت ، با انتشار خبر دردناک خلع امام علی (ع) از مقام خلافت به وسیله ابو موسی اشعری ( حَکمِ تحمیل شده به امیر المومنین (ع) ) آتش فتنه و اختلاف در میان مردم عراق شعله ور تر شد و تحریکات و تبلیغات مسموم کننده خوارج نیز به این آتش دامن می زد . در چنین لحظات دردناک تاریخی ، امام حسن (ع) به فرمان پدر بزرگوارش نطقی ایراد کرد و با بیانی روشن و مستدل ، پرده از روی خیانت حَکَمین برداشت و حقیقت را بر همگان روشن ساخت . [ الامامه و السیاسه ، ابن قتیبه ؛ ج 1 ص 144 و زندگانی امام حسن (ع) ، باقر شریف القرشی ؛ ج 1 ص 530 ] راویان ، این سخنرانی را دلیل دیگری برعظمت مقام علمی و سیاسی فرزند برومند پیامبر (ص) معرفی کرده اند .