بسته های آموزشی سازمان بهزیستی خراسان رضوی

طرح آگاه سازی پیشگیری از معلولیت ها و آسیب های اجتماعی

بیمار های استخوان

ضایعات استخوانی :

پاچنبری : پاچنبری یکی از بیماری های مادرزادی است که در آن استخوان های مچ پا دچار اختلال می شوند و پا به سمت داخل چرخش می کند . این بیماری اگر به سرعت درمان شود ، بهبود پذیر است و هرچه دیرتر درمان آن اقدام شود ، بهبود کامل کمتر بدست می آید . بنابراین در مواردی که زایمان در بیمارستان انجام  شود اکثراً پزشک ، نوزاد را هم معاینه می کند و در مراحل ابتدایی پاچنبری کشف و درمان هم شروع می شود . این بیماری ارثی است . اگر پدر یا مادر یا یکی از بچه ها به آن مبتلا باشد ، احتمال دارد فرزند بعدی نیز دچار این بیماری شود .

در درفتگی سر استخوان ران ( در رفتگی مفصل ران ) : یکی از بیماری های مادر زادی است که عوامل ارثی در ایجاد آن دخالت دارد . در بعضی از نوزادان در هنگام تولد سر استخوان ران در محل اصلی خود یعنی حفره لگنی قرار ندارد ، این امر باعث می شود که در هنگام راه رفتن کودک دچار کوتاهی یک پا ، لنگیدن و راه رفتن به حالت اردکی همراه با درد شود . قندان نوزادان که در مناطق کوهستانی بیشتر انجام می شود ، باعث تشدید این مشکل می شود . تشخیص زودرس این مشکل بسیار آسان است . اگر هنگام باز کردن ران های نوزاد ، نوزاد بی قراری یا گریه کند و رانها کاملاً باز نشود ، ممکن است دررفتگی سر استخوان ران داشته باشد . اگر تعداد چین خوردگی پوست سطح داخل ران در دو طرف به یک اندازه نباشد و  خط کفل در یک طرف بالاتر باشد ، باید حتماً کودک را نزد پزشک برد .

شکستگی استخوان : به علت ضربه ، سقوط یا له شدگی ایجاد می شود و  همراه با علائم زیر است :

1.       ورم ناحیه آسیب دیده

2.       درد شدید در محل شکستگی

3.       خون مردگی زیر پوست

4.       پارگی محل آسیب دیده همراه با پیدا شدن سر شکسته استخوان

5.       تغییر شکل عضو

6.       حرکات غیر عادی در محل آسیب دیده

کمک های اولیه و درمان :

اولین اقدام بی حرکت نگه  داشتن عضو آسیب دیده یا استخوان شکسته شده ، اگر شکستگی با خونریزی همراه باشد باید با احتیاط کامل به نحوی که محل شکستگی تا حد ممکن بی حرکت باشد از خونریزی جلوگیری کرد . باید طوری محل بالای خونریزی را بست که جریان خون کاهش یابد ولی قطع نشود و بعد محل خونریزی را محکم بسته تا جلوی خروج خون را گرفت . برای کنترل قطع نشدن جریان خون عضو ، باید هر ده دقیقه یکبار رنگ عضو آسیب دیده را کنترل کرد .

کارهای لازم برای بی حرکتی استخوان شکسته :

1)      اگر شکستگی در دست یا پا باشد ، با قرار دادن دو تخته بلند در دو طرف ناحیه آسیب دیده و بستن آن با پارچه یا طناب ، این ناحیه را بی حرکت نگاه داشت تا مصدوم به مرکز درمانی منتقل شود .

2)      در شکستگی کمر ، گردن ، سینه و سر باید مصدوم را با احتیاط روی یک تخته بلند خواباند و به نزدیکترین درمانگاه رساند و اگر تخته نبود ، روی پتو گذاشته و توسط چهار نفر جابجا کرد .

3)      در موارد مشکوک به شکستگی ستون فقرات ( گردن ، پشت یا کمر ) باید بیمار را روی شکم بر روی تخته یا پتو خواباند و سپس جابجا کرد . از جابجا کردن ناگهانی و بدون احتیاط فرد آسیب دیده باید خودداری کرد .

افراد مسن به علت پوکی استخوان بیشتر از بقیه در معرض خطر شکستگی استخوان بویژه در نواحی ران و لگن خاصره هستند . هم چنین ترمیم شکستگی در این افراد بسیار کندتر است ، پس باید افراد سالمند بیشتر مراقب باشند و از شیر و لبنیات به اندازه کافی استفاده کنند . برای درمان شکستگی نباید نزد افراد بی صلاحیت (شکسته بند) رفت . چون اقدامهای آنان ممکن است عوارض جبران ناپذیری مانند بدجوش خوردن یا جوش نخوردن ایجاد کند . پس از جوش خوردن محل شکستگی ، برای بهبودی کامل و ایجاد و کارایی حرکتی در عضو باید به مراکز توان بخشی رفت .

آسیب مفاصل :

مفصل : به محل اتصال استخوانها به یکدیگر مفصل گفته می شود . در صورت فشار بیش از حد یا حرکات غیر عادی ، آسیب مفصل ایجاد می شود . این آسیب ها ممکن است با ورم و درد شدید همراه باشد و باعث رگ به رگ شدن و یا دررفتگی مفصل شود . به هنگام راه رفتن روی زمین ناهموار ، پریدن از بلندی ، سرخوردن و انجام حرکات ورزشی ، گاهی فشار بیش از حدی به مفاصل وارد می شود که با درد شدیدی همراه است و به آن رگ به رگ شدن یا پیچ خوردن مفاصل گویند . علائم رگ به رگ شدن عبارتند از درد ، تورم ،  خون مردگی زیر پوستی . در صورت رگ به رگ شدن مفاصل نکات زیر باید رعایت شود :

1.       از فشار آوردن به عضو صدمه دیده و انداختن وزن بر روی آن پرهیز کنید .

2.       با استفاده از باند یا پارچه عضو آسیب دیده را بی حرکت نگاه دارید و سعی کنید این عضو تا چند روز حرکت نکند . می توان با قرار دادن کیسه آب یخ در محل آسیب دیده ، درد و تورم را کاهش داد .

3.       برای کاهش تورم ، عضو آسیب دیده را باید با باند یا پارچه بست که از انتهای عضو به طرف ابتدای آن فشار باند کاهش یابد . هرگاه درد شدید با تغییر شکل مفصل همراه باشد ، احتمال دررفتگی مفصل می رود و باید به پزشک مراجعه کرد .

ضایعات عضلانی :

بافت عضلانی ممکن است به علل مختلف دچار بریدگی و له شدگی شود و در معرض آسیب قرار گیرد . زمانی که عضلات بدن با اجسام تیز دچار بریدگی شوند در صورت خونریزی باید پس از ضدعفونی محل خونریزی را با پارچه تمیز محکم بست تا از خونریزی جلوگیری شود . اگر بریدگی خیلی وسیع و عمیق باشد باید خیلی زود برای بخیه زدن به مرکز درمانی رفت . بسیاری از مردم از دردهای ستون فقرات بخصوص در ناحیه کمر و گردن رنج می برند . بیشتر این دردها بر اثر خستگی ، فشار زیاد ، ضربه ، ضعف عضلانی ، بیماریهای استخوانی و مفصلی ، بستری بودن طولانی ، چاقی ، حاملگی و عفونت ها به وجود می آیند .