حضرت امام محمدتقی بن علی بن موسی الرضا - علیهم السلام - نهمین پیشوای شیعیان، بنا بر قول مشهور در دهم رجب سال 195 قمری در مدینه چشم به جهان گشود. نام مادر آن حضرت «سبیكه نوبیه» (1) از خاندان «ماریه قبطیه» - جاریه رسول اکرم صلی الله علیه و آله – (2) و از زنان با فضیلت روزگار است. رسول خدا صلی الله علیه و آله درباره او فرمودند: «بابی ابن خیرة الاماء(3) الطیبة الفم، المنتجبة الرحم (4)؛ پدرم فدای پسر بهترین كنیزان كه دهانی پاك و رحمی نجیب دارد» .
حضرت امام رضا علیه السلام وی را «خیزران» نامیدند (5) و درباره اش فرمود: «قدست ام ولدته خلقت طاهرة مطهرة»(6)؛ وی دارای قداست می‌باشد و طاهر و مطهر آفریده شده است.»
آن بانوی مجلّله به جمیع كمالات و شرف دست یافته بود و اصل و فرع فضیلت در او جمع گشته بود. و گریزی از این نسیت كه مادر امام، در سلك مادران اوصیاء پیامبران باشد. آن كه خداوند عالمیان، از طینتی پاك ایشان را آفریده، و دور از آلودگیها نگاهشان داشته است تا جایگاهی برای خلفاء خداوند بر مردمش و برگردان وحی او باشند و چگونه چنین نباشد، در حالی كه رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند:
«لم یزل الله ینقلنی و الاوصیاء من ذریتی من اصلاب الطاهرین الی ارحام المطهرات لم یخالطنا نجس الشرك و لا سفاح الكفر ؛ خدای تعالی، من و اوصیاء از فرزندان مرا از صلب مردان پاك به رحم زنان پاك منتقل می‌فرمود، بطوری كه نجاست و شرك و تباهیهای كفر با ما نیامیخت».
خبر از منجی موعود
هر یك از امامان معصوم علیهم السلام هرگاه كه فرصتی به دست می آوردند، سخن از منجی آخرالزمان، حضرت مهدی موعود – عجل الله تعالی فرجه الشریف - و قیام جهانی آن حضرت به میان می آوردند. این مساله بعد از امام هشتم، حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام بیشتر نمود پیدا كرد، چرا كه خلفای عباسی می دانستند به زودی آن حضرت تولد خواهد یافت، و از این رو امام هادی و امام عسكری علیهماالسلام را در پادگانی در شهر سامرا جای دادند، تا از ارتباط مردم با آنان جلوگیری كرده، و نیز از تولد حضرت مهدی علیه السلام ممانعت به عمل آورند. هرگاه مشكلاتی برای جامعه پیش می آمد مساله آن حضرت جلوه دیگری پیدا می كرد، و گاه اصحاب توهم می كردند كه حضرت مهدی علیه السلام امام حاضر در زمانشان می باشد.
همانا اگر از دنیا نماند مگر یك روز هر آینه خداوند آن روز را طولانی می كند تا آن كه ایشان خروج نمایند، و زمین را از عدل و داد پر كند همانطور كه از ظلم و جور پر شده بود و خدای تبارك و تعالی كار او را در یك شب سامان دهد ،
در این میان، امام جواد علیه السلام نیز بشارتهای زیبایی را از فرزند برومند خود، امام مهدی علیه السلام بیان فرموده اند که از نظر می گذرانیم.
همچون موسی کلیم
حضرت عبدالعظیم حسنی نقل می كند به خدمت مولایم امام محمد بن علی موسی (جوادالائمه) علیه السلام شرفیاب شدم ، می خواستم راجع به امام قائم از ایشان سوال نمایم، آیا او مهدی - عجل الله تعالی فرجه- است یا غیر او ؟
امام جواد علیه السلام پیش از سو ال من، فرمود:
ای اباالقاسم! همانا قائم از ما (اهل بیت) مهدی است كه در زمان غیبت واجب است انتظار او را بكشند و در زمان ظهورش از او اطاعت كنند . او فرزند سوم من است ، به خدایی كه محمد صلی الله علیه و آله را به نبوت مبعوث كرد و ما را به امامت مخصوص گردانده، «انه لو لم یبق من الدنیا الا یوم واحد لطوّل الله ذلك الیوم حتی یخرج فیملأ الارض قسطا و عدلا كما ملیت جورا و ظلما و ان الله تبارك و تعالی یصلح امره فی لیلة كما یصلح امر كلیمه موسی ذهب لیقتبس لاهله نارا فرجع و هو رسول نبی»؛
همانا اگر از دنیا نماند مگر یك روز هر آینه خداوند آن روز را طولانی می كند تا آن كه ایشان خروج نمایند، و زمین را از عدل و داد پر كند همانطور كه از ظلم و جور پر شده بود و خدای تبارك و تعالی كار او را در یك شب سامان دهد ، همانطور كه كار كلیمش موسی را در یك شب اصلاح فرمود او رفت تا برای خانواده خویش آتشی بیاورد برگشت در حالیكه به مقم رسالت و نبوت نایل شده بود .
ثم قال: افضل اعمال شیعتنا انتظار الفرج.
بعد امام جواد علیه السلام فرمود : برترین اعمال شیعیان ما انتظار فرج است .(7)
یار غائب از نظر
روزی حضرت عبدالعظیم حسنی چنان مجذوب و تحت تأثیر عظمت حضرت جواد علیه السلام قرار گرفته بود كه آرزو و عشق قلبی خود را چنین ابراز می كند : روزی به امام محمد بن علی بن موسی علیه السلام عرض كردم كه : همانا من امیدوارم حضرتعالی همان قائم از اهل بیت محمد صلی الله علیه و آله باشی كه زمین را از عدل و داد پر می كند همانطور كه از ظلم و جور پر شده .
حضرت فرمود: ای اباالقاسم! احدی از ما اهل بیت نیست مگر آنكه به امر خدا قیام كند و به دین خدا هدایت می كند، ولی من آن قائمی كه خداوند به واسطه او زمین را پاك می كند از اهل كفر و انكار، و بواسطه او زمین را از عدل و داد پر می كند نیستم. او شخصیتی است كه تولدش بر مردم مخفی می شود و شخص ایشان از مردم غایب می شوند و نام بردن از ایشان بر مردم حرام است و او همنام و هم كنیه رسول خدا صلی الله علیه و آله است . او شخصیتی است كه زمین بر او طی می شود و هر كار سختی بر او آسان می شود. اصحاب او سیصد و سیزده نفر به عدد سپاهیان اسلام در جنگ بدر است كه برای كمك به ایشان از دورترین نقاط زمین جمع می شوند و این فرمایش خدای عزوجل است:
«اینما تكونوا یأت بكم الله جمیعا ان الله علی كل شی قدیر (بقره/ 148) ؛ هركجا باشید خداوند همگی شما را گردآورد همانا خداوند بر هر چیزی تواناست .
پس زمانی كه این جمعیت با اذن الهی برای كمك به ایشان اجتماع كردند، همواره با دشمنان خدا جنگ می كند تا زمانی كه خدای تبارك و تعالی راضی شود.
جناب عبدالعظیم حسنی می گوید: به ایشان عرض كردم : مولای من چگونه می داند كه خدا راضی شده است ؟
فرمودند : خداوند در قلبش رحم می اندازد.(8)
همانا برای او غیبتی است كه روزهای آن زیاد و مدت آن طولانی می شود، پس مسلمانان مخلص انتظارش را می كشند و افراد شكاك انكارش می كنند و منكران، اعتقاد به او را مسخره می كنند و كسانیكه وقت معلوم می دارند دروغ می گویند و عجله كنندگان در عصر غیبت هلاك می شوند و تسلیم شدگان در برابر قضای الهی در عصر غیبت نجات می یابند
قائم به حق منتظر
در همین رابطه حدیثی دیگر از یازدهمین معصوم و نهمین امام شیعیان نقل شده است كه ترجمه آن بدین شرح می باشد . صقر بن ابی دلف نقل می كند كه از اباجعفر محمد بن علی الرضا علیهماالسلام شنیدم كه می فرمود :
امام بعد از من پسرم علی است، امرش امر من و سخن او سخن من و اطاعت از او ، اطاعت از من است ، و امام بعد از او پسرش حسن است كه امر او امر پدرش و سخن او سخن پدرش و اطاعت از او پیروی از پدرش می باشد . سپس سكوت كرد.
پس عرض كردم : ای فرزند رسول خدا امام بعد از حسن كیست ؟
پس امام جواد علیه السلام گریه ای شدید كرد و سپس فرمود:
همانا امام بعد از حسن پسرش می باشد كه قائم به حق منتظر است.
پرسیدم ای فرزند رسول خدا : برای چه قایم خوانده می شود ؟
فرمود: برای آنكه او بعد از فراموش شدن نامش و مرتد شدن اكثر قایلان به امامتش قیام می كند.
پرسیدم و برای چه منتظر نامیده می شود ؟
فرمود: همانا برای او غیبتی است كه روزهای آن زیاد و مدت آن طولانی می شود، پس مسلمانان مخلص انتظارش را می كشند و افراد شكاك انكارش می كنند و منكران، اعتقاد به او را مسخره می كنند و كسانیكه وقت معلوم می دارند دروغ می گویند و عجله كنندگان در عصر غیبت هلاك می شوند و تسلیم شدگان در برابر قضای الهی در عصر غیبت نجات می یابند.(9)
امیدواریم به برکت حضرت جوادالائمه علیه السلام، این مولود مبارک آل الله، ما از منتظران مخلص امام منتظَر باشیم.
پی نوشت:
1) شیخ مفید: 2/383.
2) اصول كافی: 1/ 412.
3) اعلام الوری طبرسی: 200.
4) اصول كافی: باب: النص علی الجواد.
5) روضة الواعظین: 209.
6) عیون المعجزات: 108.
7) بحارالانوار: 51/156.
8) همان: 157.
9) همان: 158.
