(بسم الله الرحمن الرحیم)
فرق میان رؤیای صادق و کاذب چیست؛ برای مثال، آیا ممکن است شیطان در رؤیای شخصی که یکی از امامان معصوم را در خواب میبیند، تصرف داشته باشد؟، پاسخ به این سوال در این نوشتار بررسی می شود:
رؤیای صادق‌گاه به تعبیر نیاز ندارد؛ مانند آنچه حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) در مورد ذبح فرزندش اسماعیل (علیه‌السلام) مشاهده کرد: ﴿إنی أری فی المنامِ أنّی أذبحُکَ﴾ [1]؛ امّا گروه دیگری از خواب‌های صادق به تعبیر نیاز دارد؛ یعنی قوه خیال، حقیقتی را صورتگری میکند و معبّر باید این صورت خیالی را به معنای واقعی برساند.
گاه خواب‌ها همان ساختههای نفسانی است که «اضغاث احلام» خوانده میشود. اضغاث احلام، یعنی خواب‌های پریشان که نتیجه و اثر کارهای روزانه انسان است، بنابراین اگر خوابی که انسان میبیند، مستقیم باشد، مانند آنچه معصوم (ع) میبیند، حقّ و صحیح است، چون باطل در آن فضا راه ندارد و شیطان امکان حضور نمییابد. صدق یا کذب سایر رؤیا‌ها نیز با معیارهایی که معبران ماهر در اختیار دارند، قابل تشخیص است.
امّا در مورد این پرسش که اگر کسی پیامبر اکرم (ص) یا ائمه (علیهم‌السلام) را در خواب ببیند، چگونه باید بفهمد که خود آن‌ها هستند یا شیطان به صورت آن‌ها در آمده، باید یادآور شد که در روایتی آمده است: شیطان به صورت معصوم ظاهر نمیشود [2]؛ امّا مشکل این است که اغلب ما امامان معصوم (علیهم‌السلام) را ندیدهایم و اگر صورتی نورانی در خواب ببینیم که صاحب آن ادعا کند که من امام هستم، چگونه او را بشناسیم؟ از کجا معلوم شیطانی که ادعای ربوبیت کرده، ادعای نبوّت و امامت نکند؟!
پس اگر کسی در بیداری یکی از ذوات مقدس معصوم (علیهم‌السلام) را ببیند و سپس در خواب، صورتی نورانی مشاهده کند و او را بشناسد، این خواب صحیح است؛ امّا اگر صورتی نا‌شناس ادعای امامت کرد، تشخیص آن مشکل است، چون شخص پیشتر امام را ندیده است و شیطان میتواند با ادعای دروغ او را بفریبد؛ البته او نمیتواند به شکل امام و معصوم درآید؛ ولی همانگونه که ادعای ربوبیت کرد، ادعای امامت هم میکند.
-
[1] ـ سوره صافات، آیه 102.
-
[2] ـ ر.ک: الامالی (للصدوق)، ص 62؛ بحار الانوار، ج 58، ص 235 ـ 234.
