بورس(استفتا از آیت ا... مکارم شیرازی)
1- خرید و فروش سهام و استفاده از سود آن
سؤال: آیا خرید و فروش سهام (با شرایطی که فعلا در ایران دارد ) و همچنین استفاده از سود حاصله صحیح است یا خیر .سوال دوم بنده این است که اگر برای جبران تورم بالایی که ایران دارد تمام سرمایه خود را به سکه (مثلا بهار آزادی )تبدیل و بعدا آنها را بفروشیم چه حکمی دارد ؟
پاسخ: در صورتی که مقدار سهام و ارزش آن معلوم باشد اشکالی ندارد و در این صورت استفاده از سود حاصله بی مانع است. 2- مانعی ندارد.
2- سرمایه گذاری در بورس
سؤال: سرما یه گذاری در بورس از نظر شرعی مانعی دارد؟
پاسخ: بورس هرگاه مربوط به سهام کارخانه ها باشد، سرمایه گداری در آن مانعی ندارد.
3- خرید و فروش سهام
سؤال: آیا خرید و فروش سهام در بورس اوراق بهادار از لحاظ شرعی اشکال دارد ؟ اگر اشکالی ندارد آیا برای خرید سهام شرکتی باید از کار آن شرکت مطلع باشیم یا صرف آنکه آن شرکت در بورس اوراق بهادار است وقصد اینجانب هم بدست آوردن سود ناشی از خرید فروش سهام و همچنین مشارکت در اقتصاد کشور است خرید و فروش سهام آن شرکت بلامانع است؟
پاسخ: اطلاع اجمالی کافی است و خرید و فروش سهام اشکالی ندارد.
4- سرمایه گذاری در شرکت های خارج از کشور
سؤال: 1-میخواستم بدونم سرمایه گزاری درشرکتهای بورس خارج از کشوراشکال دارد؟2-واگر شرکت بر خلاف تعهداتش سرمایه گذاری دیگری انجام داد(حرام )وما متوجه آن نشدیم سود حاصله چه حکمی دارد؟
پاسخ: در صورتی که سرمایه گذاری در جای مشروعی باشد و آن کس که سرمایه گذاری کرده رضایت به نوع جدید بدهد مانعی ندارد.
5- دریافت و پرداخت ارزش افزوده تضمین شده
سؤال: مؤسّسان شرکتى در زمان تأسیس شرکت، و براى ترغیب و تشویق مردم به خرید سهام آن، امتیاز خاصّى به شرح زیر براى خریداران سهام در نظر مى گیرند. «در صورتى که سهامدارى مایل به فروش سهم خود باشد، مؤسّسان خرید سهام وى را پس از 6 ماه از تشکیل شرکت تضمین نموده، و علاوه بر پرداخت ارزش اسمى سهم سالانه، مبلغى معادل 20% قیمت سهام به عنوان ارزش افزوده به وى پرداخت خواهند کرد.»
برخى از سهامداران به علّت وجود چنین امتیازى، اقدام به خرید سهام شرکت مورد نظر مى نمایند. با توجّه به وجود شبهه شرعى براى برخى از مؤسّسان (تضمین کنندگان 20% ارزش افزوده) و خریداران سهام، خواهشمند است نظر مبارکتان را در خصوص پرسش ذیل اعلام فرمایید:
حکم شرعى پرداخت یا دریافت ارزش افزوده تضمین شده، بدون این که مبتنى بر معامله خاصّى بوده و سود واقعى آن معامله محسوب شود، چیست؟
پاسخ: هرگاه تعهّد کرده اند آن سهام را به این قیمت خریدارى کنند، باید به این تعهّد عمل شود.
6- فروش سهام شرکت ها توسط بانک
سؤال: آیا بانکها مى توانند به نمایندگى از شرکتها، سهام آنها را بفروشند و در قبال آن وجهى دریافت کنند؟
پاسخ: اشکالى ندارد.
7- سود سهام شرکت ها
سؤال: با توجه به اینکه در سیستم حسابداری شرکت ها سود ناشی از تجدید ارزیابی اموال در آخر سال محاسبه نمی شود و به سرمایه گذاران (سهام داران) پرداخت نمی شود آیا این مسئله اشکال شرعی ندارد؟
پاسخ: سهام سهامداران هر گونه سودی داشته باشد، یا ترقی قیمت پیدا کند متعلق به سهامداران خواهد بود مگر اینکه قبلا با آنها شرط خاصی شود.
8- فعالیت در بورس های بین المللی
سؤال: من چند وقت پیش از شما در مورد سرمایه گذاری در بازار بورس فارکس پرسیدم و شما فرمودید جایز نیست.حال میخواستم بدانم این حکم شامل سایر بورسهای بین المللی از قبیل بورس اوراق بهادار یا بورس فلزات گرانبها و نفت یا بورس ایران نیز میشود؟
پاسخ: در صورتیکه عملکرد آنها مشابه فارکس باشد آنها را نیز شامل می شود.
9- خرید سهام با شرط بازگشت عین و درصدی از سود
سؤال: شخصی که ریسک پذیر نیست مقداری پول به من داده است تا با آن سهام خریداری کنم و بعد از یک سال عین پول برگردانده شود (چه قیمت سهام بالا یا پایین باشد) همچنین درصدی از سودی که به آن سهام تعلق گرفته نیز پرداخت شود.
آیا این معامله دارای اشکال است؟
پاسخ: خالی از اشکال نیست.
10- خرید و فروش سهام شرکت بیمه
سؤال: در صورتیکه سهام شرکت بیمه در بورس اوراق بهادار عرضه شود، آیا خرید و فروش سهام آن شرکت مجاز می باشد؟
پاسخ: چنانچه مقدار سهم و قیمت آن کاملاً مشخص باشد اشکالی ندارد.
11- معاملات آتی سهام در بورس
سؤال: با توجه به اینکه در بورس اوراق بهادار معاملات آتی سهام هم انجام می شود و این به شکل قانون هم درآمده است ولی نظر آیت الله مکارم شیرازی حرمت آن است و با توجه به اینکه قانون در کشور اسلامی لازم الاجراست و تخطی از آن فعل حرام است در مورد معامله آتی سهام یا سکه که در بورس مدت هاست در جریان است چه نظری می فرمایید ؟
پاسخ: همانگونه که قبلا بیان شد این نوع معاملات یعنی خرید و فروش آتی که نه جنس موجود است و نه قیمت پرداخت می شود باطل است.
12- سرمایه گذاری برای فرزند نابالغ در قالب سهام
سؤال: پدر من در سن کودکی برای سرمایه گذاری در قالب سهام کرده است و آن را به عنوان هدیه به من داده است و حالا که من به سن بلوغ شرعی رسیده ام دو سوال برای من به وجود آمده است. آیا به مبالغی که به من در سنین کودکی هدیه داده شده خمس تعلق می گیرد یا نه؟ و نیز آیا به سود این سهام ها که هم اکنون در این سن که به بلوغ شرعی رسیده ام به من می رسد خمس تعلق می گیرد یا نه؟ در ضمن اینکه من وجه نقد نیز تاکنون از این بابت دریافت نکرده ام و سودم تبدیل به سهام شده است.
پاسخ: شما باید خمس اصل سهام (بنابر احتیاط واجب) و خمس سودی که تاکنون به دست آورده اید را بپردازید؛ و سودی که از این به بعد به شما می رسد چنانچه تا سال خمسی مصرف نشود نیز خمس دارد.
